Merhaba! Eğer sen de son zamanlarda sürekli hüzünlü, umutsuz ve enerjisinin düştüğünü hissediyorsan, yalnız değilsin.
Depresyon, insanların hayatını olumsuz etkileyen ciddi bir rahatsızlıktır ve sadece senin değil, milyonlarca insanın da mücadele ettiği bir sorundur.
Depresyon, sadece bir "üzüntü" ya da "keyifsizlik" hali değildir. Bununla birlikte, işlerini ya da okulunu aksatan, sosyal hayatından kopmana neden olan, hatta bazı durumlarda hayatının kontrolünü kaybetmene neden olan bir durumdur.
Bu nedenle, depresyonu hafife almak yerine, kendine yardım etmek için gereken adımları atmalısın.
Bu yazı, sana depresyon nedir ve belirtileri nelerdir konusunda bilgi verecektir.
Ayrıca, depresyonun nasıl tedavi edilebileceği hakkında da fikir sahibi olmanı sağlayacak.
Senin hayat kaliteni arttırmak için, burada seninle birlikteyiz!
Depresyon Nedir?
Depresyon, duygudurum bozukluğu olarak tanımlanan ve duygu, düşünce ve davranışları olumsuz etkileyen ciddi bir hastalıktır.
Depresyon, bireylerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir ve tedavi edilmemesi durumunda daha ciddi sonuçlar doğurabilir.
Belirtileri bireyden bireye farklılık göstermekle birlikte, genellikle sürekli üzüntü ve keyifsizlik hissi, ilgi kaybı, iştahtaki ani değişimler, uyku problemleri, enerji eksikliği, hareketsizlik, yavaş hareket ve konuşma, değersizlik ve suçluluk duygusu, karar verme zorluğu ve ölüm/ intihar düşünceleri gibi semptomlar içerir.
Depresyon ve anksiyete bozuklukları, birbirine benzer semptomlar gösterebilir ve aynı anda da görülebilirler. Ancak, depresyon, genellikle sürekli üzgün bir ruh haline, anksiyete ise aşırı kaygı, endişe ve gerginliğe yol açar.
Depresyonun nedenleri arasında genetik faktörler, çevresel faktörler, beyin kimyasındaki dengesizlikler ve stresli yaşam olayları yer alabilir. Tedavisi psikoterapi, ilaç tedavisi veya her ikisinin birlikte kullanımını içerebilir.
Anksiyete bozukluğu, yoğun kaygı ve korku hisleriyle karakterize olan bir zihinsel sağlık durumudur.
Anksiyete, depresyonun belirtileri arasında yer alabilir ve depresyonu tetikleyebilir.
Anksiyete bozukluğu da belirtileri bireyden bireye farklılık göstermekle birlikte, genellikle sürekli kaygı ve endişe hissi, korkular, huzursuzluk, sinirlilik, uykusuzluk, kas gerginliği ve panik ataklarını içerir.
Depresyon, Yas ve Üzüntüden Farklı Mıdır?
Sevdiklerimizi yitirmek, işimizi kaybetmek, bir ilişkimizin bitmesi ya da taşınmak bizim için dayanması güç durumlar olabilir.
Yoğun duygusal yükler altında duyduğumuz derin acı ve keder, hatta bazen hissizlik bile, son derece normaldir.
Bu olumsuzlukları deneyimleyen insanlar kendilerini “depresyondayım” diyerek ifade edebilirler ama üzgün ve kederli olma hali depresyon değildir.
Depresyon ile benzer, hatta zaman zaman aynı belirtileri gösterse de yas hali, her bireyin farklı deneyimlediği bir süreçtir.
Depresyon ve yas arasındaki farklara göz atalım:
- Yas içinde yaşadığımız duygular dalgalar halinde gelir ve genellikle olumlu anılarla karıştırılır.
Depresyonda ise 2 hafta boyunca yoğun şekilde gözlemlenen bir keyifsizlik ve durgunluk hâkimdir.
- Yas sürecindeki bireyler özgüvenlerini yitirmezler.
Depresyondaki bireylerin özgüvenleri düşüktür. Değersizlik hissederler ve kendini sevme ve öz-sevgileri düşüktür.
- Yas içindeki bireyler ölen kişi ile birlikte olma düşüncesine kapıldıkları zaman ölümü düşünebilirler.
Depresyonda olan kişilerdeki ölüm ve intihar düşüncesi değersizlik, yaşamayı hak etmeme ve acıyla baş edememe gibi olumsuz duygulardan kaynaklanır.
Kimi zaman yas ve depresyon bir arada deneyimlenebilir. Bu durumlarda acı/keder daha yoğun hissedilir ve yas sürecindekinden daha uzun sürebilir.
Depresyon ve yas arasındaki farkı bilmek ihtiyaç duyduğun tedaviyi belirlemeni kolaylaştıracaktır.
Depresyonun Risk Faktörleri Nelerdir?
Depresyon nedir; Depresyon, her yıl 15 yetişkinden birini büyük oranda etkilemektedir.
Yaşamın herhangi bir anında karışılabilen depresyon, 20li yaşların başlarında daha sık görülmektedir.
Yapılan araştırmalar sonucunda her üç kadından birinin majör depresyon yaşadığı görülmüştür.
Depresyonda rol oynayan birkaç önemli faktör:
- Biyokimya: Beyinde bulunan belirli kimyasallardaki farklılıklar depresyon tetikleyicisi olabilir.
- Genetik: Ailede herhangi bir bireyde depresyon görülmesi halinde, diğer bireylerde risk grubu içindedir. Özellikle tek yumurta ikizlerinden birinin depresyon deneyimlemesi halinde diğer kardeşinde hastalığa yakalanma ihtimali %70’tir.
- Kişilik: Özgüveni düşük, kaygılı, karamsar insanların depresyona yakalanma ihtimali yüksektir.
- Çevresel faktörler: İstismar, saldırı, şiddet ve yoksulluk yaşayan bireyler depresyon hastalığına karşı savunmasızdır.
Depresyonun Türleri Nelerdir?
Depresyon Nedir?
Yaygın mental hastalıklardan biri olan depresyon, dünya çapında 264 milyondan fazla insanı etkiler.
Depresyon tedavisinde hızla yol kat edilse de düşük ve orta gelirli ülkelerde bu hastalığın tedavi çalışmaları hala yetersizdir. Bu ülkelerdeki insanların yaklaşık %76-85’i ihtiyaçları olan tedaviye ulaşamamaktadır.
Depresyon türleri aşağıdakileri içerir:
- Majör Depresif Bozukluk: 2 haftadan uzun süren yoğun ve ağır etkilere sahiptir. Bu belirtiler günlük yaşamdaki aktiviteleri yapamaz hale getirir.
- Bipolar Depresyon: Bipolar bozukluk ile bireyler sıkça değişen ruh haline ve manik (yüksek enerji) dönemlere sahiptir. Düşük enerjili dönemde yoğun bir şekilde hissettikleri üzüntü, umutsuzluk ve kaygı depresyonun habercisi olabilir.
- Perinatal ve Postpartum Depresyon: ‘Perinatal’ doğuma yakın demektir. Pek çok insan bunu doğum sonrası depresyonu olarak adlandırır.
Doğum sonrası ya da bebek sahibi olduktan bir yıl sonra gözlemlenen bu depresyon, minör üzüntü, endişe ve kaygı duyulmasına sebep olur.
- Kalıcı Depresif Bozukluk: Majör depresyondan daha az şiddetli olan bu tür, distimi olarak da bilinmektedir.
Fakat insanlar 2 yıl ve daha fazla süreyle distimi belirtileri yaşayabilirler.
- Premenstrüel Disforik Bozukluk: Adet öncesi depresyonuna verilen addır. Kadınları adet günlerine kadar geçen zamanlarda ciddi anlamda etkiler.
- Psikotik Depresyon: Psikotik depresyondaki kişiler şiddetli şekilde sanrılar ve halüsinasyonlar görür.
- Mevsimsel Duygulanım Bozukluğu: Halk arasında sonbahar bunalımı olarak bilinen duygu durum bozukluğu; sonbaharın sonlarında ve kış aylarında şiddetli bir şekilde görülen bu depresyon türü, ilkbahar ve yaz aylarında etkisini büyük oranda azaltır.
Depresyonun Kalıcı Tedavisi Mümkün mü?
Depresyon tedavisi en mümkün olan mental hastalıklardan birisidir. Hastaların yaklaşık %80-90’ı tedaviye olumlu yanıt vermektedir.
Bir teşhis konulmadan ve tedaviye başlamadan önce uzmanlar tarafından detaylı görüşmeler ve hatta fiziksel muayene yapılmalıdır.
Depresyon ve anksiyete bozukluklarının tedavisi, bireysel farklılıklara ve semptomlara bağlı olarak değişebilir.
Psikoterapi, ilaç tedavisi veya her ikisinin birlikte kullanımı, bireyin durumuna göre belirlenebilir.
Tedavinin etkili olabilmesi için, doğru teşhisin yapılması ve tedaviye erken başlanması önemlidir.
Çoğu zaman depresyonun genetik olup olmadığını saptamak için kan testine de ihtiyaç vardır.
Depresyon genetik nedenler dışında vitamin eksikliği ve tiroid gibi hastalıklardan da kaynaklanabilir. Bu gibi tibbi durumların tedavisi depresyon riskini de ortadan kaldıracaktır.
Depresyon Tedavi Yöntemleri
İlaç Tedavisi
İlaçlar depresyonun tetikleyicisi olabildiği gibi depresyonun çözümü de olabilir. Depresyonun ilaç tedavisinde antidepresanlar kullanılır.
Bu ilaçlar sakinleştirici ya da yükseltici değildir. Alışkanlık meydana getirmezler.
Antidepresanların uyarıcı etkisi depresyon yaşayan kimselerde görülür. Doktor reçetesi olmadan antidepresan kullanmak son derece tehlikelidir.
Antidepresanlar olumlu etkileri ilk 2 hafta içinde görülebileceği gibi ilk 2-3 ay içinde de görülebilir.
Eğer hastalar birkaç hafta içinde herhangi bir dönüt almazsa mutlaka doktoruna danışmalıdır.
Psikologlar genellikle ilaç tedavisine ilk 6 ay ve sonrasında düzenli şekilde devam edilmesini önerirler.
Yüksek depresyon riski altındaki belirli bireyler içinse uzun süreli ilaç tedavisi öngörülür. Amaç atakların şiddetini ve sıklığını azaltmaktır.
Psikoterapi
Hafif depresyon tedavisinde tek başına kullanılan psikoterapi (konuşma tedavisi), şiddetli depresyon hastalığında ilaç tedavisi ile birlikte yürütülür.
Bilişsel davranışçı terapinin psikoterapide en etkili yöntemlerden biri olduğu saptanmıştır.
Problem çözmeye odaklanan bilişsel davranışçı terapi, danışanın çarpık ya da olumsuz düşünceyi hızlı bir şekilde tanımasına ve çözüm üretmesine yardımcı olur.
Psikoterapi yalnızca hasta ile değil hasta yakınlarıyla da grup terapisi şeklinde gerçekleştirilebilir. Bunun temel sebebi depresyona neden olan çevresel faktörlerin etkisini azaltmaktır.
Elektrokonvülsif Terapi
Diğer tedavi yöntemlerine yanıt vermeyen hastalar için belirlenmiş tedavi yöntemidir. EKT yönteminin depresyondaki başarısı %80’dir.
Bu tedavi yönteminde hastanın başının bazı bölgelerine eloktrotlar yerleştirilir. Kısa ve kontrollü elektrik akımı ile beyinde epileptik nöbet oluşturmak hedeflenir. Böylece beyinde ritmik bir elektrik aktivitesi oluşturulur ve kimyasallar salgılanır.
Duygulanım bozukluklarının tedavisi için etkin bir metottur.
Kendi Kendine Yardım ve Depresyonla Başa Çıkma
Depresyon nedir; Depresyon göz ardı edilmemesi gereken ciddi bir hastalıktır ve tedavisi mümkündür.
Doğru teşhis ve tedavi ile depresyondan kurtulabilirsin!
Depresyon belirtilerini kendinde gözlemlemeye başladığında uzman bir psikoloğa danışmak en sağlıklı adım olacaktır.
Tedavilerinden en etkin verimi almak için kendine yardım edebilirsin!
Yukarıda depresyonun belirtilerini aktarmıştık. Bunlardan birkaçını düzenli şekilde gözlemlediğinde kendine yardım etmeyi ihmal etmemelisin.
- Düzenli egzersiz yapmak
- İyi bir uyku almak
- Sıkça temiz hava solumak
- Sosyalleşmek
- Aşırı alkol ve sigara tüketiminden uzak durmak
- Sağlıklı beslenmeye özen göstermek
Depresyon ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Depresyondayken sanrı ve halüsinasyon görür müyüm?
Özellikle majör depresyon görülen hastalarda gerçeklikten kopma söz konusudur. Bu nedenle sanrı ve halüsinasyon görme olasılığı yüksektir.
Majör depresyon nedir ve nasıl anlaşılır?
Depresyon türleri içinde en ağır atlatılanıdır.
Üzüntü, değersizlik, umutsuzluk, karamsarlık, kaygı gibi olumsuz duygular en üst düzeyde hissedilir ve bireyin hem zihinsel hem de bedensel bütün verimliliğini düşürür.
Eğer 2 hafta süresince yoğun şekilde keyifsizlik, mutsuzluk ve karamsarlık deneyimliyorsan hemen bir uzmana danışmalısın!
Depresyondan ölür müyüm?
Depresyon intiharın birincil sebepleri arasındadır.
Kişinin her anını son derece olumsuz etkileyen bu hastalık, yoğun yaşandığında ya da tedavi edilemediğinde intihar teşebbüsüne neden olur.
Depresyon tedavisi ne kadar sürer?
Depresyonun tedavi süresini hastalığın şiddeti ve hastanın tedaviye verdiği dönüt belirler.
Kimi hastalar hafif depresyon geçirip birkaç içinde toparlanabilirken ağır depresyon geçiren kimlerin tedavisi birkaç ay hatta birkaç yıl sürebilir.
Depresyonda cinsiyet farklılığı söz konusu mudur?
Kadınlarda görülen depresyon sıklığı erkeklerde görülenden 2 kat fazladır.
Bunun temel sebebi hormonal denge ve geleneksel kadın rolüdür:
-cinsel ve duygusal istismar
-doğum
-adet dönemi
-aile ve toplum baskısı
Yukarıda belirtilen nedenler kadınların depresyona olan yatkınlığını arttırmaktadır.
Depresyon tedavi edilse de tekrarlar mı?
Maalesef, depresyon tekrarlayan bir hastalıktır. Bir kez deneyimlendiğinde bir daha deneyimlenme ihtimali yüksektir.
Depresyonun yeniden oluşmasını tetikleyen faktörler:
-60 yaş üzerinde depresyon görülmesi
-Anksiyete ve madde kullanımı
-Kalıtsal özellikler
Depresyon belirtileri yaşa göre farklılık gösterir mi?
Evet, gösterir. Yaşlılarda ve çocuklarda bedensel ve zihinsel etkileri daha yoğun gözlemlenir.
Duygusal ifadelerin azalma riski oldukça yüksektir. Yorgunluk, iştahsızlık ve uykusuzluk dile getirilirken yılgınlık hissi ifade edilemez.
Özellikle yaşlılarda bazı somut şekilde görülen belirtiler depresyondan çok yaştan kaynaklı olabilir.
Kaynakça:
What Is Depression?, Felix Torres, M.D., MBA, DFAPA, 2020
Depression (major depressive disorder), Craig Sawchuk, Ph.D., L.P
What is depression and what can I do about it?, Nicole Washington, DO, MPH 2022
Clinical depression, NHS, 2021
