Terappin Psikologları ile Keşfet: Almaya Değer 10 Küçük Risk Nedir

Sevdiğini söylemek istiyorsan risk alacaksın, 

Gelişmek istiyorsan risk alacaksın, 

Para kazanmak istiyorsan risk alacaksın, 

Emir almaktan sıkıldıysan risk alacaksın, 

İşinin patronu olmak istiyorsan risk alacaksın, 

Korkularından emin olmak istiyorsan risk alacaksın, 

Hayatını kendi kararlarınla yaşamak istiyorsan risk alacaksın! 

“Cesur ol risk al, hiçbir şey deneyimin yerini tutamaz.” (Paulo Coelho) 

Değişmek ve gelişmek bir eylemdir ve içinde risk barındırır. Peki risk nedir? 

Risk, bir olayın gerçekleşme olasılığı ve olaydan etkilenme olanağı olarak tanımlanırken başka tanımda risk; arzu edilmeyen bir olay veya etkinin ortaya çıkması olasılığı olarak ifade edilmektedir. Gelişimimize katkı sağlayan, ilerlememizde önemli etki gösteren bir özelliktir risk almak.  

Risk alma eğilimi, bebeklikten başlayıp hayat boyu hepimizin karşılaşmak zorunda kalacağı bir durumdur. Farkında olarak veya olmayarak risklerle karşı karşıya kalırız. Daha küçük bir bebekken merak eder ve her şeyi keşfe çıkarız. Gerek ısırarak gerek dokunarak merakla başlanılan bu yola yetişkin hayatta da farklı şekillerde devam edilir. Lakin hayat boyunca risk almaktan uzak durmayı öğrettiler bize. En çok da ailemiz sonra çevremiz sonra…

Dokunma yanarsın, dikkatli ol düşersin, sıkı tut dökersin, ne gerek var boş ver, bunu yapmak çılgınlık…  

İnsan öğrendiği doğa gereği risk almaktan çekinir. Alıştığınız düzeni koruyarak risk almaktan kaçınmak, günümüzün değişen yaşam koşullarında neredeyse imkânsız hale gelebilmekte. Bu şartlar altında risk almayı öğrenmek doğru bir seçenek olacaktır. Risk alma, iyi bir risk hesabına dayalı ise deneyimi arttırır ve zorluklara dayanmayı öğretebilir. Risk alma ile riskli davranma arasındaki ana fark tehlikeyi hesap etmek ile tehlikeyi azımsamak ve yok saymak arasındaki farktır. Riskleri keşfettikçe, ne kadar risk alabileceğini de ölçersin. 

Risk ile ilgili yapılan araştırmaların çoğu, insanların risk alma davranışının ne çok düşük ne çok yüksek olduğunu göstermektedir. Araştırmalar, risk alma davranışında bireylerin öğrenmelerinin etkili olduğunu, bir durumun riskli olup olmamasının kişilerin yaşantılarına göre farklılaştığını göstermektedir. Popular Mechanics  dergisinin editörlerinden William Gurstelle, riskten kaçınmak üzerine uzun süreli araştırmaları sonucunda, bir kişinin risk alma eğiliminin onların mutluluğu ve yaşam doyumu üzerinde derin bir etkisi olduğunu belirtiyor. Bu sonuç, “Kendi şansınızı kendinizin yaratıp yaratamayacağı” sorusunu akla getiriyor. Peki risk gerekli mi, risk almazsak ne olur? 

Advanced Riskology'nin kurucusu Tyler Tervooren, akıllıca riskler almayı bilmenin ve bunu düzenli olarak yapmanın sürekli disiplin gerektirdiğini belirtmektedir. Risk almak, insan deneyiminin temel bir parçasıdır ve ne kadar çok yapılırsa, zihin o kadar rahat hale gelir. Tyler Tervooren bu duruma şu örneği veriyor: "Çocuklar yürümeden önce emeklemeyi öğrenirler. Koşmadan önce yürürler ve araba sürmeden, uçak uçurmadan vb. önce koşarlar. Her adımda, aşılması gereken bir korku bariyeri vardır”. Daha önce pek çok başarı dizisi ile "Bir şeyler öğreniyorsun ve bir sonrakine uyum sağlıyorsun, bu da elbette bir sonrakini denemeyi risk almayı çok daha az korkutucu kılıyor". 

Risk alma noktasında birçok insan nasıl hareket edeceğini bilemez. Bu konuda gelişmenize, sorunların üstesinden gelmenize katkı sağlayacak, bireysel büyümenizi destekleyecek güzel bir listeyi aşağıda senin için hazırladık.

• BELİRSİZLİĞE HAZIR OL! 

İnsanları strese sokan, kaygılandıran bir şey varsa, o da bilinmeyenin korkusudur. Beyninin belirsizliğe verdiği doğal tepki, ani korku ve reddetmektir.  

Belirsizliği yenmenin en iyi yolunun ona bir isim vermek ve onu bir düşman veya riskten çok bir takım arkadaşı olarak düşünmektir. Mesela var olan belirsizliğine “Delik Kutu” ismini verebilirsin. Bu sayede onu betimleyerek, kendinden dışsallaştırabilir, onunla konuşabilir, içine dertlerini aktardığın sihirli bir kutu, sırdaş özelliği yükleyebilirsin. Bunu ne kadar çok denersen, bilinmeyenle yüzleşmenin ve çözümünün ne kadar eğlenceli olabileceğinin farkına varacaksın. 

• “MIŞ GİBİ” YAP! 

Sende olmayan ancak olmasını istediğin bir özellik düşün. Mesela özgüven. İçe kapanık, çekingen, çok az konuşan bir yapıda olabilirsin. Burada sadece “MIŞ GİBİ” yapacaksın. Özgüvenliymiş gibi hareket edeceksin! Bir süre bu şekilde davran ve özgüvenli biri nasıl olursa o özellikleri hissetmeye çalış. Belirli bir süre sonra öyle hissettiğini göreceksin. Bazen “mış gibi” yaparak negatif duygu ve düşüncelerden uzaklaşıp pozitifliğe bürünmek çok daha iyi olur. Yaşayacağın bu özellikleri şimdiki zamanda o anki hislere odaklanarak nasıl ilerlediğini gözlemleyebilirsin. 

• DERİNLEMESİNE ARAŞTIR! 

Karşılaştığın güçlükleri, sorunlarını, aşamadığın durumları çözüme kavuşturmak hedeflerine ulaşmak adına konuyu detaylandır. Planlama yapmak, görselleştirmek, alternatif çözüm yolları üretmek, farklı birilerinin tecrübelerinden faydalanmak her zaman risk oranını daha düşük hale getirir ve özgüven aşılayıcı olur.  

• BAŞARILI OLDUĞUN ANLARI HATIRLA! 

İçinden çıkılamayan, üstesinden gelinemeyen durumlarla karşı karşıya kalabilirsin. Yaşadığın sorundan hiç kurtulamayacağını düşünüyor olabilirsin. Böyle zamanlarda daha önce benzer bir durumda başarılı olduğun bir anıyı hatırla. Benzer bir durum yoksa başarılı olduğun herhangi bir anıyı hatırla. O anıda yaşadığın sorunun üstesinden gelmeni sağlayan özelliğin neydi ve nasıl bir başarı gösterdin bu özellikle? Geçmişteki bu özelliğini şu anki zorluklar için nasıl kullanabilirsin bunu düşün. 

• HATA YAPMAKTAN KORKMA! 

Hatalar en büyük öğrenmelerimizi sağlar. Bir musibetin bin nasihatten iyi olduğunu dile getiren atalarımız, başarısızlıkların, hataların, başa gelen olumsuzlukların öğrenmeyi tetikleyeceğini, tecrübe katacağını vurgulamışlardır. En zor zamanlarda yapılan hatalar o konuda deneyim sahibi olmanı ve benzer durumlarla karşılaştığında özgüvenini geliştirir. 

• KORKULARININ ÜSTÜNE GİT! 

Riskli gördüğün durumlar ölçülebilir olsaydı bu fikrini değiştirir miydi? Var olan riskli durumları ölçeklendirerek ve küçülterek onlarla başa çıkabilirsin. Misal köpek korkun var ve bunu nasıl aşacağını bilmiyorsun. Öncelikle hangi durumlarda köpekten korktuğunu tespit et. Bu korktuğun durumların her birinde korku dereceni 0-10 arası bir ölçekte puanla. En az korku oluşan durumlardan başlayarak riski göze al ve denemeye başla. Her adımda dur, ne hissettiğini, düşündüğünü kendinle tartış. 

Hayat tamamen güvenli bir şekilde yaşanacak değil. Ayağa kalkman istendiğinde bir taşın altına saklanma. Her gün anlamlı ama rahatsız edici bir şey yap. Bir gecede değişmeyeceksin ancak bugün küçücük bir adım atarak doğru yönde büyük bir adım atabilirsin. Kalbinin biraz daha hızlı atmasını sağlayacak bir şey bul ve onu yap. 

• YENİ VE FARKLI BİR ŞEY DENE! 

Şimdiye kadar yapmadığın olağan dışı bir şeyler deneyimle. Rutinden farklı yapılan çalışmalar gelişmene, farkındalık kazanma, motive olmana etki edecektir. Seni zorlayacak aktiviteleri seçmen; limitlerini aşabilmeni sağlayan, beynini ve özgüvenini geliştiren bir başka adım. Bunun yanı sıra risk alırken yalnız olmadığını bilmen de önemli. İş arkadaşlarından, ailenden veya dostlarından alacağın desteğin gücüne inan. 

• İLETİŞİMDE KAL VE NETWORK AĞINI GENİŞLET! 

Kendini çevrenden soyutlayıp kabuğuna çekilebilirsin. Bu depresif olduğun zamanlarda daha çok kendini gösterir. İletişimi sürdürmek zor gelebilir, burada inisiyatif alıp buna kendini zorlamalısın. Kendini ifade edebileceğin ve güçlü hissedeceğin bir alan oluşturmak için çevrenle iletişime geçebilirsin. Arkadaşlarınla irtibatta olmak, yeni insanlar tanımak ve iletişimi sürdürmek, sosyal çevre ve iş çevresinden tanışmalarda fırsatları değerlendirerek bağınızı kuvvetlendirmek ara sıra kendini hatırlatmak güzel bir izlenim bırakacaktır. Risk almak ilerleyen zamanda zevkli bir hale gelecektir. 

• SINIRLARINI ÇİZ! 

Kişisel alan, özel alan tabirleri mahremiyeti ifade eder. Yaşadığın ortamda insanlar gerek kişilik özelliklerinden gerekse kendi yapılarından ötürü kişisel alanını ihlal edebilirler. Hayır diyebilmek, rahatsız olduğunda bunu karşıdakine uygun sözlerle ifade etmek kendini sürekli gergin hissetmene engel olacaktır. İnsanlarla arandaki sınırı net bir şekilde belirlediğinde buna dikkat ettiklerini göreceksin. Bunu ilk defa denediğinde kendini kötü hissedebilirsin, genel çerçevede düşünüp alanına müdahale edilme durumunu değerlendirdiğinde uzun vadede kafan rahat olacaktır. 

• GELİŞİME (DEĞİŞİME) AÇIK OL! 

İnsan sürekli değişim içinde. Bazen yaşadığın ortama çok fazla adapte olursun ve hayat sizin için sıradanlaşır. Bu monotonluk kısır döngü halini aldığında bunalırsın. Böyle bir durumda kariyerin için sahip olduğun hedeflere ve önündeki birkaç yıl içinde nerede olmak istediğine bak. Oradan, bir kriter listesi ve ne zaman başarılması gerektiğine dair bir zaman çerçevesi belirleyebilirsin.

Kaynakça