Bipolar bozukluk (iki uçlu duygu durum bozukluğu), dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen bir ruhsal hastalıktır.
Bu hastalık, çeşitli duygusal ve davranışsal değişikliklerle karakterizedir ve hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Bu makalede, bipolar bozukluğun nedir, belirtileri, teşhis ve tedavi süreci hakkında daha fazla bilgi edinebilirsin.
Hazırsan başlayalım!
Bipolar Bozukluk Nedir
Bipolar bozukluk, ruh sağlığını olumsuz etkileyen bir psikiyatrik hastalıktır. Bu hastalık, kişinin duygu durumunda aşırı yükselmeler ve düşüşler yaşamasına neden olur. Bu durumlar, mani veya hipomani adı verilen aşırı yüksek ruh halleri ve depresyon adı verilen aşırı düşük ruh halleri olarak kendini gösterir.
Bipolar bozukluğun nedeni tam olarak bilinmese de, genetik faktörler, beyin kimyasındaki dengesizlikler, stres ve çevresel faktörlerin etkisi olabileceği düşünülmektedir.
Bipolar bozukluğu olan kişiler, yaşamlarının bir döneminde mani veya hipomani yaşayabilirler. Bu durum, aşırı neşe, enerji, konuşkanlık, az uyku ihtiyacı, yüksek özgüven ve artan risk alma eğilimleri ile karakterizedir.
Bunun yanı sıra, bipolar bozukluğu olan kişiler ayrıca, yaşamlarının diğer bir döneminde depresyon yaşayabilirler. Depresif dönemler, çaresizlik, umutsuzluk, halsizlik, uyku bozuklukları, iştah kaybı ve intihar düşünceleri ile karakterizedir.
Bipolar bozukluk, bipolar I, bipolar II ve sınıflandırılmamış bipolar bozukluk olarak üçe ayrılır. Bipolar I bozukluğu, en şiddetli olanıdır ve en az bir manik bölümü içerir.
Bipolar II bozukluğu ise, daha hafif manik ataklarla karakterizedir ve genellikle en az bir depresif bölümle takip edilir.
Bipolar bozukluk, yaşam boyu süren bir hastalıktır. Ancak, ilaçlar ve psikoterapi gibi tedavilerle belirtileri kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.
Doğru tedavi ve profesyonel destek ile bipolar bozukluğu olan kişilerin iyileşme ve tedaviye uyum sağlama oranı oldukça yüksektir.
Bipolar Bozukluk Belirtileri Nelerdir
Bipolar bozukluk, günlük yaşamımızı ve ruh halimizi olumsuz yönde etkileyen bir psikiyatrik hastalıktır. Bu hastalık, mani ve depresyon adı verilen iki temel belirti ile kendini gösterir
Mani dönemi, bipolar bozukluğun (iki uçlu duygu durum bozukluğu) en belirgin belirtisidir.
Mani döneminin 7 kritik belirtisi şunlardır:
- Uzun süre aşırı mutlu veya coşkulu hissetmek
- Uyku ihtiyacının giderek azalması
- Çok hızlı konuşmak ve düşüncelerin birbiriyle yarışması
- Oldukça huzursuz hissetmek ve fevri tepkiler vermek
- Dikkatin kolayca dağılması
- Yeteneklerine ve kendine aşırı güven
- Riskli davranışlarda bulunmak: olumsuz sonuçlarını düşünmeden sürekli sevişme dürtüsü, birikimlerin düşünmeden harcandığı kumar bağımlılığı ve alışveriş çılgınlığı
Depresif dönem ise, bipolar bozukluğun diğer bir belirtisidir.
Depresif dönemin 7 zorlayıcı belirtisi şunlardır:
- Uzun süre hissedilen üzgünlük ve umutsuzluk
- Sosyal çevreden uzaklaşma
- Daha önce zevkle yapılan aktivitelerden keyif almama
- İştahsızlık ya da aşırı yeme
- Yoğun uykusuzluk hali ve enerji düşüklüğü
- Hatırlanma, odaklanma ve karar vermede zorlanma
- İntihar düşüncesi ve teşebbüsü
Bipolar bozukluğu olan kişiler, manik ve depresif dönemler arasında dengesiz ruh hali yaşayabilirler. Bu durum, kişinin sosyal ve işlevsel hayatını ciddi şekilde etkileyebilir. Bu nedenle, bipolar bozukluğun belirtilerini tanımak ve doğru bir şekilde teşhis edilmesi, tedavinin başarılı olması için önemlidir.
Bipolar Hastalığın Türleri
Bipolar bozukluk, farklı türleri olan bir psikiyatrik hastalıktır. Bu hastalığın belirtileri ergenlik döneminin sonlarından itibaren görülmeye başlar ve yetişkinlik çağında daha sık teşhis edilir. Bipolar bozukluğun nedenleri tam olarak bilinmese de, kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir.
Bipolar bozukluğun dört temel türü vardır ancak bunlardan sadece iki tanesi sık görülen türlerdir:
Bipolar Bozukluk I
Bipolar bozukluğun bu türü “manik depresyon” olarak adlandırılır. Bu dönemde kişinin ruh hali ve davranışları son derece yükselir ve kontrol edilemez hale gelir. Bipolar I bozukluğu, kişinin manik atak geçirdiği zaman teşhis edilir.
Manik dönem belirtileri şunlardır:
Kişinin olağan davranışlarındaki farklılık ve ruh halindeki ani/şiddetli değişimler
Bireyin duygu geçişlerinin en az bir hafta süreyle yoğun bir şekilde yaşanması ve yaşanan aşırı duyguların bir gün boyunca devam etmesi
Bipolar 1 bozukluğuna sahip kişilerde tipik depresif dönemler vardır: manik, hipomanik, depresif ve karma.
Bipolar Bozukluk II
Bipolar II hastalığı, bipolar I hastalığından daha yaygın görülmektedir. Bu dönemde manik depresyon belirtileri daha hafif seyreder ve bu döneme hipomanik belirtiler denir. Depresif belirtiler de bu dönemde görülür.
Hipomani dönemi sırasında, mutlaka bir psikologdan yardım alınması gerekmektedir. Aksi takdirde, kısa sürede ağır bir majör depresif dönem yaşanabilir. Bu dönemde mani ve karma tip nöbetler yaşanmaz.
Siklotimi
Bu dönemde hasta, tekrarlayan minör depresif ataklar yaşar. Hasta, normal kalabildiği dönemlerin en fazla 2 ay sürdüğü kronik bir süreç yaşar. Siklotimi hastalığı, neşe ve hareketlilik ile durgunluk ve suskunluk arasında dalgalanan zorlu bir süreçtir. Profesyonel bir tedavi ile desteklenmedikçe, bipolar I ve bipolar II hastalıklarına dönüşme riski taşır.
Bipolar Bozukluğun Nedenleri Nelerdir
Bipolar bozukluk neden oluştuğu tam olarak anlaşılamamış bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Ancak, araştırmacılar birçok faktörün bu hastalığa neden olabileceği konusunda fikir birliği içindedirler.
Bipolar bozukluğun oluşumuna etki edebilecek faktörler şunlardır:
Genetik Faktörler:
Genetik faktörlerin bipolar bozukluğun ortaya çıkmasındaki rolü henüz kesin olarak tespit edilememiştir. Ancak, bir aile üyesinin bipolar bozukluğa sahip olması, diğer aile bireylerinde de bu hastalığın ortaya çıkma riskini arttırabilir. Bazı araştırmalar, bipolar bozukluğun tek yumurta ikizlerinde bile farklı seyrettiğini göstermiştir.
Stres:
Stresli ve travmatik olaylar, bipolar bozukluğun ortaya çıkmasında etkili olabilir. Özellikle, aile içindeki ölüm, boşanma, cinsel istismar, maddi ve manevi kayıplar gibi yaşam olayları, bipolar bozukluk riskini arttırabilir. Bu nedenle, stres ve duygu yönetimi konusunda uzmanlardan yardım almak, hastalığın ve diğer rahatsızlıkların gelişimini önleyebilir.
Beynin Yapısı ve İşlevi:
Beyin işleyişi üzerinde yapılan araştırmalar, bipolar hastalığı olan bireylerin beyin boyutları ve aktivasyonlarında farklılıklar gözlemlemiştir. Ancak, hangi beyin fonksiyonlarının bu hastalığa neden olduğu tam olarak tespit edilememiştir.
Bipolar bozukluğun oluşumunda etkili olan faktörler hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Bu sayede, hastalığın nedenleri daha net bir şekilde anlaşılabilir ve etkili tedavi yöntemleri geliştirilebilir.
Bipolar Bozukluğu Tedavi Yöntemleri | 4 Adım
Bipolar bozukluk, üretkenliği ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen bir hastalıktır. Ancak doğru tedavi programı ile kontrol altına alınabilir. Terappin online terapi uygulaması olarak, bipolar bozukluğun tedavisinde izlediğimiz etkili yöntemleri aşağıda görebilirsin.
İlaç Tedavisi
Bipolar tedavisinde kullanılan en önemli yöntemlerden biri ilaç tedavisidir. Bu tedavi, atakların şiddetini ve sıklığını düşürerek hastanın daha iyi hissetmesini sağlar. İlaç tedavisi son derece kritiktir ve doktorunuzun ilacın türünü ve dozunu doğru bir şekilde ayarlaması gerekmektedir. Farklı bireylerin fiziksel ve ruhsal yapısının ilaçlara farklı tepki verdiği unutulmamalıdır.
Ayrıca, bipolar bozukluğun farklı evreleri de göz önünde bulundurulduğunda, bu evrelerle uyumlu birkaç ilacın denendiği ve yan etkilerin gözlemlenerek en etkili ilacın belirlendiği bir süreç izlenmelidir.
Psikoterapi
Duygusal problemlerle ve mental hastalıklarla başa çıkmanın en iyi yolu uzman bir psikoterapist ile çalışmaktır. Bipolar hastalığın tedavisinde kullanılan 3 modern psikoterapi yöntemi şunlardır:
Bilişsel Davranışçı Terapi: Bu tedavi programı, bipolar bozukluğa neden olan faktörleri saptamayı ve çözmeyi hedefler. Olumsuz düşünce kalıpları, hastalığın en büyük tetikleyicilerinden biridir ve bilişsel terapi programı ile hastanın düşünce biçiminde köklü değişimler sağlanır ve kontrol mekanizması geliştirilir.
Kişilerarası ve Sosyal Ritim Terapisi: Bipolar hastalığa sahip kişilerin biyolojik saatleri vardır ve sosyal hayatlarının düzeninin bozulması, biyolojik saatlerinin de bozulmasına neden olabilir. Bu nedenle sosyal ritmi sabit tutmak, biyolojik ritmin de düzenli olmasını sağlar.
Aile odaklı tedavi: Ailede bipolar bozukluğu olan bir bireyle yaşamak oldukça zordur ve bilinçsizce verilen tepkiler hastalığın güçlü bir tetikleyicisi olabilir. Aile odaklı tedavinin amacı, aile bireylerine bipolar hastalığı hakkında bilgi vermek ve nasıl baş edileceğini öğretmektir.
Bipolar bozukluğun tedavisinde yaşam tarzındaki değişiklikler ve tamamlayıcı tedavi yöntemleri de oldukça önemlidir.
Yaşam Tarzındaki Değişiklikler
Gündelik alışkanlıklarımız bipolar bozukluğu olumlu veya olumsuz etkileyebilir. Örneğin, uzun süreli uykusuzluk stres seviyesini artırarak bipolar bozukluğun tetiklenmesine neden olabilir. Bu nedenle, uyku düzenini oluşturmak ruh halindeki ve enerjideki dalgalanmaları olumlu yönde etkileyecektir.
Bipolar bozukluğa sahip kişiler, bağımlılık yaratan aktivitelere yönelme eğiliminde olabilirler. Bu nedenle, enerji ve yeteneklerin doğru yöne kanalize edilmesi önemlidir. Ödül ve ceza odaklı etkinliklerden kaçınılmalı, stres seviyesini düşüren ve sosyalliği arttıran hobiler edinilmelidir.
Tamamlayıcı Tedaviler
Meditasyon, yoga ve terapi, bipolar bozukluk gibi birçok ruhsal hastalığın tamamlayıcı tedavi yöntemleri arasındadır. Nefes alışverişinin kontrolü ve odaklanma becerilerinin geliştirilmesi, negatif düşüncelerden arınmaya ve kontrollü tepkiler verme yeteneğine katkı sağlayabilir.
Uzmanlar tarafından sıkça önerilen bir diğer tedavi yöntemi ise akupunkturdur. Akupunktur, stres tepkilerinin düzenlenmesine yardımcı olur ve merkezi sinir sistemini uyararak bipolar bozukluğu olan kişilerin üretmediği endorfin kimyasalının üretimini sağlar.
Işık tedavisi de bipolar bozukluğun tedavisinde etkili bir tamamlayıcı tedavi yöntemidir. 10 saat boyunca her türlü yapay ışığın kısıtlanması ve hastalar için düzenli bir ışıkta rahat bir ortamın sağlanması ile uyku düzeni sağlanır ve hastaların aldığı düzenli uyku, stres seviyesini düşürerek bedensel ve zihinsel bir rahatlama sağlar.
Kaynakça:
Bipolar Disorder, National Institute of Mental Health, 2023
Bipolar Disorder, Mayo Clinic
What Are Bipolar Disorders?, American Psychiatric Association, 2021
What to Know About Bipolar Disorder, Medical News Today, 2023
