Aile içi şiddet, bir aile biriminin sağlıklı işleyişini zedeleyen ve bireyler arasındaki ilişkileri derinden etkileyen bir sorundur.
Bu tür bir şiddet; fiziksel, duygusal, cinsel veya ekonomik olarak bir çok farklı şekilde kendini gösterebilir.
Herhangi bir cins, yaş veya sosyoekonomik grupta ortaya çıkabilen aile içi şiddet, hem kadınları hem de erkekleri etkileyebilir.
Bu, bir güç ve kontrol mekanizmasıdır ve kurbanlarını fiziksel acı, travma, korku ve umutsuzluk içinde bırakır.
Toplumumuz üzerindeki kara bir buluttur ve sessizce yaşanmasına rağmen ciddi sonuçlar doğurabilir.
Maruz kalanlar, çaresizlik ve utanç gibi duygularla mücadele edebilirler ve şiddetin neden olduğu yıkımın etkisini uzun bir süre taşıyabilirler. Ancak, şiddete maruz kalanların yalnız olmadığını ve yardım alabilecekleri kaynakların mevcut olduğunu bilmeleri önemlidir.
Bu yazıda, şiddetin karmaşıklığını ve zararlarını ele alacak, maruz kalanlara ise nasıl sağlıklı bir şekilde hareket etmeleri gerektiği konusunda yardımcı olacağız.
Hazırsan başlayalım!
Aile İçi Şiddet Nedir?
Her şeyden önce şiddet nedir, sorusunu cevaplamakta fayda var.
Şiddet, denildiği zaman birçoğumuzun aklına fiziksel şiddet gelmektedir.
Oysaki şiddet oldukça kapsamlı bir konudur.
Ve sanıyoruz ki bu konudaki en kapsamlı tanımlardan birisi şudur:
6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, madde 2:
“Kişinin fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar görmesiyle veya acı çekmesiyle sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel hareketleri, buna yönelik tehdit ve baskıyı ya da özgürlüğün keyfi engellenmesini de içeren, toplumsal, kamusal veya özel alanda meydana gelen fiziksel, cinsel, psikolojik, sözlü veya ekonomik her türlü tutum ve davranış.”
O halde aşağıdaki gibi tanımlayabiliriz.
Aile içi şiddet, kişinin aile üyelerine karşı uyguladığı fiziksel, ekonomik, duygusal, cinsel ve psikolojik her türlü olumsuz tutum ve davranıştır.
Aile İçi Şiddetin Türleri Nelerdir?
Küresel bir problemdir.
Temelde kontrol ve güç arayışından kaynaklanır.
Arkasında son derece zorlu bir psikososyal dinamiği barındırır.
Türleri aşağıda belirtildiği gibidir:
Fiziksel Şiddet
Silahla veya bıçakla yaralama, vurma, itme, ısırma, saç çekme, itme gibi eylemleri fiziksel şiddet olarak tanımlayabiliriz. Ayrıca kişinin temel ihtiyaçlarını engellemek ya da alkol, uyuşturucu ve sigara gibi maddelerin zorla tükettirilmesi de fiziksel şiddet kapsamındadır.
Cinsel Şiddet
Tecavüz, istenmeyen cinsel birlikteliklere fiziksel ve sözel zorlama, cinsel olarak kişiyi aşağılayan davranışlar sergilemek, sosyal iletişim ağlarından cinsel içerikli görüntü, video, ses kayıtlarının gönderilmesi. Bunların yanı sıra töre, namus ve din gibi kavramlar öne sürülerek bireylerin cinsel haklarının istismarı da cinsel şiddet türüdür.
Duygusal Şiddet
Aşağılamak, küfür etmek, kişinin değersiz hissetmesine yol açacak ilgisizlik, suçlamak ve yargılamak.
Psikolojik Şiddet
Sosyal hayatın sınırlandırılması, zorla evlendirilmek, gidilecek yerleri ve görüşülecek insanları sınırlandırmak.
Ekonomik Şiddet
Kişinin parasının zorla elinden alınması, maddi imkânların kısıtlanması, zorla bir işte çalıştırılmak ya da istediği halde çalışmasına izin vermemek.
Aile İçi Şiddet Kimleri Etkiliyor?
Şiddete kadın ya da erkek herkes maruz kalabilir ancak araştırmalar erkek istismarcıları ve kadın mağdurları inceler.
- Türkiye’de ortalama 3 milyon kadına bir sığınma evi düşer.
- Güney ve güneydoğu bölgesindeki kadınların %50.8’i rızası dışında evlendirilmektedir.
- 10 kadından 4’ü fiziksel şiddet mağdurudur.
- Her 10 kadından 3’nün eğitimine aileleri engel olmaktadır.
- Türkiye’deki kadınların üçte biri ısrarlı takip mağdurudur.
Israrlı takip: Sürekli olarak telefonla arama ve mesaj gönderme. İş yerine ve evine giderek rahatsız etme, korkutma. Sosyal medya aracılığıyla taciz.
- Ülkemizde çocukların %74’ü fiziksel ve duygusal şiddete maruz kalmaktadır. Anne-babaların %24’ü çocuklarına hafif fiziksel şiddet uygulamaktadır.
Hafif fiziksel şiddet: Saçından veya kulağından çekme, itme ve sarsma, üzerine bir şey fırlatma; bağırma, aşağılama ve olumsuz cümleler kullanma.
Aile İçi Şiddetin Nedenleri Nelerdir?
En sık görülen nedenleri özgüven eksikliği ve duygusal bağımlılıktır ancak pek çok farklı nedeni vardır.
İstismarcılar kadar mağdurlarda da görülen şiddet eğilim nedenleri aşağıdaki gibidir:
- Özgüven eksikliği
- Depresyon
- Öfke kontrolsüzlüğü
- Çocuklukta istismar edilmek
- Duygusal güvensizlik ve bağımlılık
- Erkeklerde, toplumsal cinsiyet rolüne uygun olmama korkusu
- Düşük gelir düzeyi ve işsizlik
- Madde ve alkol bağımlılığı
- Güçlü olma ihtiyacı ve kontrol altında tutma isteği
Aile İçi Şiddetin Psikolojik Etkileri
Ailede görülen şiddet, uzun süreli ve yıkıcı etkilere sahiptir.
Uygulanan her şiddet türü, kişilerde katmanlı ve birbirini takip eden sorunları doğurur.
- Travma sonrası stres bozukluğu
- Kaygı, korku ve panik atak
- Güven problemi
- Uyku ve yemek bozukluğu
- Yakınlık korkusu ve duygusal mesafe
- İntihar düşüncesi
İletişim Kurmayı Öğrenmeliyiz
Şiddete yatkın olmamızın en temel nedenlerinden birisi iletişimsizliktir.
Maalesef ülkemizdeki bazı tabuları yıkmakta zorlanıyoruz.
Türkiye’de şiddet toplum tarafından paylaşılan, büyük bir kesim tarafından “gerekli ve doğal” olarak görülen ve ne yazık ki kuşaktan kuşağa aktarılan bir davranış biçimidir.
Durum böyleyken istismarcı bir kimseye “bilinçsizce genellemelerden kurtul” demek pek de etkili olmuyor.
Toplumsal ve kültürel tabuları iletişim becerilerini geliştirerek yıkmak mümkün!
En sık tercih edilen tedavi yöntemlerinden birisi Bilişsel Davranışçı Terapidir.
Bu tedavi programının amacı danışanların sorunlu davranışlarının nedenleri ve sonuçları üzerine yoğunlaşarak duygu, düşünce ve davranıştaki olumsuzlukları gidermektir.
Aile bireyleri arasında iletişim eksikliğine neden olan tüm sorunlar tespit edilebilmektedir.
- Öfke duygusunun birikmesine neden olan haksızlıklar, travmalar, maddi ve manevi problemler
- Sorgulanmadan benimsenmiş aile, ahlak ve namus kavramları
- Duygu ve düşüncelerin kışkırtıcı bir biçimde ifade edilmesi
Aile Şiddetine Maruz Kalanlar Ne Yapmalı?
“Aile içi şiddet nedir”, sorusundan sonra en sık duyduğumuz soru “nasıl anlaşılır?”
Kişilerin şiddetin her türlüsünü erkenden fark edip müdahale etmesi son derece önemlidir. Fakat şiddet mağduru olduğumuzu çoğu zaman farkedemiyoruz ya da fazla alınganlık yaptığımızı düşünebiliyoruz.
“Bir kayanın üzerine damlayan su”
Şiddet üzerine söylenmiş en doğru sözlerden birisi olsa gerek.
Yavaş yavaş ama şiddet gören kişiyi derinden ve sürekli olarak yaralayan bir haldir.
Bir aşındırma, uzun vadede kalıcı hasarlar bırakma halidir.
Hangi Davranışlara Dur Demeliyiz?
“Aile içi şiddet nedir?” diye düşündüğünde büyük cevaplar aramana gerek yok aslında. Çoğu zaman kulak tıkadığımız ufacık olumsuz cümleler bile öngörülemez bir duygusal ve fiziksel şiddetin habercisi olabilirler.
Helikopter Kontrolcülük
Kişisel sınırlarını ihlal eden davranışlar duygusal istismardır.
Mesajlarının okunması, kişisel eşyalarının karıştırılması; kıyafetlerine ve eve giriş çıkış saatine karışılması birer duygusal istismar örneğidir.
Senin kararlarının sorgulanması ve eylemlerinin kontrol altına alınmak istenmesi helikopter kontrolcülüktür. Bu gibi durumlarda mutlaka baskı uygulayan kişiyle doğru bir şekilde konuşmalı ve bu davranışların önünü almaya çalışmalıyız.
İlgisizlik
Duygusal olarak ihmal edilme ülkemizde en sık görülen aile içi şiddet türlerinden biridir.
Aşağıdaki durumlar sıkça gözlemleniyorsa bir aile danışmanı ile görüşmende fayda var.
- Seni üzen ya da hayal kırıklığına uğratan bir durumdan bahsederken aşağıdaki sözler kullanılıyorsa dur demelisin!
“Abartıyorsun.” “Bırak ağlamayı!” “Buna mı üzüldün?”
- Heyecanlandığın, mutlu olduğun anlarda senin coşkunu ve motivasyonunu düşürecek eylemlerde bulunulduğunda dur demelisin!
- ALO 183
Fiziksel şiddetin hiçbir açıklaması ve kabulü olamaz. Fiziksel şiddete maruz kaldığın an hemen ALO 183’ü aramalısın.
ALO 183, Aile, Kadın, Çocuk ve Engelli Sosyal Hizmet Danışma Hattı.
Herkes için ücretsiz ve Türkiye’nin her yerinden her an ulaşılabilirdir.
Kaynakça:
Domestic Violence and Abuse, Help Guide
Domestic Violence, Good Therapy
What Is Domestic Abuse?, United Nations
