Travma sonrası stres bozukluğu ile tek başına mücadele etmek düşündüğünden çok daha zorlayıcı olabilir.
Koşmak istiyorsun ama ayakların hareket etmiyor mu?
Keyifli bir günün sonunda ensende bir ağrı hissediyorsun ve kalbin olduğundan daha mı hızlı çarpmaya başlıyor?
Unuttuğunu sandığın o travmatik anı zihnin sana defalarca hatırlatıyor mu?
Tüm bunlar travma sonrası stres bozukluğunun ani gelişen, olumsuz sonuçlarından birkaçı. Ya öngöremediğin ve önleyemediğin sonuçlar deneyimlersen neler olacak?
Travma sonrası stres bozukluğu hakkında her şey bu yazıda! Hazırsan başlayalım.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Post travmatik stres bozukluğu, deneyimlenen ya da şahit olunan büyük bir olaydan sonra yaşadığımız aşırı uyarılmışlık, korku, ani irkilme gibi durumları içeren bir tür kaygı bozukluğudur.
Savaş, trafik kazası, deprem, katliam, tecavüz gibi durumlara maruz kalan kimselerde yoğun bir şekilde görülen ve etkileri uzun süre devam eden bir travmadır.
Neredeyse tüm hastalarda en sık görülen belirtileri travma anına dönüş, kabus, şiddetli kaygı ve kontrol edilemeyen düşüncelerdir.
Eğer bu semptomlar zamanında tedavi edilmezse birkaç ay hatta birkaç yıl sürebilir ve günlük hayattaki fiziksel ve ruhsal işlevselliğini büyük oranda düşürür.
Uzman bir terapistten aldığın travma sonrası stres bozukluğu terapisi ile bahsettiğimiz belirtileri azaltabilir hatta tedaviye düzenli devam edersen tamamen iyileştirebilirsin.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), bir kişinin yaşadığı travmatik bir olayın ardından ortaya çıkan bir psikiyatrik bozukluktur. TSSB, yaşanan travmanın etkileri nedeniyle kişinin normal günlük yaşamına devam etmesini engelleyebilir. İşte TSSB'nin yaygın belirtileri:
İstismar edilmiş hissetme: Travma sonrası dönemde, kişi kendini sürekli olarak tehlikede hissedebilir veya travmanın tekrarlanacağından korkabilir.
Intrüzyonlar: Travmatik olaya ilişkin anıların, kabusların veya flaş geri dönüşlerin tekrarlanması. Bu kişiyi rahatsız edebilir ve günlük aktivitelerini etkileyebilir.
Kaçınma davranışları: Kişi, travmatik olaya ilişkin hatıralardan, düşüncelerden veya duygulardan kaçınma eğiliminde olabilir. Kişi, travmayı hatırlatan yerlerden, kişilerden veya etkinliklerden uzak durmak isteyebilir.
Olumsuz düşünceler ve duygular: TSSB olan kişiler, kendilerine karşı olumsuz düşünceler veya travmayla ilgili sürekli bir suçluluk hissi yaşayabilir. Ayrıca, sürekli olarak korku, öfke, üzüntü veya umutsuzluk gibi yoğun duygular yaşayabilirler.
Hipervijilans: TSSB'ye sahip kişiler genellikle aşırı tetikte olur ve sürekli bir tehlike ararlar. Uyku sorunları, konsantrasyon güçlüğü, sinirlilik ve huzursuzluk bu durumun belirtileridir.
Travma sonrası büyüme: Bazı insanlar, travmatik bir olayın ardından gelişimde olumlu bir değişiklik yaşayabilir. Bu, kişinin daha güçlü bir kişilik geliştirmesi, yaşamın değerini daha iyi anlaması veya ilişkilerinde daha fazla bağlanma hissetmesi gibi şeyleri içerebilir.
Düşünce ve ruh halindeki olumsuz değişimler
- Kişinin kendisi, sosyal çevresi ve dünya ile ilgili olumsuz düşünceleri
- Geleceğe karşı ümidini yitirmek
- Hafıza problemleri, travmatik olayla ilgili kritik noktaların bile hatırlanamaması
- Yakın ilişkiler kurmakta zorlanmak
- Aileye ve arkadaşlara bağımlılık hissetmek
- Önceden keyif alarak yapılan aktivitelerin keyif vermemesi
- Olumlu düşünmekte ve hissetmekte zorlanmak
- Hissizleşmek
Fiziksel ve duygusal tepkiler
- Aniden irkilmek ve korkmak
- Her zaman tehlike altında hissetmek ve korunma ihtiyacı
- Alkol bağımlılığı, çok hızlı araba kullanmak gibi kişinin kendisine zara verebilecek olumsuz davranışlar
- Uyku ve odaklanma problemleri
- Sürekli suçluluk duymak ve utanmak
- Öfke patlamaları ve agresif tavırlar
TSSB, her bireyde farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve belirtiler zamanla değişebilir. Eğer siz veya bir tanıdığın bu belirtileri yaşıyorsa, bir uzmana danışman önemlidir. Profesyonel yardım, TSSB'nin yönetilmesi ve tedavi edilmesi konusunda yardımcı olabilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedenleri ve Risk Faktörleri
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), bir kişinin travmatik bir olayın ardından yaşadığı yoğun stresin etkisiyle ortaya çıkar. TSSB'nin nedenleri ve risk faktörleri şunlardır:
- Travma şiddeti ve büyüklüğü: Kişi, ciddi bir doğal afet, savaş, saldırı, kaza veya cinsel istismar gibi travmatik bir olayla karşılaştığında TSSB riski artar. Olayın şiddeti ve süresi, TSSB gelişme olasılığını etkileyebilir.
- Genetik faktörler: Ailede anksiyete bozukluğu, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıkların varlığı, TSSB'nin bir sonraki kuşağa aktarılma riskini artırabilir. Genetik faktörler, kişinin travmaya verdiği tepkileri etkileyebilir.
- Mizacın kalıtsal özellikleri: Bazı kişilerin doğuştan daha hassas bir mizaçları vardır ve travmatik olaylara karşı daha savunmasız olabilirler. Bu, TSSB riskini artırabilir.
- Beynin kimyasal dengesi: Beyin, stresle başa çıkmada önemli bir rol oynayan hormonlar ve kimyasallar salgılar. Bazı kişilerin beyinleri, stresle başa çıkma mekanmalarında düzensizliklere sahip olabilir ve TSSB gelişme riskini artırabilir.
TSSB, her yaş grubunda ortaya çıkabilir, ancak bazı risk faktörleri şunlardır:
- Çocuklukta yaşanan travmatik olaylar: Çocukluk döneminde istismar, ihmal, aile içi şiddet gibi travmatik olaylar yaşamak, TSSB riskini artırır. Çocukların travmatik olaylara karşı savunmasız oldukları ve travmanın uzun süreli etkileriyle başa çıkma güçlüğü yaşadıkları bilinmektedir.
- Riskli meslekler: Asker, polis, itfaiyeci, sağlık çalışanları gibi mesleklerde çalışmak, travmatik olaylara maruz kalma riskini artırır. Bu mesleklerdeki kişiler, sık sık şiddet, kaza veya ölümle karşılaşabilirler.
- Diğer psikolojik rahatsızlıklar: TSSB, anksiyete bozukluğu, bipolar bozukluk, depresyon gibi diğer psikolojik sorunlarla ilişkili olabilir. Bu rahatsızlıklara sahip olan bireyler, travmatik olayların etkilerine daha duyarlı olabilirler.
- Sosyal destek eksikliği: Travmatik bir olay sonrasında yeterli destek alamamak, TSSB riskini artırabilir. Aile, arkadaşlar ve eşten sağlanan duygusal ve sosyal destek, travmanın etkileriyle başa çıkmada önemlidir.
- Madde bağımlılığı: Alkol, uyuşturucu gibi maddelerin kötüye kullanımı, TSSB riskini artırabilir. Maddelerin kullanımı, kişinin travma sonrası stresle başa çıkma becerisini zayıflatabilir ve semptomların şiddetini artırabilir.
TSSB'nin nedenleri ve risk faktörleri karmaşık bir etkileşim ağına sahiptir. Her bireyde farklı faktörler etkili olabilir. TSSB belirtileri yaşayan bir kişi, uzman bir sağlık profesyoneline başvurarak uygun tedavi ve destek almalıdır.
Online Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi
Ne zaman bir doktora başvurmalıyım?
Zaman zaman bizi derinden yaralayan olumsuzluklar yaşamamız normaldir ancak yaşanan durumun etkisi birkaç haftadan fazla süredir devam ediyorsa mutlaka bir doktora danışmamız gerekir.
Yüksek lisans derecesini tamamlamış alanında uzman psikologlarla çalışan terapin sizin için en iyi online terapi hizmetini sunmaya çalışıyor.
Terappin online travma sonrası stres bozukluğu terapisinin avantajları:
- Terappin uzman psikologları size özel bireysel tedavi yöntemleri ile çalışır.
Her danışanın travmaya karşı geliştirdiği tepkiler ve yaşam koşulları birbirinden farklıdır. Danışanlarının mizaçlarını, yaşam koşullarını ve yaşanan olayın şiddetini göz önüne alarak bir tedavi programı oluşturulur.
- Terappin online terapi hizmetinden dünyanın her yerinden yararlanabilirsin.
Mobil uygulamamız bulunduğun her yerden erişime açıktır. İster başka bir şehirde yaşayın ister başka bir ülkede dilediğin her an uzman psikologlarımızla iletişime geçebilir ve seanslarına ara vermeden devam edebilirsin.
- Online terapiler zamandan ve enerjiden kazanç sağlar.
Hayatlarımız inanılmaz bir hız ile akıyor. Böyle bir hayatın içinde bazen uyumaya bile vakit bulamıyorken psikoloğa gitme düşüncesi bir yük haline gelebiliyor.
Oysaki online terapi hizmetimize internet erişimin olan her yerden trafikte ya da bekleme salonlarında zaman kaybetmeden hızlıca erişebilirsin.
Tedavi Yöntemleri
Travma sonrası stres bozukluğu uzman bir online psikoterapist ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Terappin uzmanlarının danışanlara özel tercih ettiği tedavi uygulamalarında sıkça kullanılan metotlar şunlardır:
- Bilişsel Davranışçı Terapi
Bu bir tür konuşma terapisidir. Danışanın onu sıkıştıran duygu ve düşünceleri tanımasına yardımcı olur. Terapist danışanların olaya daha kabullenici ve gerçekçi yaklaşmasını sağlar.
“Ben kötü biriyim, şansızım bu yüzden başıma geldi.”
“Yaşadığım olaydan kurtulamayacağım, sürekli olumsuzluklar deneyimliyorum.” Gibi düşünce kalıplarından sıyrılmayı ve olumluya çevirmeyi hedefler.
- Maruz Bırakma Terapisi
Danışan travmatik olaya onun etkisi geçene kadar, hissizleşene kadar maruz bırakılır. Geriye dönüşler ve o anın sözel ve yazınsal anlatımı ile korkularla yüzleşmesi sağlanır.
Bu tedavi yönteminin özellikle kötü rüyaları ve kabusları engellemede etkili olduğu saptanmıştır.
EMDR terapisi, maruz bırakma terapisine çok yakın bir terapi türüdür. Ancak bu terapide uzman psikolog el hareketlerini hastanın gözleriyle takip etmesini ister ve bu esnada yaşanan travmatik olaya geri dönüşler yapılır. Olay anı ve sonrası ile yüzleşirler.
- İlaç Tedavisi
İlaç tedavisinde tercih edilen üç ilaç grubu vardır:
- Antidepresan Tedavisi
Uyku düzenlenmesine ve odaklanma sorunlarının giderilmesine yardımcı olurlar. Depresyon ve anksiyete riskini azaltırlar.
Kaygı bozukluğu ve buna bağlı gelişen diğer hastalıkların önlenmesini sağlar. Fakat bu ilaçların uzun süreli kullanımı önerilmemektedir. Kısa bir dönem için tercih edilirler.
- Prazosin
Prazosin (minipress) kâbusların azalmasına yardım eden bir ilaç türüdür.
Sıkça Sorulan Sorular
Travma sonrası stres bozukluğu düzelir mi?
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), tedavi edilebilir bir psikiyatrik bozukluktur. TSSB belirtileri zamanla hafifleyebilir ve kişinin yaşam kalitesini iyileştirebilir. Tedavi sürecinde uzman yardımı, destek ve uygun tedavi yöntemleri önemlidir.
Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri nelerdir?
TSSB'nin belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir, ancak yaygın olarak şunlar görülebilir: istismar edilmiş hissetme, travmatik olaya ilişkin anıların tekrarlanması, kaçınma davranışları, olumsuz düşünceler ve duygular, hipervijilans ve travma sonrası büyüme.
Travma sonrası stres bozukluğu kaç ay sürer?
TSSB'nin süresi kişiden kişiye değişir. Belirtiler bazı kişilerde birkaç ay sürerken, diğerlerinde yıllarca devam edebilir. Erken tanı ve uygun tedavi ile belirtilerin iyileşme süreci hızlanabilir.
TSSB'nin tedavisinde çeşitli yöntemler kullanılır. Psikoterapi, özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR) etkili olabilir. İlaç tedavisi, belirtilerin yönetilmesine yardımcı olabilir. Nefes alma, gevşeme teknikleri ve destek grupları da tedavi sürecine katkıda bulunabilir.
Travma sonrası stres bozukluğuna ne iyi gelir?
TSSB belirtilerinden kurtulmak için birinci adım, profesyonel yardım aramaktır. Bir psikiyatrist, psikolog veya terapist, kişinin durumunu değerlendirecek ve uygun tedavi planını belirleyecektir. Destekleyici bir terapi süreci, kişinin semptomlarını azaltabilir, travma ile baş etme becerilerini güçlendirebilir ve iyileşmeyi teşvik edebilir.
Kaynakça
Post-traumatic stress disorder (PTSD), Mayo Clinic
Post-Traumatic Stress Disorder, NIMH
What is Posttraumatic Stress Disorder (PTSD)?, American Psychiatric Association
