Özgüven Nedir, Nasıl Özgüvenli Olunur? | Özgüven Kazanmanın Yolları

Kendi beceri ve yeteneklerine ne denli güveniyorsun? Özgüven, kendine inanma ve kendi yeteneklerine güvenme durumudur. Özgüvensiz bir kişinin, hayatta karşılaştığı zorlukların üstesinden gelmesi daha zordur. 

Bunun yanı sıra, özgüveni yüksek kişiler, daha mutlu ve başarılı oldukları bir yaşama sahip olurlar. Bu açıdan özgüven hayatın önemli bir parçasıdır. 

Terappin ailesi olarak senin için hazırladığımız bu yazıda, özgüven nedir, neden önemlidir ve nasıl geliştirilebilir sorularını inceleyeceğiz. Ayrıca, özgüveni düşük olan insanların nasıl davrandığını ve bunun altında yatan sebeplere de değineceğiz. Bizimle bu özgüven yolculuğuna çıkmaya hazır mısın? 

Özgüven Nedir? 

Kendine güvenmek, kendi becerikliliğinin arkasında hayatın zorluklarını aşmak için yeteneklerine inanmaktır. Dışarıdan yardıma ihtiyaç duymadan kendine yetme (ve çoğu zaman düşmanlarına karşı savunma) yeteneğini ifade eder. 

Tabii ki bu tanım oldukça geniştir ve anlamı kişiden kişiye değişir. Bu terimin geniş anlamları vardır ve kendine güvenmenin önemi bir kişiden diğerine çarpıcı biçimde değişebilir. 

Özellikle bu kavram, farklı insanlar için farklı şeyler ifade eder. Kendine güven ile en kolay ilişkilendirilen karakter özellikleri aşağıdaki gibidir: 

• Güvenilirlik: Yaptığın her şeyde tutarlı olmayı ifade eder. 

• Azim: Emin adımlarla yaptığın veya inandığın şeye devam etmeyi ifade eder. 

• Çalışkanlık: Çok çalışmanın ve özverinin değerine inanmayı ifade eder. 

• Öz disiplin: Eylemlerini geliştirmek için davranışlarını disiplinle kontrol etmeyi ifade eder. 

Kendine inanmak, en sert kışlarda ve en acımasız yazlarda hayatta kalmanı sağlar. Sana kendin ve kararların üzerinde bir kontrol duygusu verir. Ayrıca bu, başkalarından asla yardım istememek için bir bahane olmasa da artık senin için başka planları olabilecek kişilerin kaprisine ve merhametine bağlı olmadığın anlamına gelir. 

Pratikte kendine güvenmek pek çok şeye benzeyebilir. Temel ihtiyaçlarını (ve bu sana düşüyorsa eşinizin, çocuklarınızın ve diğer aile üyelerinin ihtiyaçlarını) karşılamak için kendinize güvenebilmek dünyadaki en büyük duygulardan biridir.  

Özgüven eksikliği yaşayan bir birey, hayatın akışı içerisinde kendini görmek istediği noktaya erişmekte zorluk yaşar. Bu nedenle özgüven eksikliği yaşamamak adına bireyin kendini sürekli geliştirmesi, yenilemesi ve farkındalığını artırması önemlidir. 

Oluşumu Nedir? Nasıl Geliştirilir? 

Kendi kendine yeterliliği benzersiz kılan şey, kendine güvenin kapsadığı topluma yaklaşımıdır. Psikoloji dergilerinde şu şekilde tanımlanmıştır: 

“Yaşama tutarlılık (anlam) ve tatmin sağlamak için iç kaynaklara güvenmek” 

Bu duyguyu kendinde ön plana çıkarmak ya da geliştirmek için birçok adım ya da ipucu uygulanabilir. Bunlardan üçünü aşağıdaki gibi örnekleyebiliriz: 

1. Bağımsız düşünebilmek 
2. Olduğun bireyi kucaklamak 
3. Cesurca kendi hedeflerine doğru emin adımlarla ilerlemek 

Ego mu Özgüven mi? Sağlıklı Bir Şekilde Özgüven Sahibi Olmak 

Birçok kişi, ego ve özgüvenin temelde aynı şey olduğu şeklindeki yaygın yanlış kanıya kapılmaktadır. Her ikisi de baskı altında soğukkanlı görünen küstah bir tavırla değerlendirilmektedir. İş yerinde ya da diğer ortamlarda böyle bir tavır almanın seni kariyerinde ileriye taşıyacağı bile söylenmiş olabilir. 

Ancak gerçek şu ki, bu iki kavram oldukça farklıdır. Kendine güvenmek, kendi yeteneklerine inanmak ve kendine inanmaktır, ama ego tamamen başka bir şeydir. Güvenden farklı olarak, ego kişisel çıkar için çalışır. “Doğru” görülmek için her ne pahasına olursa olsun onay, övgü ve doğrulama ister. 

Bu iki kavram arasındaki farkları ortaya koymak, sağlıklı bir şekilde kendine inancın ve özgüvenin artmasında yardımcı olacak adımları sunar. Egonu kontrol altında tutmak, herhangi bir organizasyonda başarılı olmak ve iş güvenliğini sağlamak için gereklidir. Bunun nasıl başarılabileceğini senin için listeledik: 

• Her şeyin senin hakkında olduğu düşüncesinden sıyrılmak 

• Savunmacı zihniyetinden kurtulmaya çalışmak 

• Önyargılarını kenara bırakmayı denemek 

• Sonuçlara ve öğrenmeye yönelik olmak 

Ego ve Özgüvenin Karşılaştırılması 

Ego ve özgüven benzer görünebilir ancak aslında farklı özelliklere sahiptir. İşte bu iki kavram arasındaki farkları ve bunların nasıl tanınabileceğini açıklayalım: 

• Tanım: Ego, kişinin kendi benliğine yönelik abartılı ve genellikle gerçek dışı bir bakış açısıdır. Özgüven ise kişinin yetenekleri ve potansiyeline yönelik gerçekçi ve olumlu bir algıdır. 

• Ölçüm: Ego genellikle kişinin kendi önemini abartarak diğerlerinden üstün olduğunu düşünmesine neden olabilir. Özgüven ise kişinin başkalarına değer verdiğini ve diğer insanlarla eşit olduğunu bilmesini sağlar. 

• Tepki: Ego sahibi kişiler genellikle eleştirileri kişisel olarak algılar ve defansif tepkiler verebilir. Özgüvenli kişiler ise eleştirileri yapıcı bir şekilde kabul eder ve kendilerini geliştirme fırsatı olarak görürler. 

• Davranışlar: Ego sahibi kişiler başkalarına karşı üstünlük kurma eğilimindedir. Özgüvenli kişiler ise başkalarına karşı saygılı ve eşitlikçi bir yaklaşım sergiler. 

• İlişkiler: Ego, başkalarıyla ilişkileri olumsuz etkileyebilir, çünkü kişi genellikle başkalarının görüşlerine değer vermeyebilir. Özgüvenli kişiler ise sağlıklı ve karşılıklı saygıya dayalı ilişkiler kurar. 

Sağlıklı Özgüvenin İşaretleri 

Sağlıklı özgüvenin belirli işaretleri vardır. İşte sağlıklı özgüven sahibi bir kişinin gösterdiği özellikler: 

• Kendine Güvenme: Kendi yeteneklerine ve becerilerine güvenme ve bu konuda rahat olma. 

• Yapıcı Eleştirilere Açık Olma: Yapıcı eleştirileri kabul edebilme ve bunlardan öğrenmeye istekli olma. 

• Sınırlar Belirleme: Kendi sınırlarını bilme ve başkalarının sınırlarına saygı gösterme. 

• Sosyal Yetenekler: Sağlıklı ilişkiler kurma ve sürdürme yeteneği. 

• Risk Alma: Yeni deneyimler ve fırsatlar için risk almaya açık olma. 

• Olumlu Bakış Açısı: Zorluklar karşısında olumlu bir bakış açısını koruyabilme. 

• Kendi Hedeflerini Belirleme: Kendi hedeflerini belirleme ve bunlara ulaşma konusunda kararlı olma. 

• Duygusal İstikrar: Duygularını dengeli bir şekilde ifade etme ve başa çıkma becerisi. 

Sağlıklı özgüven belirtilerini inceleyerek, kendi özgüveninizi objektif bir teste tabi tutabilirsiniz. Elbette burada bahsi geçen belirtilerden bir ya da daha fazlasından yoksun olmanız, özgüven eksikliği olarak yorumlanmamalıdır.  

Oluşumunu ve Gelişimini Etkileyen Faktörler 

İşte sizler için özgüvenin gelişimini etkilemeye yardımcı olabilecek adımlar: 

Sorumluluğu kabul etmek 

Gelişmiş özgüven sayesinde seçimlerine sahip olursun ve sorumluluklarını yerine getirdiğinden emin olmak için harekete geçersin. 

Kendi kararlarını kendin vermek 

Kendine güvenmek, geleceğin hakkında seçimler yapan kişi olmak anlamına gelir bu iyi ya da kötü hissettirebilir. Kendi seçimlerini yapmanın iyi yanı, hayatının yönü hakkında son söze sahip olmandır ve bunun tersi bir durum özgüven eksikliği olarak algılanabilir. 

Daha fazla pratik beceri öğrenmek 

Ne kadar pratik becerilere sahip olursan, kendini çaresiz hissetme veya başkalarının yardımına gelmesine ihtiyaç duyma şansın o kadar az olur. 

Duygularını tanımak ve kabul etmek 

Duygularını bastırdığında sorunlarını çözmek veya hayal kırıklığını ifade etmek için dinamiklerini başkalarıyla birlikte kullanırken kendini bulabilirsin. Bunun yerine, duygularınla nasıl daha uyumlu olacağını öğrenerek kendine daha fazla güvenmelisin. 

Negatif duygularını ifade etmenin sağlıklı yollarını bulmak 

Öfkeni başkalarından çıkarmaya ihtiyaç duymak yerine, olgun savunma mekanizması olan yüceltmeyi kullanmayı öğrenebilirsin. 

Özgüvenin Faydaları 

Kendine güvenmek kişiye iyi hissettirir. Aynı zamanda, özgüvene sahip kişiler evde, işte ve ilişkilerinde birçok fayda görür. İşte özgüvenin faydaları: 

Daha iyi performans 

Yeterince iyi olmadığından endişe ederek zaman ve enerji harcamak yerine, enerjini çabalarına adayabilirsin. Sonuç olarak, özgüvenin olduğunda hayattaki performansın daha iyi olur. 

Daha sağlıklı ilişkiler 

Özgüvenli olmak, yalnızca kendin hakkında nasıl hissettiğini anlamaya değil, başkalarını daha iyi anlamana ve sevmene de yardımcı olur. Bununla birlikte, bir ilişkiden istediğini veya hak ettiğinizi alamıyorsan, özgüven o ilişkiden uzaklaşman için sana güç verir. 

Yeni şeyler denemeye açıklık 

Özgüvenli kişiler, yeni şeyler denemeye daha istekli olur. Kendine ve yeteneklerine güvendiğinde kendini ortaya koymak çok daha kolay olacaktır. 

Esneklik 

Özgüvenli olmak, dayanıklılığını veya hayatta karşılaştığın herhangi bir zorluğun ya da olumsuzluğun üstesinden gelme kaynaklarını güçlendirir. 

Özgüvensizliğin Belirtileri 

Eğer “çok özgüvensizim” diyorsan, bu kısım senin için. Kişinin kendine olan güveninin olmadığının işareti olan bazı belirli davranışları olabilir. Özgüven eksikliği yaşayan kişiler sıklıkla aşağıdaki özellikleri sergilerler: 

• Aşırı derecede öz eleştiride bulunma. 

• Olumlu özelliklerini küçümseme ve/veya görmezden gelme. 

• Kendilerini akranlarından daha düşük olarak yargılama. 

• Kendini tanımlamak için aptal, şişman, çirkin veya sevilmeyen gibi olumsuz kelimeler kullanma. 

• Kendileriyle her zaman olumsuz, eleştirel ve kendini suçlayıcı tartışmalar yapma (buna 'kendi kendine konuşma' denir). 

• Tüm başarılarında şansın büyük bir rol oynadığını varsayma ve onlara övgüyü kabul etmeme. 

• İşler ters gittiğinde, diğer insanların veya ekonomik güçlerin etkileri gibi üzerinde hiçbir kontrolleri olmayan şeyleri hesaba katmak yerine kendilerini suçlama. 

• İltifat edildiğinde kabul etmeme. 

Özgüvensizliğin Nedenleri 

Özgüven eksikliği nedir sorusunun cevabı; bir kişinin kendi yeteneklerine, becerilerine veya değerine yönelik inanç veya güven eksikliği yaşamasıdır. Bu durum kişinin yaşamını olumsuz etkiler ve farklı alanlarda zorluklara yol açar.  

Özgüven nasıl kazanılır sorusunu yanıtlarken bu durumun eksik olmasının muhtemel nedenlerinin de üstünden geçilmelidir. Zaman zaman kendine inancın ve güvenin daha düşük olduğu dönemlerden herkes geçebilir. 

Ancak, kimileri için bu sorun çözülmesi zor hatta stres verici olabilmektedir. Peki bu davranışların nedenleri nelerdir? Aşağıda listeledik: 

• Anne baba veya öğretmenler gibi diğer önemli kişileri) son derece eleştirel olduğu mutsuz bir çocukluk geçirmek 

• Okulda zayıf akademik performans 

• İlişkinin bozulması veya finansal sorunlar gibi devam eden stresli yaşam olayları 

• Bir partnerden, ebeveynden veya bakıcıdan kötü muamele görmek, örneğin tacizin dâhil olduğu bir ilişki içinde olmak 

• Kronik ağrı, ciddi hastalık veya fiziksel sakatlık gibi devam eden tıbbi problemler 

• Anksiyete bozukluğu veya depresyon gibi akıl hastalıkları 

Yukarıdaki listeye daha pek çok konu eklenebilir ama aslında özgüvenini geliştirmek için tüm bunları geride bırakmanın da mümkün olduğunu unutmamalısın. 

Özgüvenli Çocuklar Yetiştirmek 

Çocuk yetiştiren bir anne baba için özgüveni yüksek çocuklar yetiştirmek önemli bir konudur. Aşağıda bunu yaparken uygulayabileceğin birtakım adımlar bulunmaktadır. İşte bu adımlar arasındaki en yaygın örnekler: 

• Onlara sorumluluklar vermek 

• Onlara karar verme gücü vermek 

• Hata yapmalarına izin vermek 

• Geri adım atmayı bilmek 

• Okuma alışkanlığı kazanmalarına öncü olmak 

• Onları becerilerle donatmak (küçük yaştan itibaren beceri kazanmalarını sağlamak) 

• Para kavramını ve para yönetimini öğretmeye çalışmak 

• Çabalarını takdir etmek 

• Onlar hakkında gerçekçi beklentilere sahip olmak (ve bu konsepti benimsemelerini sağlamak) 

• Korkusuzca sana açılmaları için onları cesaretlendirmek 

Çocukların yetişkinlere göre daha kolay öğrendiğini ve uyguladığını unutmayın. Nitekim çok bilindik bir sözden de hatırlayacağınız “ağaç yaşken eğilir” deyişi, tam olarak bu sürece de ışık tutmaktadır. 

Kadınlarda Özgüven 

Peki bu kavram kadınlarda nasıl işler? Kimi zaman özgüveni yüksek bir kadın olmak aranan bir şey olurken, kimi zaman bu kavram bir engel olarak da kadınların karşısına çıkabilmektedir. Peki bu kavramın özellikleri kadınların karakterleri ve davranışlarına nasıl yansır? İşte senin için kendine güvenen kadınların özelliklerini derledik: 

• Çevre baskılarına ve ideal güzellik kavramlarına çok kafa yormazlar 

• Cesur tarzlar ve davranışlar sergilemekten çekinmezler 

• Kendine güvenen her birey kendini iyi tanıdığı için, kendileri olmaktan çekinmezler 

• Yeni şeyler denemekten korkmazlar 

Kısaca, kendilerinden emin olan ve inanan kadınlar, kendileri olmaktan asla çekinmezler. Onlar için ideal güzellik kavramları ve çevrelerindekilerinin ne dediğinin bir önemi yoktur. Kendilerinden emin ve mutlu kararlar alır ve kendilerini iyi tanırlar. Üstelik, özgüven eksikliği kadınlar için yaşamın olağan akışına aykırıdır. 

Özgüven Nasıl Kazanılır? 

Özgüven, herkesin sahip olabileceği bir özelliktir ve sonradan kazanılması da mümkündür. Ancak, özgüveni artırmak için sabırlı ve düzenli bir çalışma gerektirir. 

Burada özgüven kazanmayı altı farklı başlık altındaki yapılabileceklerin olarak senin için sıraladık. Bu altı başlık; kişisel bakım, kendini sevmek, konfor alanından uzaklaşmak, sosyal bağları güçlendirmek ve pozitif düşünme alışkanlığı kazanmaktır. Haydi, birlikte bu başlıklara daha detaylı bakalım. 

Kişisel bakıma özen göster 

Özgüvenini arttırmanın ilk yöntemi kişisel bakım yapmaktır. Yapabileceklerin aşağıda listelenmiştir: 

• Özgüvenle parlamak için ihtiyacın olan uykuyu almana yardımcı olacak bir uyku programı izle. 

• Dengeli bir diyet, en iyi şekilde görünmene ve hissetmene yardımcı olacaktır, bu nedenle meyve ve sebzelere odaklan. 

• Öte yandan, daha az besleyici oldukları için abur cubur ve tatlıları ne kadar yediğini sınırla. 

• Kendini iyi hissettiğinde, özgüvenin çiçek açabilir. 

Kendini sevmeyi öğren 

İkinci yöntem, kendini sevmeyi öğrenmektir. Bu yöntemleri şu şekilde uygulayabilirsin: 

Kendini iyi hissettiren ve sana cesaret veren arkadaşların ve aile üyelerinle planlar yap. 

Olumsuz düşüncelerini olumlu veya tarafsız ifadelerle değiştirmek için elinden gelenin en iyisini yap. 

Tutkularının peşinden gitmek, kendini benzersiz ve başarılı hissetmeni sağlar, bu da özgüvenini geliştirir. 

Konfor alanından çık 

Bir kişinin özgüvenini artırması için üçüncü yöntem ise konfor alanından çıkmaktır. Bunları yapabilirsin: 

• Vaktin varsa, ihtiyacı olan insanları beslemek veya hayvanlara yardım etmek gibi senin için gerçekten önemli olan bir amaç için gönüllü ol. 

• Bungee jumping veya 10 kilometre koşmak gibi denemek istediğin farklı şeylerin bir listesini yap. 

• Ancak korkuyu geride bıraktığında, özgüvenin artar ve seni mutlu eden şeyi yapmak daha kolay hale gelir. 

Unutma ki, özgüvenini artırmak zaman alabilir ve düzenli bir çaba gerektirir. Ancak, kendine yatırım yapmak, özgüvenini artırmak için en iyi yollardan biridir. 

Sosyal Bağlantıları Güçlendirme 

Sosyal bağlantılarınızı güçlendirmek, özgüveninizi artırmaya yardımcı bir diğer etkendir. İşte bu konuda bazı öneriler: 

• Arkadaşlık ve Aile İlişkilerini Güçlendirin: Yakın çevrenizle sağlıklı ilişkiler kurarak duygusal destek alın. 

• Topluluklara Katılın: Ortak ilgi alanlarına sahip kişilerle bir araya gelmek, sosyal çevrenizi genişletir ve kendinizi daha iyi ifade etmenizi sağlar. 

• Etkili İletişim: İletişim becerilerinizi geliştirmek, çevrenizle olan bağlarınızı güçlendirir ve daha güvenli hissetmenizi sağlar. 

• Yardım İsteme: Gerektiğinde destek almak, zorlandığınız konularda size yardımcı olabilir ve güveninizi artırabilir. 

Hedef Belirleme ve Başarıya Ulaşma 

Hedefler belirlemek ve başarıya ulaşmak, özgüveninizi önemli ölçüde artırır. İşte bu konuda bazı ipuçları: 

• Gerçekçi Hedefler Belirleyin: Ulaşılabilir ve gerçekçi hedefler belirlemek, başarıya ulaşmanızı kolaylaştırır. 

• Adım Adım İlerleyin: Büyük hedefleri küçük adımlara bölerek ilerleme kaydetmek, motivasyonunuzu ve özgüveninizi artırır. 

• Başarıları Kutlayın: Elde ettiğiniz başarıları kutlamak, kendinize güveninizi artıracak ve daha iyi sonuçlar elde etmenizi sağlayacaktır. 

• Esneklik Gösterin: Hedeflere ulaşma sürecinde karşılaşabileceğiniz zorluklar karşısında esnek olun ve gerektiğinde planlarınızı yeniden değerlendirin. 

Pozitif Düşünme Alışkanlığı 

Pozitif düşünme alışkanlığı özgüveninizi artırarak genel hayat kalitenizi iyileştirir. İşte bu konuda öneriler: 

• Olumlu İfade Kullanın: Kendi kendinize ve başkalarına olumlu ifadeler kullanarak kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz. 

• Olumsuz Düşünceleri Tanıyın: Olumsuz düşüncelerinizi fark edin ve bunlarla başa çıkmak için alternatif, pozitif düşünceler geliştirin. 

• Teşekkür Etme Alışkanlığı: Hayatta minnettar olduğunuz şeyleri belirlemek, pozitif bir bakış açısı kazandırır. 

• Günlük Pozitif Onaylamalar: Günlük pozitif onaylamalar ile zihninizi olumlu bir çerçeveye yönlendirebilirsiniz. 

Sıkça Sorulan Sorular 

Özgüven nasıl geliştirilir? 

Özgüven geliştirmek için sorumluluk almak, kendi kararlarınızı vermek, pratik beceriler öğrenmek ve duygularınızı tanımak gibi adımlar atabilirsiniz. 

Ego ve özgüven arasındaki fark nedir? 

Ego, kişinin kendini başkalarından üstün görmesi ve abartılı bir benlik algısına sahip olmasıdır. Özgüven ise gerçekçi bir benlik algısı ve kendine inanç demektir. 

Özgüvenli çocuklar nasıl yetiştirilir? 

Özgüvenli çocuklar yetiştirmek için anne baba çocuğa destek olmalı, teşvik etmeli ve olumlu geri bildirimde bulunmalıdır. 

Özgüvensizliğin nedenleri nelerdir? 

Özgüven eksikliği nedenleri arasında geçmiş deneyimler, travmalar, aile veya toplum baskısı ve olumsuz düşünce alışkanlıkları yer alabilir. 

Sağlıklı özgüvenin işaretleri nelerdir? 

Sağlıklı özgüven, kendine güvenme, yapıcı eleştirilere açık olma, sınırlar belirleme ve sosyal yetenekler gibi işaretlerle tanınır. 

Özgüven, kişisel ve profesyonel yaşamda önemli bir faktördür. Sağlıklı bir özgüven, kişinin kendine olan güvenini artırır ve daha iyi ilişkiler, performans ve başarı elde etmesine yardımcı olur. Ego ve özgüven arasındaki farkı bilmek, sağlıklı özgüveni tanımlamak ve geliştirmek için rehberlik sağlar. Özellikle çocukların özgüvenli yetiştirilmesi, onların gelecekte daha başarılı ve mutlu olmalarına yardımcı olur. Sonuç olarak, özgüveni geliştirmek için olumlu düşünme alışkanlıkları, sosyal bağlantıları güçlendirme ve kişisel bakım gibi çeşitli stratejileri benimsemek önemlidir.

Kaynakça

How to Be More Confident: 9 Tips That Work, Verywell Mind, 2023 
What is Self-Reliance and How to Develop It?, Positive Psychology, 2019 
What Is Self-Confidence? (+ 9 Proven Ways to Increase It), Positive Psychology, 2018 
8 Psychological Tips for Being More Confident, Good Therapy, 2015 
What Is Self-Confidence? (Definition And Tips To Improve), Indeed, 2022