Hipnoterapi, günümüzde giderek daha popüler hale gelen bir terapi yöntemidir.
Hipnozun terapi amaçlı kullanımı olan hipnoterapi, kişinin bilinçaltı düzeyindeki düşünceleri, duyguları ve davranışları değiştirerek zihinsel ve duygusal sağlığı iyileştirmeyi hedefler.
Peki, hipnoterapi nedir ve nasıl çalışır?
Bu yazıda, hipnoterapi hakkında temel bilgileri ve nasıl etki ettiğini keşfedeceğiz.
O zaman hadi gelin başlayalım!
Hipnoterapi Nedir?
Hipnoterapi (bir diğer adıyla Hipnotik Telkin), belirli sağlık koşullarının ya da semptomların tedavisinde kullanılır; ancak kendi başına bir tedavi yöntemi değildir.
Hipnoterapi nedir; Seanslarda hipnoz kullanılır ve amaç tedavi sürecini hipnoz ile destek sağlamaktır.
Anksiyete bozukluğu, fobiler, ağrılarla baş edebilmek için ağrı yönetimi, sigarayı bırakma, kilo verme gibi çeşitli rahatsızlıklarda hipnoterapiye başvurulabilir.
Hipnoterapi seansında birey, iç dünyasına ve içsel deneyimlerine odaklanır ve bu hipnotik durum süresince kendi kendini tekrar keşfetme fırsatına erişir.
Hipnoterapi nedir ve neyi amaçlar?
Amaç, sadece bireyi kendi içine döndürmek değil; bireyin kendi içine tekrar tekrar dönebildiğini görüp bunu; gerek fiziksel gerek psikolojik tepkileri üzerinde kontrol sağlayabilmek üzere kendi başına yapabilmesini öğretmektir.
Hipnoz Resmen Kabul Görmüş Bir Teknik Midir?
Hipnozun terapideki yeri ancak 1700’lerin sonlarına doğru resmi makamlarca keşfedilmeye başladı.
Hipnoz, yakın zamana kadar bilim dünyasında güvenilir bir teknik olarak algılanmıyordu. 1958 itibariyle, Amerikan Psikoloji Derneği ve Amerikan Tabipler Birliği, hipnoterapiyi geçerli bir prosedür olarak kabul etti.
Bunun yanı sıra, 1995 itibariyle de Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) hipnoterapiyi kronik ağrı tedavisi olarak önerir hale geldi. Gerek 1958 gerek ise 1995’te yaşanan bu olumlu gelişmelerde modern araştırmacıların hipnoterapi üzerine yaptığı araştırmaların katkısı yadsınamaz bir gerçektir.
Hipnoterapi Teknikleri Nelerdir?
Hipnoterapi nedir; Seanslarda bireyler, trans benzeri bir zihin durumuna geçiş yaparlar.
Bu zihin durumu; bireylerin tamamen rahatlamasına, iç dünyasına odaklanmasına ve telkinleri daha atik şekilde yanıtlamasına yardımcı olur.
Burada hipnotik durumun önemi büyüktür çünkü hipnoterapi, tam da hipnotik durumun farkındalığı artıran yönünü aktive edip kullanmayı amaçlar.
Elbette tüm bu süreci gerçekleştirmek için kullanılan çeşitli teknikler mevcuttur. Bu teknikleri şu şekilde sıralayıp açıklayabiliriz:
- Rahatlama: Problemlerinle ya da korkularınla yüzleşirken kendini rahatlamış ve huzurlu hissetmen büyük önem taşır. Söz konusu problemler ve korkular olduğunda böyle hissetmek zor diye düşünebilirsin; ancak rahatlama tekniğiyle hipnoterapistler tam da bunu sağlamayı amaçlıyor.
- Öneri: Hipnoterapi seanslarında hipnoterapistin sana, çeşitli öneriler sunulabilir. Bu öneriler elbette ki öylesine öneriler değildir. Bu öneriler, problemlerini ortadan kaldırabilmen için sana yardımcı olacağı düşünülen şeylerin bütünüdür.
- Baş Etme Yöntemleri: Özellikle anksiyete ve korkular söz konusu olduğunda kullanabileceğin baş etme mekanizmaları, hipnoterapi esnasında hipnoterapistin sana öğretilebilir.
- Geçmiş Deneyimlerin Keşfi: Hipnoterapistin, mevcut terapi esnasında üstesinden gelinmeye çalışılan problem, korku, davranış her neyse onu ilk kez deneyimlediğin ana dönüp o ana dair duygu ve düşüncelerini anlatmanı isteyebilir.
Hipnoterapi Hangi Durumlara Yardımcı Olur?
- Uyku problemleri
- Kilo verme, kilo alma
- Demans belirtileri
- Kemoterapi kaynaklı bulantı ve/veya kusma
- Kronik ağrılar
- Ameliyat kaynaklı ağrılar
- Cilt rahatsızlıkları (Örneğin siğiller ya da sedef hastalığı gibi.)
- Doğum
- Diş tedavisi süreçleri
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
- İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS)
- Travma Sonrası Stres Bozuklukları (TSSB)
- Depresyon
- Anksiyete Bozukluğu
- Yemek Bozuklukları
- Cinsel İşlev Bozuklukları
- Fobiler
- Sınav Stresi
- Bağımlılıklar (Alkol, tütün veya uyuşturucu madde bağımlılığı)
Hipnoterapinin Faydaları Nelerdir?
Hipnoterapinin faydalarını tek bir çatı altında toplayamayız; ancak sık sık bahsi geçen faydaları sıralayabiliriz tabii. Sıkça rastlanan ve hipnoterapiye başvurmuş kimseler tarafından ortaklaşa bahsedilen bazı faydaları şu şekildedir:
- Farkındalık: Hipnoterapinin en yaygın faydalarından biri farkındalıktır. Hipnoterapi alan bireylerin büyük bir çoğunluğu, hipnoterapi esnasında farkındalığını kaybetmez. %100 farkındalıkla tedavi sürecini sürdüren bu bireyler, tüm deneyimi rahatlıkla hatırlar ve hatta hipnoz sırasında sohbet dahi edebilir.
- Odaklanma: Bir diğer yaygın fayda da odaklanmadır. Günlük yaşamda bir şeylere odaklanmak oldukça zordur çünkü kişi, gün içerisinde binlerce uyarana maruz kalır. Bunca uyaranın içerisinde içe dönmek ve kendine odaklanmak ise haliyle çok zordur. Öte yandan kişinin sorumlulukları da üst üste bindiğinden neye yetişeceğine, ne düşünüp neye kanalize olacağına karar verememesi de stresi ve endişeyi tetikler. Tüm bunlardan arınmak, anda kalmak ve anın problemleriyle ilgilenip günlük yükleri sürekli sırtlamaktan vazgeçmek için odaklanmak iyi bir egzersizdir.
- Rahatlama: Hipnoterapi, beraberinde derin bir rahatlama getirir. Dolayısıyla rahatlama da tıpkı farkındalık ve odaklanma gibi sık sık hakkında bahsedilen bir faydadır. Zihin bilinçli şekilde sakinleşip bilinçaltının derinliklerine odaklandığında içinde bulunduğunuz rahatlama ve sakinlik, gerek problemlerle gerek korkularınızla yüzleşip onları çözebilmeniz noktasında sizi ileriye taşır.
Hipnoterapi Zararları ve Yan Etkileri Nelerdir?
Hipnoterapi, popüler kültür çerçevesi içerisinde bize yansıtıldığı gibi korkunç, ürkünç, bireyi tamamen dönüştürecek kadar güçlü veya herkes tarafından yapılabilecek kadar basit bir işlem değildir.
Bu nedenle, özellikle dijital mecralarda, hipnoterapiye dair gösterilenler ve anlatılanlar üzerinden hipnoterapiyi tanımlamak oldukça yanlıştır. Hipnoterapi, işin ehli uzmanlar tarafından gerçekleştirildiğinde paralelde işleyen tedavi süreçlerine yardımcı olan başarılı alternatiflerden biridir.
Tüm bunların ışığında, hipnoterapinin (uzmanlarca yapıldığı takdirde) herhangi bir tehlike arz etmediğini söyleyebiliriz. Şunu da unutmamakta yarar var: Hipnoterapinin de tıpkı diğer tedavilerde olduğu gibi (örneğin ilaç tedavileri) bazı yan etkileri olabilir.
Hipnoterapi yan etkileri;
- Baş dönmesi
- Baş ağrısı
- Uyuşukluk
- Sıkıntılı hissetme
- Endişeli hissetme
- Konfabulasyon (Bilinçsizce inşa edilen yanlış, çarpık, sahte anılar)
Hipnoterapi Kim Tarafından Yapılmalıdır?
Hipnoterapi, kesinlikle bu konuda gereken tüm eğitimleri tamamlamış donanımlı uzmanlar tarafından yapılmalıdır. Hipnoterapi yaptıranlar kesinlikle bir uzman ile iletişime geçmelidir.
Hipnoz tedavisi, rahatsızlık her ne olursa olsun, ciddi bir süreçtir. Nasıl ki kolumuz kırıldığında hastaneye gidip doktor muayenesinden geçerek gerekenleri uygularız, hipnoterapide de durum aynıdır.
Hipnoterapi; uzman kontrolünde gerçekleşmeli ve uzman kontrolünde ilerlemelidir. Uzman eşliğinde yapılmayan hipnoterapi zararlıdır ve kişi için manevi kayıptır. Ayrıca; hipnoterapi ücretleri söz konusu olduğunda maddi kayıplarda yaşamaktadır.
Hipnoterapi Ne Kadar Etkilidir?
Hipnoterapi, doğal olarak herkeste aynı etkiyi göstermez.
Kimileri hipnozla terapi ile alabilecekleri maksimum verimi alırken, kimileri hipnoterapinin faydasız bir teknik olduğunu iddia edecek kadar minimum seviyede fayda görebilir.
Burada hipnotik tedavinin uygulanma biçimi de kritik bir rol oynamaktadır.
Hipnozla psikolojik tedavi düzeyinin en üst seviyelerde olduğu noktalar Journal of Affective Disorders isimli derginin Mayıs 2021 sayısında aşağıdaki gibi verilmiştir;
- Doğum esnasında ağrıların azaltılması ve kontrolü
- Diş tedavisi esnasında ağrıların azaltılması ve kontrolü
- Kemoterapi alan kanser hastalarının bulantı ve kusmalarının azalması
- İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) semptomlarının azalması
- Anksiyete ve stres kontrolü
Araştırma sonuçları, hafif-orta şiddette depresyonun tedavisinde hipnoterapinin etkisinin Bilişsel Davranışçı Terapiden (BDT) daha az olmadığını gösterdi.
Sayılarla açıklayacak olursak; Sonuçlarda, semptom şiddeti söz konusu olduğunda Bilişsel Davranışçı Terapinin semptomu azaltma oranının %38.5 olduğu; hipnoterapinin ise aynı durumda %44.6’lık oranla bir üstünlük sağladığı görülüyor.
Hipnoterapi Kimler İçin Uygun Değildir?
Hipnoterapi, psikoz belirtileri gösteren kimseler için uygun değildir.
Örneğin; sanrılar ve/veya halüsinasyonlar gören biri, hipnoterapiye başvurmamalıdır.
Hipnoterapi, yardımcı bir uygulamadır. Asıl tedaviye ek olarak uygun kişilerde destek görevi görerek iyileşme süreçlerine katkıda bulunur.
Buna ek olarak şunu da belirtmek gerekiyor: Her kim olursa olsun, hipnoterapiye başvurmadan önce mutlaka bir doktor görüşmesiyle hipnoterapiye dair doktor onayı almasını önermekteyiz.
Hipnoterapiye Dair Yanlış Bilinenler Nelerdir?
Hipnoterapi, popüler kültürün yarattığı yanılgıların yanı sıra kimi psikolog ve psikiyatrlar tarafından kendisine yöneltilen eleştiriler nedeniyle de yanlış anlaşılmalara kurban gitmektedir.
Peki nedir hipnoterapiye dair yanlış bilinenler? Yalnızca yanlış bilinenleri değil, yanlış bilinenlerin doğrusunu da yazarak kafalardaki soru işaretlerini biraz olsun giderebilmek istiyoruz:
Hipnoterapinin Sahne Hipnozu ile Karıştırılması:
Hipnoterapi, genellikle sahne hipnozu ile karıştırılır. Bu karışıklık dolayısıyla da hipnoterapistlerin gerçekleştirdiği seanslardan sahne hipnotistlerinin benzeri performanslar beklenir. Sahne hipnozu bir şovdur, sahne hipnotistleri de bu şovu oldukça başarılı şekilde yöneten sanatçılardır. Tedavinin ne denli ciddi bir süreç olduğunu kendinize tekrar tekrar hatırlatarak, onu bir sahne performansıyla karıştırmaktan kaçınabilirsiniz.
Hipnoterapiyle Kontrolün Tamamen Kaybedildiği Algısı:
Sanılanın aksine, hipnoterapi seni iradesiz kılamaz. Hipnoterapide kontrol sendedir.. Trans halinde olman, bir başkasının istemediğin bir şeyi zorla yaptırabileceği anlamına asla gelmez. Evet, hipnoterapi esnasında kişiler belli bir şeylere odaklanırlar çünkü hipnoterapinin uygulanma amacı tam da budur. Yine de bu; ifadelerinden ve davranışlarından sorumlu olamayacak derecede kontrolden çıkmış birine evrileceksin manası taşımaz.
Hipnoterapi Unutkanlık Yapar:
Hipnoterapinin amacı, zihnini sıfırlayarak her şeyi unutturup sıfırdan bir hayat bahşetmek değildir. Ayrıca böylesi bir şeyi gerçekleştirebilecek boyutta bir gücü de zaten yoktur. Gerek hipnoz öncesi gerek hipnoz esnasında yaşanan her şeyi aynen hatırlar ve daha sonrasında da hatırlamaya devam edersin. Uykuda veya bilincini kaybetmiş olmayacağından, hipnozun yarattığı trans benzeri hali her an kırabileceğin gerçeği de cabası!
Kendi Kendine Hipnoterapi Uygulayabilir Mi?
Kendi kendini hipnoterapi yapılabilir; ancak bu işleme (düzenli olarak, belirli aralıklarla tekrar etse dahi) hipnoterapi adını vermek konusunda çekimseriz çünkü hipnoterapi, uzmanlar tarafından gerçekleştirilen tedavi amaçlı uzun ve önemli bir süreci anlatıyor.
Hipnoz, rahatlatıcı ve tüm stresten, kaygıdan uzaklaştıran dinlendirici bir yapıya sahip. Kendi kendini uygun bir ortamda, uygun yöntemlerle hipnoz etkisine sokman gündelik yaşam kaosundan iyi bir kaçış yöntemi olabilir.
Kaynakça:
Hypnosis, MayoClinic, 2022
Mental Health and Hypnosis, WebMD, 2021
Hypnotherapy, Psychology Today
What Is Hypnotherapy?, Lisa Fritscher, VeryWell Mind, 2021
