Sunum yapacaksan beyaz, romantik bir randevuya çıkacaksan kırmızı, şık bir davete katılacaksan siyah. Önemli günlerde giyeceğin kıyafetlerin renklerini genelde özenle seçersin. O güne verdiğin değeri, hislerini, enerjini renklerle anlatmaya çalışırsın.
Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkileri ne kadar da güçlü değil mi?
O halde, renklerin insan üzerindeki etkisi nedir, daha fazlasını öğrenmek ister misin?
Merak ettiğin her şey Terappin Blog’da!
Renklerin İnsan Psikolojisi Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Her rengin bir mesajı vardır. Bu mesajlar kimi zaman evrenseldir. Örneğin, kırmızı herkes için aşkı ve tutkuyu temsil eder. Ya da bir futbol maçında kırmızı kart, ceza verileceğinin göstergesidir. Kırmızı rengin bu anlamı evrenseldir.
Bazen de renklerin mesajları kültürlere ve inançlara göre farklılık gösterebilir. Örneğin, turuncu renk Hollanda için sadakati temsil eder. Ancak, Orta Doğu’da tehlike, yas ve kaybın simgesidir.
Renklerin insan üzerindeki etkileri böylesine güçlü olunca pazarlama, ticaret, sanayi, sosyal medya gibi alanlarda da bu etkiden sıklıkla yararlanılmaktadır.
Örneğin, Facebook, LinkedIn ve Twitter gibi sosyal medya platformları mavi renklidir. Mavi renk genellikle sadakat ve istikrar duygusunu uyandırır. Aynı zamanda denizi ve gökyüzünü anımsatır. Bu nedenle, huzur, uyum ve sakinlik duyguları ile bağlantılıdır.
Renklerin psikolojik etkileri hayatın birçok önemli alanında etkilidir. Renklerin insanlar üzerindeki etkisi, taşıdıkları anlamlar ve çağrışımlar işte bu kadar farklı ve etkilidir.
Daha fazlası için renkler ve anlamları nelerdir, okumaya devam edelim.
Kırmızı
Kırmızı, yarattığı etki ile kişilerde güçlü bir izlenim bırakır. Kırmızı rengin psikolojik etkileri şu şekildedir: Sıcak ve çelişkili duyguları uyandıran kırmızı; aşkı ve tutkuyu sembolize edebileceği gibi öfkenin de rengi olabilir. Sinirlenince yüzün, boynun halini alan renk düşünüldüğünde bu anlamın kazanılması gayet makuldür.
2004 yılında olimpiyatlarda yapılan gözlem sonucunda kırmızı giyen sporcuların galibiyetinin daha fazla olduğu saptanmıştır.Bunun nedeni ise oyuncuların kendilerini daha baskın hissetmeleri ve daha agresif bir performans sergileyebilmelerine bağlanıyor. Yapılan araştırmalar, kırmızı rengin heyecanla da ilişkili olabileceğini ve kırmızı giyenlerde yüksek kan basıncı, solunum ve kalp atış hızında artış gözlemlenebileceğini söylüyor.
Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerine baktığımızda iştah açan kırmızı, restoranlarda da sıklıkla tercih ediliyor.
Günümüzde kırmızının güç ile ilişkilendirilmesi, bütün modern toplumlarda gözlemlenebilecek bir bağdır. İş dünyasında giyilen kırmızı kravatın, önemli ödül törenlerinde serilen kırmızı halının anlamının buradan geldiği düşünülebilir. Bu rengi giyen kişilerin daha alımlı gözükmesi de bundan kaynaklanıyor olabilir.
Kırmızı rengin alımlı bulunmasının bir diğer nedeni ise onun arzu, tutku ve aşk ile olan bağıdır. 2008 yılında yapılan bir deneyde, erkeklere çeşitli kadın resimleri gösterilmiş ve onlara, hangilerini çekici buldukları sorulmuştur. Aynı kadının kırmızı ve mavi renk giydiği deneyde, kadının kırmızı gömleği giymiş halini gören erkeklerin onu daha çekici buldukları gözlemlenmiştir.
Kırmızı aynı zamanda, uzun dalga boyu nedeniyle sarı ile birlikte en çok dikkat çekme potansiyeli olan renklerden biridir. Bu özelliği sayesinde tehlike anlarında yol göstermesi adına bu renk kullanılır. Yolda gördüğümüz trafik ışıklarının ve itfaiye araçlarının bu renkte olmasının bir nedeninin de bu olduğu söylenebilir.
Beyaz
Diğer renklerde olduğu gibi beyazın da anlamı kişiye ve yaşadığı kültüre göre değişkenlik gösterebilir. Gelinlerin nikah törenlerinde tercih ettiği beyaz gelinlik saflığı ve masumiyeti temsil eder. Ancak, eski geleneklere göre, bu anlamı veren rengin mavi olduğu söylenir.
Tasarımcılar, kullandıkları alanın daha geniş ve ferah görünmesi için beyaz rengi tercih ederler. Alana parlaklık katacak olan beyaz, aynı zamanda belirli bir bölümü vurgulayabilir ya da alanı minimalist bir görünüme kavuşturabilir.
Buna karşın bembeyaz bir oda soğuk bir atmosfer yaratabilir. Kişinin tecrübelerine göre anlamlanan renkler ile bu, kimisine hastaneyi anımsatabilir. Hastanelerde kullanım amacı ise daha steril bir görünüm yakalamaktır.
Pazarlamada da saflık, tazelik ve temizlik hissi adına kullanılabilen bu renk, aynı zamanda logodaki kontrastı artırmak için de kullanılabilir. Bu sayede tasarım ön plana çıkarılıp vurgulanabilir. Beyazın farklı tonlarını, grinin veya bejin kullanıldığı minimalist logolar için de popüler bir fikir olarak karşımıza çıkar.
Yapılan bir araştırmada beyaz, en sevilen 18 renk arasından 15. sırada yer almıştır. Aynı kişilere sorulan “En çok hangi rengi giymeyi seversiniz?” sorusunda ise 10. sırada yer almaktadır.
Hal böyle olunca, renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerini araştırırken bu rengi sevenler hakkında da bir şeyler söylemek istedik. Beyaz rengi sevenlerin karakterleri şu şekilde yorumlanmaktadır: Sadelik ve sakinlik hissinden hoşlanan kimselerdir.
Mavi
Mavi, gökyüzü ve deniz gibi doğanın birçok yerinde karşılaşabileceğimiz bir renktir. Belki de bize huzur vermesinin altında yatan neden budur. Sakinlik ve rahatlama duygularını akla getiren mavi, istikrar ve güvenin de bir işareti olarak görülebilmektedir.
Bu nedenle güven duygusunu oluşturmak isteyen markalar, mavi rengin insan psikolojisine etkisini bildikleri için, hedef kitlelerine ulaşmak adına yaptıkları iletişimde bu rengi kullanırlar. 10 ülkeye yayılmış bir çalışma, insanların en sevdiği rengin mavi olduğunu ve erkeklerin kadınlara oranla bu rengi daha fazla sevdiğini doğrulamıştır.
Çok fazla insan tarafından tercih edilen mavi, tam da bu nedenle tehdit içermeyen, geleneksel ve hatta tutucu olarak adlandırılabilmektedir. Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerinde maviyi incelerken Picasso’dan da bir örnek verelim. Picasso’nun sanat hayatındaki “Mavi Dönem”e baktığımızda, o süreçte ürettiği sanat eserlerinde yalnızlık ve hüznü işlediğini, mavinin onun için bu anlamlara geldiğini söyleyebiliriz.
Mavi, odanın kişilere yaratıcılık ve üretkenlik kattığı düşüncesi ile ofislerin dekorasyonunda da kullanılabilir. Bununla birlikte mavinin kişilerin kalp atışını yavaşlattığı ve uykulu bir etki yarattığı, hatta vücut ısısını da düşürdüğü daha önce gözlemlenmiştir. Buna karşın mavinin bir yönü de iştah açıcı olmayışıdır.
Kilo vermeyi planlayan kişilerin bu renk tabaklarda yemek yemeleri tavsiye edilir. Bu rengi genellikle yemeklerde doğal haliyle göremeyiz hatta gördüğümüzde bu, o yemeğin bozulduğuna dair bir işaret bile olabilir.
Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerini incelediğimiz bu yazıda kültürün önemini vurgulamıştık. Şimdi ise mavi rengin farklı kültürlerde ne ifade ettiğine bir göz atalım:
Batı Avrupa ülkeleri mavi rengi güvenilirlik, sorumluluk sahibi olma, gerçek ve sadakat ile özdeşleştirmeye meyillilerdir. Kuzey Amerika’da paralel olarak yatıştırıcı bir etkiye sahiptir ve resmi bir işi ifade edebilir.
- İngiltere’de bu anlam huzuru, onuru ve adabı simgeler.
- Latin Amerika’da ise yas, güven ve sakinlik anlamına gelir.
- Hindistan’da ise doğruluk, sevgi ve merhamet ile ilişkilendirilir.
Mavinin birçok kültürde ağırlıklı olarak güveni sembolize ettiğinden bahsettik. ABD’deki kolluk kuvvetlerinin mavinin koyu tonu ile giyinmeleri de güveni ve bir bakıma otoriteyi temsil eder. Konu sevgi olduğunda mavi renginin bir anlamı da sadakattir.
Bu nedenle Amerika’da düğün gününde gelinin mavi rengi tercih etmesi, kültür ile uyumlu bir gelenekten gelir.
Yeşil
Yeşil, doğa ile kuvvetli bağı olan renklerden biridir. Ağaçlar, ormanlar yeşili çağrıştırabildiği gibi modern hayatta insanların bu renge yükledikleri farklı anlamlar da olabilir. Bunlardan bazıları para, şans, sağlık hatta kıskançlıktır. Renk psikolojisinde uzun dalga boyları ile meydana gelen renkler uyarıcı ve sıcaktır.
Gözlerimizin bu renkleri görebilmek için uyum sağlaması gerekir. Buna karşı yeşil rengin de içinde bulunduğu kısa dalga boylarına sahip renkler rahatlatıcı ve soğuk olarak sınıflandırılır. Bunu algılamamız için ekstra bir adaptasyona ihtiyaç duymayız.
Stresi azaltıcı, sakinleştirici etkisi sayesinde kamusal alanlarda, otel veya restoranlarda tercih edilir. Spor salonunda gerçekleştirilen bir çalışmada, kişilerin yeşilin hakim olduğu bir video izlerken yaptığı egzersizde, kırmızı veya gri hakimiyetine göre daha az mod düşüklüğü yaşadıkları ve daha az uğraş gösterdikleri gözlenmiştir.
Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerinden bahsederken yeşil rengin doğa ile ilişkilendirildiğini söyledik. Bunun evrimsel nedene dayandığını savunan görüşe göre bu, ilk insanların barınak ve yiyecek kaynakları bu renkle bağlantılı olduğundan dolayı bu pozitif ilişkiyi kuruyoruz.
Yeşilin mitolojideki anlamı ise doğurganlıktır. İran ve Antik Yunan’da gördüğümüz bu adlandırmada İranlılar, baharın ve yeşilliğin döndüğü bahar ayına Esfand adını vermişleridr ve kadınlara adamışlardır. Antik Yunan’da ise doğurganlığı, yeniden doğumu, tarımı simgeleyen Osiris, yeşil yüzlü olarak tasvir edilmiştir.
Yeşil bazı kişiler tarafından sakinleştirici bulunurken, bazıları bakımından da motivasyon arttırmaya yardımcı olarak görülür. Ek olarak bazı öğrenciler başarıyı yeşil renk ile ilişkilendirirken, bazıları kırmızı rengi başarısızlıkla ilişkilendirir. Yeşilin günümüzdeki bir anlamı da sürdürülebilirlik kavramı ile olan bağıdır.
Dünyaca bilenen çevreci sivil toplum kuruluşlarının da yeşil kelimesini isimlerinde barındırdıklarını gözlemleyebiliriz. Ek olarak mavi ve yeşil, sağlığı ve ferahlığı çağrıştırması nedeniyle temizlik ürünlerinin pazarlamasında da sıklıkla kullanılır.
Sarı
Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerini incelediğimizde sarı, yüksek enerjili yoğun bir renk olarak adlandırılabilir. Sarı rengin psikolojik anlamı, yüksek enerjiyi temsil etmesidir.
Öte yandan, negatif bir açı ile yaklaştığımızda agresif, belki de çatışmaya iten bir renk gibi de görülebilir. Günlük hayatımızı geçirdiğimiz alanlarda sarı rengin hakim olduğu çok ortam gözlemleyemeyiz.
Ek olarak, yansıyan yüksek ışık miktarı nedeniyle gözü yorabilir bu nedenle elektronik cihazlarda veya kullanılan kağıtlarda sarı renk kullanmak göze zarar verebilir.
Mor
Mor, zenginlikle hatta kraliyet ile ilişkilendirilen bir renk olduğu için birçok insanda da güçlü bir etkisi bulunmaktadır. Eski zamanlarda bu rengin nadir bulunan, pahalı bir renk olması ise bu algıyı kuvvetlendirir. Milattan önce 1200’lü yıllarda Tire şehrinde, deniz salyangozundan elde edilen bu renk, Homeros’un İlyada adlı eserinde bile yer almaktadır.
Büyük İskender ve Mısır Krallarının da bu renk ile bezenmiş kıyafetleri giydikleri gözlemlenmiştir. Mor rengin psikolojik anlamı, duygusallık, yaratıcılık, kadınlık ve gizem ile ilişkilendirilebilir. Aynı zamanda maneviyatı ve bilgeliği temsil eder.
Ek olarak farklı tonlarının, farklı anlamlara çıktığı da yorumlanır. Açık renk mor romantizm ve neşe ile ilişkilendirilirken, Avrupa’nın bazı bölgelerinde koyu mor, ölüm ve yas ile ilişkilendirilir.
Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerinden bahsederken, onu algılama konusunda fiziksel etkilere de değinebiliriz. Örneğin mor rengini algılamamızda biyolojik faktörlerin de yer aldığını söylememiz mantıksız olmaz.
Görme, ışık gibi faktörlerin yanında rengin doygunluğu, tonu ve parlaklığı da onu algılamamızda rol oynar. Bunlar, enerjiye ve dalga boyuna etki ederek beynin onu algılama biçimini şekillendirir.
Siyah
Renk psikolojisine göre renkler ile ilgili düşündüğümüz duygu, o renk ile yaşadığımız deneyimlere ve kişisel tercihlerimize bağlıdır. Alman bilim adamı Hermann von Helmholz’a göre siyah ışığın yokluğu olsa bile bir algı yaratır. Siyah seven insanlar genelde çekicilik ve şıklık ile özdeşleştirilebilirler.
Siyah kişiyi sofistike bir görünüme kavuşturabilir. Tam olarak bu nedenle üst düzey gelir grubunu hedefleyen markaların da logolarını bu renkten seçmesi olağandır. Bir anlamda da güçle ilişkilendirilen bu rengi rahiplerde, yargıçlarda da gözlemleriz.
Günümüzde bu iyi anlamlara sahip rengin tarihine baktığımızda ise birçok negatif anlamı olduğunu söyleyebiliriz. Yas, ölüm, öfke, korku gibi kötü duygular ile de ilişkilendirildiği olmuştur. Siyah, toplumun birçok kesimi tarafından tercih edilen bir renk olsa da Dracula ve Darth Vader gibi birçok kötü karakterin kıyafeti de siyahtır.
Buna dilde kullanılan birçok ifade de eklenebilir: Kara veba, kara borsa, kara delik… Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerinin kültürden kültüre değişiklik gösterebileceğini biliyoruz. Batıda ölüm ve yasla ilişkilendirilen renk siyah iken Çin’de bunun rengi beyazdır.
Turuncu
Turuncu, tıpkı sarı gibi güçlü ve enerjik bir renktir ve insanlar onu mutlu bir renk olarak tanımlar. Portakal ve batan güneşin rengini sevenler, turuncunun da canlandırıcı bir etkisi olduğunu düşüneceklerdir.
Bu tonları sık sık reklamlarda görüyor olmamızın bir nedeni de budur. Kırmızı gibi dikkat çekme olasılığı fazla olan bu renk, onun aksine dost canlısı bir izlenim verebilir. Ek olarak turuncu renk, uygun fiyatlı ürünler ile de ilişkilendirilebilir. Renklerin kültür ve tecrübeler ile sıkı bir ilişkisi olduğundan bahsetmiştik.
Buna örnek olarak ABD’de mahkumlarda üniforma rengi olarak kullanılan turuncunun, bu noktada diğer kültürler ile fark yarattığını gözlemlememiz mümkündür. Bununla birlikte Budist rahiplerin cüppeleri de turuncudur ve onlar için maneviyata ilişkin bir anlamı bulunur.
Turuncu rengi sevenlerin karakteri neşeli, dışa dönük, sosyal ilişkileri kuvvetli ve hareketli olarak tanımlanmaktadır.
Pembe
Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerine baktığımızda pembe renk nezaket, sevgi ve kadınlıkla ilişkilendirilir. Bunun nedeni ise küçükken kız çocukları için seçilen rengin pembe olması ile bağdaştırılıyor.
Meme kanseri konusundaki farkındalığın da rengi olan pembe, aynı zamanda sosyal sorumluluğu öne sürerek olumsuz yönlerini saklayan şirketleri hedef almak için de kullanılıyor (Pinkwashing). Aynı nitelikteki ürünlerin kadınlar için olanının daha pahalı olarak tüketiciye sunulması ise “pembe vergi” ismi ile karşımıza çıkıyor.
Pembe hakkında bazı kişiler onu mutluluk veya neşe ile özdeşleştirirken, bazıları ise yaratıcı bir havası olduğunu düşünmüştür. Bazıları ise pembe rengin çocukça olduğunu öne sürer.
Kahverengi
Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerine baktığımızda daha az tercih edilen bu rengin, toprağı çağrıştırabildiğini ve bazı kişiler tarafından sıkıcı bulunabileceğini söyleyebiliriz.
Donuk, nötr olarak görülen bu renk yerine göre geleneksel hatta muhafazakar olarak da adlandırılabilir. Kahverenginin toprak ile özdeşleştirilmesi onun tutarlılık, güvenilirlik ve dayanıklılıkla ilişkilendirmesini sağlar. Sonbaharı anımsatan tonları ile bu renk, yalnızlık ve hüznü de çağrıştırabilir.
Renkler Hakkında Merak Edilenler:
- Renklerin duygular üzerindeki etkisi nedir?
Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerine bakıldığında, kişilerin duyguları üzerinde değişiklik yaratabileceği gözlemlenir. Yaratılan etkinin geçici olduğunu hatta renklere fazla anlam yüklendiğine ilişkin görüşler de bulunur.
Bununla birlikte, günlük hayatta karşılaştığımız birçok şeyin bu strateji ile yapıldığını söylemek mümkündür. Bu durum da bizi psikoloji nedir ve neyi amaçlar sorusuna kadar götürebilir.
- Kötülüğün rengi nedir?
Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkileri incelenirken bunun toplumdan topluma hatta kişiden kişiye değiştiğini söylemek mümkündür. Siyah, tarihsel olarak yası veya kötü olayları hatırlatırken kırmızının da bir tehlikeyi anımsatması olasıdır.
- Zekanın rengi nedir?
Renklerin etkileri insanlara göre değişebildiği için buna direkt olarak cevap vermek kolay değildir. Buna karşın mavi rengin üretkenliği artırmak adına kullanılabildiği, turuncunun ise birçok kişi için enerji verici, dost canlısı bir renk olduğunu ifade edebiliriz.
- Depresyon rengi nedir?
Daha önce çokça bahsettiğimiz gibi renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkileri, kazanılmış deneyimlere göre değişkenlik gösterir. Buna verebileceğimiz örneklerden biri Picasso’nun mavi ile hüznü anlatmasıdır.
Başkalarında mavi, huzur ve güven anlamına gelebilirken onda yalnızlık anlamını taşır. Bununla birlikte siyah rengi tarihsel olarak kötü olaylar ile ilişkilendirilir. Ek olarak, sonbahar ile ilişkilendirilebilecek kahverengi de kişilere bu enerjiyi verebilir.
KAYNAKÇA
Color Psychology: How Colors Impact Human Behavior and Emotion, Creative Blog, 2022
Colours and Their Meanings Around the World.,K International, 2021
Can Color Affect Your Mood and Behavior?, Verywell Mind, 2022
The Effects of Colors on Behavior., Neurofied, 2022
Color Psychology: The Effects of Color., Denver Englewood Counseling | Highlands Ranch Therapy, 2021
Color Psychology: What Colors Should You Wear and Why., Science of People, 2022
