*Riskleri nelerdir? Bu bozukluk neden olur?
*Disleksi olan çocuğun özellikleri nelerdir?
Disleksi Nedir?
Okuma güçlüğü olan kişiler normal zekaya sahiptir ve genellikle normal görüşe sahiptir. Disleksik çocukların çoğu özel ders veya özel bir eğitim programı ile okulda başarılı olabilir. Duygusal destek de önemli bir rol oynar.
Bu öğrenme bozukluğu için bir tedavi olmamasına rağmen, erken değerlendirme ve müdahale en iyi sonucu verir. Bazen okuma güçlüğü yıllarca teşhis edilmez ve yetişkinliğe kadar tanınmaz, ancak yardım istemek için asla geç değildir.
Bu, normal öğrenme bozukluğu olarak değerlendirilmez, okuma güçlüğü olarak adlandırılır ve bireylerin zekâsı etkilenmez.
Bu güçlük, günlük olarak zorluklar ortaya çıkarabilen yaşam boyu süren bir sorundur. Ancak okuma ve yazma becerilerini geliştirmek ve sorunu olanların okulda ve işte başarılı olmalarına yardımcı olmak için destek mevcuttur. Yani, disleksi nedir? Sorusunun cevabı kısaca yukarıdaki gibidir.
Ne Demek?
“Tipik olarak okuma, heceleme ve yazmada yeterlilik eksikliği ile kendini gösteren, dili edinme ve işlemede güçlükleri içeren, genellikle ailesel öğrenme güçlüğü değişkeni.”
Yukarıda da belirtildiği gibi kelime anlamı olarak kısaca kelimeleri okumada yaşanan güçlük olarak tanımlanabilir. Yunanca kökenden gelen bu kelime “dys”: güçlük ve “lexia”: sözcük kelimelerinden oluşmaktadır.
Belirtileri Nelerdir?
Bu öğrenme güçlüğünün belirtileri genellikle bir çocuk okula başladığında ve okuma yazma öğrenmeye daha fazla odaklanmaya başladığında ortaya çıkar.
Okuma güçlüğüne sahip bir birey aşağıdaki belirtileri gösterebilir:
- Çok yavaş okuma ve yazma
- Kelimelerdeki harflerin sırasını karıştırmak
- Benzer görünen harfleri ters şekilde yazmak (örneğin “b” ve “d” harfleri)
- Kelimeleri yazarken kötü veya tutarsız olmak
- Sözlü olarak söylendiğinde bilgileri anlamak, ancak yazılı olan bilgilerde zorluk yaşamak
- Bir dizi talimatı yerine getirmeyi zor bulmak
- Planlama ve organizasyonda güçlük çekme
Ancak dislektik olan kişiler genellikle yaratıcı düşünme ve problem çözme gibi diğer alanlarda iyi becerilere sahiptir.
Yukarıda listelenen belirtilerden birkaçı ya da hepsini gösteren bireylerin okuma güçlüğü yaşıyor olma olasılığı yüksektir. Bunları gözlemliyorsanız, bir uzmana danışmanız en uygunu olacaktır.
Neden Olur?
Bu okuma güçlüğü, aile üyelerinden genle geçme eğilimindedir. Ayrıca, beynin okuma ve dili nasıl işlediğini etkileyen belirli genlerin yanı sıra çevredeki risk faktörlerine bağlı gibi görünmektedir.
Öğrenme güçlüğü risk faktörleri nelerdir?
Okuma güçlüğü risk faktörleri şunları içerir:
- Ailede disleksi veya diğer öğrenme güçlükleri öyküsü
- Erken doğum veya az kiloyla doğmuş olmak
- Hamilelik sırasında nikotin, uyuşturucu, alkol veya fetüste beyin gelişimini değiştirebilecek enfeksiyona maruz kalma
- Beynin okumayı sağlayan bölümlerindeki bireysel farklılıklar
Komplikasyonları nelerdir?
Öğrenme güçlüğü, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi soruna yol açabilir:
- Öğrenmede sorun: Okuma, diğer okul derslerinin çoğu için temel bir beceri olduğundan, disleksik bir çocuk çoğu sınıfta dezavantajlıdır ve akranlarına ayak uydurmakta zorluk çekebilir.
- Sosyal problemler: Tedavi edilmediği takdirde, disleksi düşük benlik saygısına, davranış sorunlarına, kaygıya, saldırganlığa ve arkadaşlardan, ebeveynlerden ve öğretmenlerden uzaklaşmaya neden olabilir.
- Yetişkinlikte sorunlar: Okuma ve anlama yetersizliği, çocuk büyüdükçe potansiyeline ulaşmasını engelleyebilir. Bunun uzun vadeli eğitimsel, sosyal ve ekonomik sonuçları olabilir.
Disleksik Olan Çocuğun Özellikleri
Çocuğunuz okula başlamadan önce bu güçlüğün belirtilerini tanımak zor olabilir, ancak bazı erken ipuçları bir soruna işaret edebilir. Çocuğunuz okul çağına geldiğinde, sorunu ilk fark eden çocuğunuzun öğretmeni olabilir. Yoğunluğu değişebilir, ancak durum genellikle çocuk okumayı öğrenmeye başladığında ortaya çıkar.
Disleksi nedir? Özellikleri nelerdir sorusunun cevabını farklı yaş gruplarına ayırarak anlattık.
Okul Öncesi
Küçük bir çocuğun bu bozukluğun riski altında olabileceğine dair işaretler şunları içerir:
- Geç konuşma
- Yavaş yavaş yeni kelimeler öğrenme
- Kelimelerdeki sesleri ters çevirmek veya birbirine benzeyen kelimeleri karıştırmak gibi kelimeleri doğru oluşturma sorunları
- Harfleri, sayıları ve renkleri hatırlama veya adlandırma sorunları yaşama
- Tekerlemeleri öğrenmede veya kafiye oyunları oynamada zorluk
Okul Çağı
Çocuğunuz okula başladığında, disleksi belirtileri ve semptomları daha belirgin hale gelebilir, örneğin:
- Yaş için beklenen seviyenin çok altında okuma seviyesinde olma
- Duyduklarını işleme ve anlama sorunları
- Doğru kelimeyi bulmakta veya sorulara cevaplar oluşturmakta zorluk
- Belirli şeylerin sırasını hatırlamada güçlük çekme
- Harfler ve kelimelerdeki benzerlikleri ve farklılıkları görmede (ve bazen duymada) zorluk
- Harfler ve kelimelerdeki benzerlikleri ve farklılıkları görmede (ve bazen duymada) zorluk
- Yazmada zorluk çekme
- Okuma veya yazmayı içeren görevleri tamamlamak için alışılmadık derecede uzun zaman harcamak
- Okumayı içeren etkinliklerden kaçınmak
Çeşitleri
- Fonolojik
- Buna disfonetik veya işitsel güçlük de denir.
- Bu tip zorluğu olan kişiler, tek tek harflerin ve hecelerin seslerini işlemekte güçlük çekerler ve bunları yazılı formlarla eşleştiremezler.
2.Yüzeysel
- Buna diseidetik veya görsel öğrenme güçlüğü de denir.
- Bu tip zorluk, muhtemelen görme sorunlarından veya beyindeki görsel işleme güçlüklerinden kaynaklanan, tüm kelimeleri tanıma zorluğu ile kendini gösterir.
- Kelimeleri tanımakta güçlük çeken bu kişiler kelimeleri öğrenmekte ve ezberlemekte zorlanabilirler.
3.Hızlı Adlandırma Açığı
- Kişi bir harf, sayı, renk veya nesneyi hızlı ve otomatik olarak adlandırmakta zorlanır. İşlem hızı düşüktür ve bunları adlandırmak zaman alır.
4.Çift Eksikliği
- Çift eksikliği olan kişi hem fonolojik süreçte hem de adlandırma hızında eksiklikler gösterir. En zayıf okuyucuların çoğu bu kategoriye girer.
Tedavisi
Çoğu çocuk anaokulunda veya birinci sınıfta okumayı öğrenmeye hazır olsa da bu güçlüğü olan çocuklar genellikle o zamana kadar okumanın temellerini kavrayamazlar.
Çocuğunuzun okuma seviyesi yaşı için beklenenin altındaysa veya başka bu rahatsızlığın belirtilerinden fark ederseniz doktorunuzla konuşun.
Bu bozukluk teşhis edilmediğinde ve tedavi edilmediğinde, çocukluktaki okuma güçlükleri yetişkinliğe kadar devam eder.
Çocuğunuzun bu güçlükle karşı karşıya olabileceğini düşünüyorsanız, ilk adım öğretmenleri veya okulun özel eğitim ihtiyaçları koordinatörü ile endişeleriniz hakkında konuşmaktır.
Çocuğunuz ekstra desteğe rağmen sorun yaşamaya devam ederse, siz veya okul belirli öğrenme güçlüklerini değerlendirmede bir uzmandan yardım talep edebilirsiniz. Ayrıca, bir eğitim psikoloğundan veya bir konuşma ve dil terapistinden derinlemesine bir değerlendirme talep edilmelidir.
Disleksi nedir ve tedavisi nedir? Sorusunu şu şekilde cevaplayabiliriz:
Tamamen yok olabilecek bir güçlük olmadığı için bireylerin özel eğitim ve ilgiyle bu güçlükle başa çıkmaları mümkündür.
Sıkça Sorulan Sorular:
Okuma-yazma zorluğu olduğunu nasıl anlarız?
Erken yaştan itibaren çocuklarda okuma güçlüğü belirtileri görülebilir. Çocuğun konuşmaya geç başlaması, kelimeleri çok yavaş öğrenmesi ya da okul çağında okuma ve yazmada yavaş olması en belirgin belirtilerdendir.
- Kaç yaşında ortaya çıkar?
Erken yaşlardan itibaren belirtiler görülmesine rağmen tanının konulması en yaygın olarak çocuk okul çağına girdiğinde yapılmaktadır.
2.Tedavi edilebilir mi?
Bu güçlüğün tamamen tedavisi olarak kaybolması mümkün değildir. Ancak belirli özel destek ve eğitimle bireye olacak etkisi azaltılarak bireylerin başarılı ve mutlu olmaları sağlanabilir.
3.Disleksi nedir özellikleri nelerdir?
Bu bir okuma-yazma güçlüğüdür. En belirgin özellikleri okuma ve yazmada zorluk çekmek, yazılı metinleri okumakta ve anlamakta güçlük çekmektir. Okul çağında olmayan çocuklar için en belirgin özellikler geç konuşmaya başlamak ve kelimeleri öğrenmekte yavaş olmaktır.
4.Testi nasıl yapılır?
Bu test, farklı becerileri ölçen bir testtir. Tarama testi olarak da bilinir. Doktorunuz ses ve fonetik testi veya okuma testi gibi testler yapmanızı isteyebilir.
5.Disleksik kişiler neleri karıştırır?
Bu güçlüğe sahip olan kişiler genellikle birbirine benzeyen harf ve sayıları karıştırabilir. Yukarıda da belirtildiği gibi en yaygın örnek “b” ve “d” harflerinin karıştırılmasıdır.
6.Okuma ve yazma güçlüğüne ne sebep olur?
Bu güçlük aileden gen yoluyla geçebilmektedir. Aynı zamanda dış faktörlerden de kaynaklı olabilir. Daha fazlası için bu sayfadaki “Neden olur?” başlığını okuyabilirsiniz.
