Bir odaya girdin ve oraya neden gittiğini unuttun.
Anahtarlarını veya gözlüklerini nereye koyduğunu hatırlamıyorsun.
Kısa süre unutkanlık, yaşlandıkça daha yaygın hale gelen hayatın normal bir parçasıdır. Çoğu durumda, günlük aktiviteleri engellemiyorsa endişelenmene gerek yoktur.
Unutkanlık neden olur, unutkanlık sebepleri nelerdir, unutkanlığa ne iyi gelir?
Merak ettiğin her şey Terappin Blog’da!
Unutkanlık Neden Olur?
Kendini hafızanın neden bu kadar kötü olduğunu merak ederken bulabilirsin, unutmak hayatın bir parçasıdır ve insanlar şaşırtıcı derecede hızlı unuturlar.
Araştırmalar, bilgilerin yaklaşık %56'sının bir saat içinde, %66'sının bir gün sonra ve %75'inin altı gün sonra unutulduğunu bulmuştur.
Geçtiğimiz birkaç yıl içinde, bilim adamları hafıza ve neden bazı hafıza problemlerinin ciddi olduğu halde diğerlerinin ciddi olmadığı hakkında çok şey öğrendiler.
Yaşlandıkça, beyin de dahil olmak üzere vücutta değişiklikler meydana gelir. Sonuç olarak, yeni şeyler öğrenmenin daha uzun sürdüğünü fark etmeye başlayabilirsin. Belki bilgileri eskisi kadar iyi hatırlayamayabilir veya bir şeyleri yanlış hatırlayabilirsin. Bu hafıza kayıpları normal yaşlanma belirtileri olabilir. Ancak artan unutkanlık seni endişelendirmeye başlarsa, doktoruna danışmanız iyi bir fikirdir.
Unutkanlığın nedenleri:
- Stres
- Depresyon
- Uykusuzluk
- Tiroid sorunları
- Bazı ilaçların yan etkisi
- Sağlıksız diyetler / vitamin eksiklikleri
- Susuzluk
Bunların yanında bu durumun geçici olmayan, nedenleri de olabilir. Bu nedenle, bu rahatsızlıktan şikayetçiysen hemen bir uzmana danışmak en iyi seçenektir.
Belirtileri Nelerdir?
Bir dereceye kadar hafıza sorunları ve diğer düşünme becerilerinde kısa süreli bir düşüş, yaşlanmanın oldukça yaygın bir parçasıdır. Bununla birlikte, hafızadaki normal değişiklikler ile Alzheimer hastalığı ve ilgili bozukluklarla ilişkili hafıza kaybı arasında bir fark vardır.
Ve bazı hafıza sorunları tedavi edilebilir durumların sonucudur.
Belirtilerini aşağıdaki listede bulabilirsin:
Aynı soruları tekrar tekrar sormak
- Konuşurken sık kullanılan kelimeleri unutmak
- Kelimeleri karıştırmak örneğin "masa" yerine "yatak" demek
- Bir tarifi uygulamak gibi tanıdık görevleri tamamlamanın daha uzun sürmesi
- Cüzdanı mutfak çekmecesine koymak gibi eşyaları uygunsuz yerlere yerleştirmek
- Tanıdık bir alanda yürürken veya araba kullanırken kaybolmak
- Görünür bir sebep olmaksızın ruh halinde veya davranışta değişiklik olması
Yukarıda da belirtildiği gibi, bu sorun kimi zaman bazı geçici nedenlerden ortaya çıksa da kimi zaman bunama veya Alzheimer gibi kalıcı rahatsızlıkların da habercisi olabilir.
Tanı Nasıl Konulur?
Unutkanlık neden olur, sorusu beraberinde bu rahatsızlığın tanı ve tedavi sürecinin nasıl olacağıdır. Gündelik hayatta özellikle ileri yaşlarda birtakım şeyleri unutmak gayet normal olabilir. Ancak bu durumların normal olup olmadığına karar vermek bireysel olarak da zor olabilir.
Yaşadığın şeyin kısa süreli bir unutkanlık mı yoksa Alzheimer ve demans gibi ciddi unutkanlık hastalıklarının habercisi mi bilmek zor olabilir.
Bu durumda unutkanlık sürecinin hangi noktalarda zarar verici olmaya başladığını bilmek gerekir.
Yaşa bağlı unutkanlık ile ciddi bir hafıza sorunu arasındaki fark nedir?
Yaşlandıkça arada bir bazı şeyleri unutmak normaldir, ancak ciddi hafıza sorunları araba kullanmak, telefon kullanmak ve eve dönüş yolunu bulmak gibi günlük işleri yapmayı zorlaştırır.
Bir doktorla konuşma zamanının geldiğine dair işaretler şunları içerir:
- Aynı soruları tekrar tekrar sormak
- İyi bilinen yerlerde kaybolmak
- Tarifleri veya yönergeleri takip etmekte sorun yaşamak
- Zaman, insanlar ve yerler hakkında fazla kafa karışıklığı yaşamak
- Kendine dikkat etmemek örneğin; yetersiz beslenmek, banyo yapmamak veya dikkatsiz davranmak.
Genç Yaşta Görülmesi
Kendini bir gün buzdolabın önünde, elinde çamaşırlarla dolu bir çamaşır sepetiyle, en başta neden orada olduğundan emin olmadan dururken bulduysan, bu durumun nedeni olarak yaşlılığı suçlayabilirsin. Ancak gerçek şu ki, tüm hafıza kaybı sorunları mutlaka yaşla ilgili değildir, çünkü bu problemler gençlerin de başına gelebilir.
Anahtarlarını nereye koyduğunu unutmak veya tanıdığın birinin adını unutmak gibi küçük hafıza kayıpları genellikle beynin yapısındaki ve işlevindeki normal değişikliklerin sonucudur.
Bu sorunun genç yaşta görülmesi de oldukça mümkündür.
Aşağıdaki listede, yaş fark etmeksizin karşılaşabileceğin hafıza sorunlarını bulabilirsin:
- Başka bir kaynaktan gelen yanlış bilgilerle hafızanız değiştirildiğinde ortaya çıkan telkin edilebilirlik. Örneğin, çocukken en sevdiğiniz dondurmanın çikolata olduğunu hatırlamış olabilirsiniz ama kardeşiniz bunun vanilyalı olduğunu söyledi, bu yüzden hafızanız zamanla değişebilir.
- Yer, zaman veya dahil olan bir kişi gibi bir ayrıntıyı unuturken bir şeyin yalnızca bir kısmını hatırlayabildiğiniz zaman meydana gelen yanlış atıf.
- Zaman içinde ayrıntıları unutma eğilimi olan geçicilik. Beyin bilimciler bunun aslında iyi bir şey olduğunu düşünmektedir çünkü beyni istenmeyen veya kullanılmayan anılardan arındırarak yenilerine yer açmaktadır.
- Yeterince dikkat göstermediğinizde ortaya çıkan bir tür olan dalgınlık. Örneğin, anahtarlarınızı nereye koyduğunuza odaklanmadığınız için nerede olduklarını unutmak.
Genç yaşta neden olur?
Belirtildiği gibi, bu durum yalnızca yaşlılıkla gelen bir rahatsızlık değildir. Genç yaşta da ortaya çıkabilen hafıza problemlerinin belirli birkaç sebepleri olabilir.
Unutkanlık neden olur? Genç yaşta neden ortaya çıkabilir? İşte yanıtımız!
İnsanların neden unuttuğunda rol oynayabilecek bir dizi başka faktör de vardır. Unutkanlığın diğer yaygın nedenleri şunlardır:
Alkol: Alkol almak hafızayı olumsuz etkileyebilir, bu nedenle günde bir veya iki kadehten fazla içmemek en iyisidir.
Depresyon: Depresyonun yaygın belirtileri arasında düşük ruh hali ve ilgi kaybı yer alır, ancak depresif bozukluklarda konsantrasyon güçlüğü ve bu sorun da ortaya çıkabilir.
Uyku eksikliği: Uyku, hafıza güçlendirmesinde önemli bir rol oynar, bu nedenle kaliteli uyku eksikliği hafızanız üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir.
İlaçlar: Antidepresanlar, sakinleştiriciler, soğuk algınlığı ve alerji ilaçları gibi bazı ilaçlar hafızayı etkileyebilir.
Stres: Hem akut hem de kronik aşırı stres de bu rahatsızlığa neden olabilir.
Ne Yapmak Gerekir?
Bu sorunla mücadele ettiğini düşünüyorsan yapabileceğin birkaç adım bulunmaktadır. Öncelikle, yukarıdaki başlıklarda listelenmiş bulunan belirtilerin sende olup olmadığını dikkatlice gözlemlemen gerekmektedir.
Bu belirtileri ne kadar süre yaşadığını iyice gözlemleyip bu durumun geçici olup olmadığını anlamaya çalışabilirsin. Eğer bu belirtileri sık sık yaşadığını fark edersen, bir uzmana danışman gerekmektedir.
Doktora başvurmanın ardından doktorun gerekli tetkikleri yapıp, bu durumun bir diğer hafıza probleminin habercisi olup olmadığını anlamaya çalışacaktır.
Bu soruna neden olan belirli faktörleri azaltmanız, aynı zamanda şikayetlerinizden daha çabuk kurtulmanıza yardımcı olacaktır.
Tedavi Yöntemleri
Eğer bu problemi yaşamanızın sebebi kalıcı bir hafıza sorunu değilse (Alzheimer ya da bunama gibi), bununla başa çıkmanın yolları vardır. Bu durumla başa çıkmak için ipuçları şu şekildedir:
- Yeni bir yetenek öğren
- Günlük bir rutin takip et
- Görevleri planla, yapılacaklar listesini yap ve takvimler ve notlar gibi bellek araçlarını kullan
- Cüzdanını veya çantanı, anahtarlarını, telefonunu ve gözlüklerini her gün aynı yere koy
- Hem zihne hem de vücuda yardımcı olabilecek aktivitelere katıl
- Yeterince uyu, genellikle her gece yedi ila sekiz saat
- Egzersiz yap ve iyi beslen
- Yüksek tansiyonu önle veya kontrol et
- Çok fazla alkol içme
- Haftalarca depresif hissediyorsan yardım al
Bu problemin neden olabileceği Alzheimer veya bunama gibi kalıcı hastalıklar için uzmanın önerdiği tıbbi tedavi yöntemlerini takip etmen gerekmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular:
1. Unutkanlık neyin belirtisi olabilir?
Bu problem, Alzheimer ya da bunama gibi kalıcı ve ciddi rahatsızlıkların habercisi olabilir.
2. Ne zaman ciddiye alınmalı?
Belirtiler, bu problemi tetikleyen faktörlerin kaybolmasına rağmen devam ediyorsa bir uzmana danışmak en doğrusudur. Çok uzun sürek sık sık tekrarlayan ve yoğunlaşan belirtilerin görülmesi durumunda ciddiye alınmalıdır.
3. Zeka belirtisi mi?
Yapılan bazı araştırmalar bu durumun aslında yüksek zekanın bir belirtisi olduğunu öne sürmektedir. Bazı iyi zekaya sahip olan kişiler çoğu gereksiz detayı hatırlamazlar.
4. Bende unutkanlık var ne yapmalıyım?
Eğer bu durum hayatını gitgide olumsuz olarak etkiliyorsa, bir uzmana danışman en doğrusudur.
5. Tehlikeli mi?
Bu durumun belirtileri, diğer önemli ve kalıcı hafıza problemlerinin habercisi olabilir. Bu nedenle kimi zaman tehlikeli olabilmektedir.
KAYNAKÇA
Reasons Why People Forget., verywell Mind, 2021
Memory Loss: When to Seek Help., Mayo Clinic, 2022
The Art of Forgetting: Why the Mind Forgets Some Memories., Psychologist World,
Forgetfulness 7 Types of Normal Memory Problems., Harvard Health, 2021
Memory Loss: 7 Tips to Improve Your Memory., Mayo Clinic, 2023
