Τι είναι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα και πώς πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της θεραπείας;

Γιατί χρησιμοποιούνται τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα;

Οι αλλαγές στη διάθεση και τη συμπεριφορά μπορεί να οφείλονται σε ανισορροπίες χημικών ουσιών όπως η σεροτονίνη και η νοραδρεναλίνη, που μεταφέρουν τα σήματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο και ονομάζονται νευροδιαβιβαστές.

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα ανήκουν σε μια κατηγορία φαρμάκων που μειώνουν τα συμπτώματα των καταθλιπτικών διαταραχών διορθώνοντας αυτές τις χημικές ανισορροπίες στον εγκέφαλο.

Για αυτόν τον λόγο, χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης, του άγχους και καταστάσεων που μπορεί να προκύψουν από αυτά, όπως οι διατροφικές διαταραχές, η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και η μετατραυματική αγχώδης διαταραχή.

Τα αντικαταθλιπτικά είναι μια δημοφιλής επιλογή θεραπείας για την κατάθλιψη. Αν και δεν θεραπεύουν την κατάθλιψη, μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα. Το πρώτο αντικαταθλιπτικό που θα δοκιμάσεις μπορεί να είναι αποτελεσματικό.

Ωστόσο, αν δεν μειώνει τα συμπτώματα ή προκαλεί ανεπιθύμητες παρενέργειες, ίσως χρειαστεί να δοκιμάσεις κάποιο άλλο. Τα αντικαταθλιπτικά αρχίζουν να έχουν αποτέλεσμα περίπου δύο εβδομάδες μετά την έναρξη της χρήσης.

Η πλήρης επίδραση φαίνεται στην 8η εβδομάδα.

Ποιο είναι το καλύτερο αντικαταθλιπτικό φάρμακο;

Η αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ωστόσο, τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα είναι συνήθως οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), καθώς έχουν συγκριτικά λιγότερες παρενέργειες.

Το πιο γνωστό είναι η Φλουοξετίνη, γνωστή και ως Prozac.

Ποια είναι αυτά τα φάρμακα;

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα χωρίζονται βασικά σε 4 κατηγορίες:

• Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCA)

• Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (MAOI)

• Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI)

• Άτυπα και νεότερης γενιάς αντικαταθλιπτικά

Πώς λειτουργούν τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα;

Λειτουργούν επηρεάζοντας τους νευροδιαβιβαστές, δηλαδή τους χημικούς αγγελιαφόρους που μεταφέρουν πληροφορίες μεταξύ των νευρώνων ή των εγκεφαλικών κυττάρων. Ανάλογα με τον τύπο, αυτά τα φάρμακα είτε αυξάνουν την απελευθέρωση των νευροδιαβιβαστών (σεροτονίνης, ντοπαμίνης, νορεπινεφρίνης) είτε παρεμποδίζουν την επαναπρόσληψή τους.

Τι πρέπει να προσέξεις όταν χρησιμοποιείς αντικαταθλιπτικά φάρμακα

Υπάρχουν κάποια κοινά ζητήματα που πρέπει να προσέξεις κατά τη χρήση των αντικαταθλιπτικών. Τα παραθέτουμε παρακάτω:

Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα

Τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να αντιδράσουν απρόβλεπτα με άλλα φάρμακα, ακόμη και με συνήθη μη συνταγογραφούμενα όπως η ιβουπροφαίνη. Διάβασε πάντα το φύλλο οδηγιών χρήσης και ρώτα τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σου.

Εγκυμοσύνη

Γενικά, τα αντικαταθλιπτικά δεν προτείνονται κατά την εγκυμοσύνη, ειδικά στα πρώτα στάδια. Ωστόσο, η κατάλληλη θεραπεία της κατάθλιψης είναι σημαντική για τη μητέρα και το μωρό. Συζήτησέ το με τον γιατρό σου.

Θηλασμός

Αν ο γιατρός σου πει πως είναι ασφαλές, κάποια αντικαταθλιπτικά μπορούν να ληφθούν κατά τον θηλασμό. Μίλησε μαζί του για να αξιολογήσετε τα οφέλη και τους κινδύνους.

Παιδιά και έφηβοι

Σε παιδιά και εφήβους κάτω των 18 ετών, η χρήση αντικαταθλιπτικών γενικά δεν συνιστάται, καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να αυξήσουν τις σκέψεις αυτοκτονίας ή αυτοτραυματισμού.

Αλκοόλ

Το αλκοόλ είναι κατασταλτικό και μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Αν παίρνεις TCA ή MAOI και πιεις αλκοόλ, μπορεί να αισθανθείς νύστα ή ζαλάδα. Αν παίρνεις SSRI, οι επιπτώσεις είναι λιγότερο απρόβλεπτες, αλλά συνιστάται να αποφεύγεις το αλκοόλ.

Παράνομα ναρκωτικά

Η χρήση παράνομων ναρκωτικών είναι επικίνδυνη, ειδικά αν παίρνεις TCA. Πρέπει να αποφεύγεις:

• Κάνναβη – προκαλεί έντονη αδιαθεσία

• Αμφεταμίνες

• Κοκαΐνη

• Ηρωίνη

• Κεταμίνη
  Αυτές οι ουσίες μπορεί επίσης να επιδεινώσουν την κατάθλιψη ή άλλα ψυχικά προβλήματα.

Συνδυασμός με άλλα αντικαταθλιπτικά

Χρησιμοποίησε ταυτόχρονα μόνο διαφορετικούς τύπους αντικαταθλιπτικών (π.χ. SSRI και TCA) αν το συστήσει ο γιατρός σου, γιατί ορισμένοι συνδυασμοί μπορεί να είναι επικίνδυνοι.

Οδήγηση και χρήση μηχανημάτων

Κάποια αντικαταθλιπτικά προκαλούν υπνηλία, ζάλη ή θολή όραση – ειδικά στην αρχή. Αν έχεις τέτοια συμπτώματα, απόφυγε την οδήγηση.

Προκαλούν τα αντικαταθλιπτικά εξάρτηση;

Όχι. Αν και μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα στέρησης εάν σταματήσεις ξαφνικά μετά από μακροχρόνια χρήση, δεν θεωρούνται εθιστικά.

Περίπου το 80% των ανθρώπων που τα σταματούν απότομα, εμφανίζουν συμπτώματα στέρησης, που μπορεί να διαρκέσουν εβδομάδες:

• Συναισθηματικά: άγχος, ευερεθιστότητα, επιθετικότητα, κρίσεις πανικού

• Σωματικά: κόπωση, ιδρώτας, γριπώδη συμπτώματα, ζάλη, πονοκέφαλος

• Ύπνος: αϋπνία, έντονα όνειρα, εφιάλτες

• Πεπτικά: ναυτία, εμετός, διάρροια

Πώς να μειώσεις τον κίνδυνο στέρησης;

Η διακοπή πρέπει να γίνεται σταδιακά, σε διάστημα τεσσάρων εβδομάδων και πάντα υπό ιατρική επίβλεψη.

Τύποι Αντικαταθλιπτικών

Πιο συχνά κυκλοφορούν ως χάπια ή κάψουλες. Τα πιο γνωστά είναι:

• Φλουοξετίνη (Prozac)

• Σιταλοπράμη (Celexa)

• Εσιταλοπράμη (Lexapro)

• Παροξετίνη (Paxil)

• Σερτραλίνη (Zoloft)

• Βενλαφαξίνη (Effexor)

Τι είναι το Xanax και πότε χρησιμοποιείται;

Η αλπραζολάμη (Xanax) είναι ένα φάρμακο για την αγχώδη διαταραχή και τις κρίσεις πανικού. Ανήκει στην κατηγορία των βενζοδιαζεπινών και δρα αυξάνοντας τη δράση της GABA.

Πιθανές παρενέργειες Xanax

• Υπερβολική υπνηλία ή ζάλη

• Μειωμένη συγκέντρωση

• Μυϊκή αδυναμία

• Οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευαίσθητοι στις επιδράσεις

• Απόφυγε την οδήγηση και ενημέρωσε το ιατρικό προσωπικό σε περίπτωση επέμβασης

Τι είναι το Cipralex και πότε χρησιμοποιείται;

Αυξάνει την επίδραση της σεροτονίνης και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία αγχώδους διαταραχής, ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και μετατραυματικού στρες.

Πιθανές παρενέργειες Cipralex

• Καούρα, ναυτία, κοιλιακός πόνος

• Δυσκοιλιότητα ή διάρροια

• Υπερβολική κούραση, υπνηλία, ιδρώτας, αϋπνία

• Μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας

Τι είναι το Lustral και πότε χρησιμοποιείται;

Χρησιμοποιείται για:

• Κατάθλιψη

• Αγχώδεις διαταραχές

• Μετατραυματικό στρες

• Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

• Κρίσεις πανικού
  Σε παιδιά 6-18 ετών: για ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Πιθανές παρενέργειες Lustral

• Πονοκέφαλος, ζάλη

• Υπερβολική κόπωση, αϋπνία

• Ξηροστομία, ναυτία

• Κιτρινωπότητα δέρματος και ματιών

Τι είναι το Prozac και πότε χρησιμοποιείται;

Σε μορφή κάψουλας ή σιροπιού, χρησιμοποιείται για:

• Κατάθλιψη

• Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

• Προεμμηνορροϊκό σύνδρομο

• Βουλιμία

Πιθανές παρενέργειες Prozac

• Έντονη ναυτία

• Πονοκέφαλος

• Διαταραχές ύπνου
  Συνήθως ήπιες και παροδικές

Τι είναι το Selectra και πότε χρησιμοποιείται;

Για:

• Κατάθλιψη

• Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

• Άγχος

• Κρίσεις πανικού

• Μετατραυματικό στρες

• Προεμμηνορροϊκό σύνδρομο

Πιθανές παρενέργειες Selectra

• Υπερβολική υπνηλία ή αϋπνία

• Ναυτία

• Απώλεια όρεξης

• Δυσπεψία

Τι είναι το Citoles και πότε χρησιμοποιείται;

Χρησιμοποιείται για:

• Κατάθλιψη

• Άγχος

• Κρίσεις πανικού

Πιθανές παρενέργειες Citoles

• Μεταβολές στην όρεξη

• Πονοκέφαλος

• Ναυτία

• Άγχος

• Αύξηση βάρους

• Ζάλη

• Σεξουαλική αποστροφή

• Υπερβολική κόπωση, ξηροστομία

Θεραπεία με αντικαταθλιπτικά στην ψυχοθεραπεία

Τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται μόνο με ιατρική συνταγή και παρακολούθηση. Η χρήση πρέπει να συνεχίζεται έως ότου φανεί η πλήρης επίδραση, που μπορεί να διαρκέσει έως και έξι εβδομάδες ή περισσότερο.

Εναλλακτικές θεραπείες

Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας και αντικαταθλιπτικών είναι πιο αποτελεσματικός.

Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (ΓΣΘ)

Η ΓΣΘ βοηθά να αναγνωρίσεις πώς τα γεγονότα του παρελθόντος σε επηρέασαν και επικεντρώνεται στο πώς να αλλάξεις τον τρόπο που σκέφτεσαι, νιώθεις και ενεργείς σήμερα.

Συμβουλευτική

Η συμβουλευτική σε βοηθά να σκεφτείς τα προβλήματα της ζωής σου και να βρεις νέους τρόπους διαχείρισής τους, ειδικά αν περνάς κρίση (πένθος, ασθένεια, διαζύγιο, κλπ).