Ben Dili Nedir?

İlişkilerinde kendi istek, düşünce ve duygularını daha sağlıklı bir şekilde ifade etmenin bir yolu var mı? Eğer bu sorunun yanıtını merak ederek kollarını sıvayıp araştırmaya koyulduysan ben dili nedir sorusunun yanıtı bu arayışında yolunu aydınlatabilir.

Ben dili nedir?

Ben dili, “Ben” ifadesini kullanarak duygu ve düşüncelerini ifade ettiğin sağlıklı bir iletişim şeklidir. Ben dili, karşındaki kişinin seni daha iyi anlamasına ve olası çatışmaların daha yaşanmadan önlenmesine fırsat tanır.

Daha etkili ve sağlıklı bu iletişim dilini sana sunmak için Terappin ailesi olarak birazdan okuyacağın bu yazıyı derledik.

Bu yazımızda yanıtlarına değineceğimiz bazı sorular: Ben dili nedir ve ne değildir? Ben dili örnekleri nelerdir? Ben dili ve sen dili arasındaki farklar nelerdir? Ben dili neden önemlidir? Ben dilinin iletişimde nasıl bir etkisi vardır?

Eğer hazırsan başlayalım mı?

Ben dili nedir sorusunun tek cümle ile anlatmamız gerekirse, kişinin kendi duygu ve düşüncelerine odaklanan bir iletişim tarzı olduğunu söyleyebiliriz.

Bu şekilde kurulan bir iletişimde konuşan kişi karşıdakinin durumu, düşünceleri ile ilgili birtakım yargılarda bulunmaz. Aksine kendi hislerini ortaya koyar. Bu sayede dinleyici konumundaki kişi kendisine karşı suçlayıcı ithamlarda bulunuyormuş gibi hissetmez. Konuşan kişi ise yine de güçlü bir şekilde durumu ortaya koymuş olur.

İlk kez Thomas Gordon tarafından sorulan ben dili nedir sorusu, doğru kullanıldığı taktirde kişiler arasındaki iletişimin olumlu yönde değişmesini sağlayabilir.

Duyguların açık bir şekilde paylaşılması özellikle partnerlik ilişkisindeki duygusal derinliği artıracaktır.

Ben Dili Örnekleri Nelerdir?

Ben dili nedir sorusunun kısa bir açıklamasını yaptığımıza göre artık ben diline örnek cümlelerine geçebiliriz. Yazımızın bu kısmında ben dili örneklerini ve ben dili örnek cümlelerini inceleyeceğiz.

Söylediklerimizin odak noktasında her ne kadar kendimiz olsak da, cümlelerin karşı tarafın duygularına da alan açmasını sağlamak değerlidir.

Örneğin; “Benimle bu konuları hiç konuşmuyorsun.” yerine “Bu konuda ne hissettiğini bilmek isterim.” şeklinde bir ifade, karşı tarafı konuşmaya teşvik edecektir.

Bir başka örneğe gelince: “Evi sürekli dağınık bırakıyorsun.” gibi suçlayıcı bir söylem yerine “Ev dağınık olunca kendimi huzursuz hissediyorum.” cümlesi sizin bu konuda hassas olduğunuzun altını çizen güçlü bir ifadedir.

Bir süredir mesajlarına cevap vermeyen bir arkadaşına “Neden mesajlarıma cevap vermedin?” demek yerine “Senden haber alamadığım için endişelendim” demek, olası bir tartışmayı ve arkadaşının savunmaya geçmesini önleyebilir.

Diğer örnekler:

“Rutinimin her adımını kontrol etmeye devam ettiğinde sinirlenmiş hissediyorum.”
“Yorgun hissediyorum ve daha erken oturup rahatlayabilmek için mutfak temizliğinde yardıma ihtiyacım var.”
“Kaba sözler duyduğumda çok üzülüyorum çünkü duygularımı incitiyorlar.”
“Ceketimin zarar görmesine üzüldüm çünkü değiştirmek için yeterli durumum yok. Ödünç verdiğim şeyler özenli kullanıldığında gerçekten minnettar oluyorum.”
“Ödevimi yapmam için tekrar tekrar hatırlatıldığımda kendimi hüsrana uğramış hissediyorum. Artık ödevimi biri bana hatırlatmadan da tamamlayacak yaştayım.”

Çocuklarla İletişim Kurduğumuz Ben Dili Nedir?

1960’lı yıllarda ben dili nedir sorusunu üzerine çalışan Thomas Gordon, bunu oyun terapisinde, çocukların davranışlar ve duygular arasındaki bağı keşfedebilmeleri adına ortaya koydu. Hal böyle olunca, ben dili nedir sorusunun çocuklar ile iletişim kurmak için de ne kadar faydalı olduğunu ifade etmemiz elbette ki şaşırtıcı olmayacaktır.

Ebeveynler olarak, çocuklar ile konuşurken, onlara birtakım sınırlar koyarken cümleye kendimizi katmamız, onlar üzerinde etkili olacaktır. Böylece onları utandırmadan ve eleştirmeden kendi duygu ve düşüncelerimizi ortaya koyabiliriz. Üstelik bunları saygı çerçevesinde iletmek, onların da ebeveynlerine saygı göstermelerine yardımcı olur.

Bir örnek vermek gerekirse, ödevini yapmayan çocuğuna “Ödevlerini yapmak yerine neden oyun oynuyorsun?” demek yerine, empati kurarak “Ödevlerini yapmakta zorlanıyorsan sana yardımcı olabilirim” demek çocuğunun hatasını yüzüne vurmadan ona destekleyici bir tavırla yaklaşarak sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğini hatırlatabilir.

Sen Dili Nedir?

Sen dili ile iletişim, iletişimi kurduğumuz kişiye yönelik bir suçlama ve yargıyı içinde barındırır, o kişinin bir hata yaptığını ima eder. Toplumumuzda öfke ve hiddet gibi duygular genellikle "sen" ifadeleri kullanılarak ifade edilir.

Sen dili örnekleri aşağıda sıralanmıştır:

Bunlar hep senin suçun.
Neden işlerini halletmek yerine hala oyalanıyorsun?
Beni neden bu kadar beklettin?
Söylediklerim bir kulağından girip öbüründen çıkıyor.
Hep haklı olduğunu zannediyorsun.
Sinir bozucu davranıyorsun.
Böyle düşünmen çok saçma.

Sen dili kullanan bir kişi, karşı tarafa bir sonuçtan sorumlu tutulduğu izlenimini verir. Sonuç olarak, karşı taraf iletişimde veya tartışmada savunmaya geçer.

Aynı zamanda sen dilinin kullanılması, iletişimde iki taraf arasında bir mesafe olduğunu hissettirir ve bu durum ilişkilerde samimiyetin önüne bir engel olarak çıkar.

Ben Dili ile Sen Dili Arasındaki Farklar Nelerdir?

Ben dili ve sen dili arasında iletişimin gidişatını büyük ölçüde değiştirebilecek farklar bulunmaktadır. Bu farkları senin için sıralamadan önce, ilişkilerinde ne yapmak istediğine dair seçim hakkının olduğunu bilmeni isteriz. Bu seçimler ve farklar ise şöyle:

Sorunu hedef almak ya da kişiyi hedef almak

Sen dili, kişiyi yıpratarak sindirme ve korkutmayla sorunu çözme çabalar ve başarısız olur. Ben dili ise karşıdaki kişinin kişiliğini zedelemeden davranış ve soruna odaklanarak sorunu çözmeye çalışır.

Örneğin,

Sen dili: “Çok tembelsin ve bu yüzden sınıfını geçemeyeceksin.”

Ben dili: “Ben senin biraz daha fazla çabalayarak sınıfını geçebileceğine inanıyorum.”

Empati kurmak ya da suçlamak

Suçlayıcı ve itham edici bir söylem, iletişimi koparır ve bütün çözüm yollarını engeller. Oysa ben dili, empati yaparak kişiyi anlamaya çalışır iletişimin devam etmesine olanak tanır.

Örneğin;

Sen dili: “Tüm bu olayların sorumlusu sensin.”

Ben dili: “Nasıl da bu olayların tümünün seni bulduğuna inanamıyorum.”

Özgüveni arttırmak ya da azaltmak

İletişim kanallarını açık tutmak ve sorunların üstesinden daha kolay gelebilmek adına iletişimin taraflarını rencide etmemek gerekir. Ben dili özgüveni zedelemediği için sorunları çözmede oldukça etkilidir.

Örneğin,

Sen dili: “İşe geç geldiğin için teslim süresini kaçırdık ve zarara uğradık.”

Ben dili: “İşe vaktinde gelmeye çabaladığını görebiliyorum ancak bu sefer istemeden de olsa iş yerinde bazı aksaklıklara sebep olduğuna inanıyorum.”

Sakinleştirmek ya da tahrik etmek

Sen dili, kişiyi tahrik eder ve öfkeyi körükler. Öfkesine kapılan bir kişi ise sağlıklı düşünemez ve sorun çözülemez.

Ben dili ise, sorun ne denli büyük olursa olsun o sorunun çözümüne odaklanır. Böylece sorunun çözümünde, sorunun bir parçası olan kişiyi de çözüme dahil eder.

Örneğin,

Sen dili: “Geç saatlerde yüksek sesle müzik dinlediğin için komşuları rahatsız ediyorsun, olay çıkaracaksın.”

Ben dili: “İnsanlar geç saatlerde sesin yüksekliğinden rahatsız oluyor, komşularla aramızda bir sorun çıkmaması için ne yapabiliriz?”

Özelleştirmek ya da genelleştirmek

Sen dili genellemeler yapar, ben dili ise sorunu olduğu gibi genelleme yapmadan çözmeye çalışır. Bu davranışların hep olduğunu ima etmekten kaçınır.

Örneğin,

Sen dili: “Sen hep beni dinlemekten kaçtın, benim konuşmama fırsat tanımadın.”

Ben dili: “Bazen davranışların dinlenilmediğime ve değer görmediğime inanmama neden oluyor.”

Anlayışlı olmak ya da denetleyici olmak

İletişimde sen dili, kişileri inciterek iletişime ve ilişkiye de zarar verir. Ben dili ise, sorunu anlamaya çalışarak kişileri incitmekten kaçınır ve onlara güven duyarak değerli olduklarını hissettirir.

Örneğin,

Sen dili: “Demek ki anlayışlı biri değilsin ki sorumluluklarından kaçıyorsun ve beni yarı yolda bırakıyorsun.”

Ben dili: “Bazı sorumluluklarını yapmaktan kaçındığını görüyorum ama bunun üstesinden gelebileceğine dair sana olan inancım ve desteğim tam.”

Faydaları Nelerdir?

İnsan ilişkilerimizde her zaman karşı taraf ile hemfikir olamayabiliriz veya diğer kişilerin davranışlarının etkisi bizim için olumsuz olabilir.

Bu noktada ben dili nedir sorusunun bir cevabı da kişiler arası kurulabilecek etkili bir iletişimin anahtarı şeklinde olabilir. Burada konuşan kişi, kendi duygularına yoğunlaşır ve karşı tarafı ithamları ile zedelemez. Üstelik duygular hakkında konuşmak, karşı tarafın da konuşan kişi ile empati yapmasını kolaylaştırır.

Ben dili nedir dendiğinde verilebilecek başka bir cevap ise iyi bir geribildirim yolu olmasıdır. Konum veya olay gereği bir kişinin karşısındakini eleştirmesi, belki de eksik bir yönünü ortaya koyması gerekebilir.

Konuşmanın odağını eleştiri yerine duygulara yöneltmek, karşı tarafın eleştiriliyor olduğu algısını azaltıp değime açık olmasını sağlayabilir.

Ben dili nedir sorusunun uygulama yerlerinden birisinin de aile ve çift terapisi olduğunu söyleyebiliriz. Kişilerin sürekli beraber vakit geçirdiği aile içinde çatışmaların olması muhtemeldir.

Geri bildirim sayesinde aile fertleri hem birbirlerini hem de eylemlerinin diğer üyeleri nasıl etkilediğini anlayabilirler.

Çiftler, zaman zaman yaşadıkları sorunların nedenlerini karşı tarafa yükleyebilirler. Bu noktada tarafların hislerine yoğunlaşmalarını isteyen ilişki terapisti bu yöntemi seçebilir. Ben dili nedir üzerine düşünen ve bunun pratiğini yapan kişiler ise partnerlerine karşı daha çok empati kurabilirler.

Ben Dilini Hayatına Nasıl Katabilirsin?

Yeni alışkanlıklar edinmek kolay değildir. Üstelik gün içinde hızlıca, kolaylıkla gerçekleştirdiğimiz konuşma eylemi ile değiştirmek zor olabilir. Bununla birlikte, ben dili nedir diye sorguladığın ilk etapta bir şablon ile hareket etmek, işini kolaylaştıracaktır.

Ben dili nedir sorusunun cevabının duyguları ifade etmekte olduğunun altını bolca çizdik. Karşı tarafın gösterdiği davranışların bizde olumsuz duygu oluşturduğunu düşündüğümüzde veya onlardan bu davranışın düzeltilmesini istediğimizde bunu, gelecekte tekrarlanmaması adına dile getirmeliyiz.

“..olduğunda ben …-yorum” gibi bir kalıp sürecin başında işine yarayabilir. Bu konuşmanın sonrasında bir şeyin yapılmasını istiyorsan kalıba “… şu an/…olduğunda ihtiyacım olan şey” şeklinde bir devam cümlesi oluşturabilirsin.

Ben dili nedir, ne değildir diye başladığımız yazıya şimdi olumsuz örnekler ile devam edelim. Ben kelimesi ile başlayan her cümle ben dili nedir sorusunun cevabı olmayacağı gibi, karşı tarafın korunma mekanizmalarını da devreye sokabilirsin.

Üslubuna kattığın bu değişimi uygularken şu hatalardan kaçınmanı öneririz:

Cümleye sen diyerek başlama, ben dili nedir diye sorduğun bu süreçte karşı tarafı suçlayan söylemlerden uzak durmaya çalışmalısın.
Kendi duygu ve düşüncelerinden bahsederken karşı tarafa bir şeyleri dikte etmeye çalışmadığından emin olmalısın.
Konuştuğun kişileri ve yaptıkları davranışları iğneleyici sıfatlar ile nitelendirmemelisin.
İletişim kurarken asla, her zaman, her halükârda gibi kesinlik arz eden ifadelerden kaçınmak gerekir.

Yeni öğrenmeye çalıştığın şeylerin nasıl oluştuğunu ve bunu hayatına nasıl dâhil edeceğini düşünürken hata yapman doğaldır. Bu durumun seni yıldırmasına izin verme ve sadece denemeye devam et. Bir süre sonra ben dili nedir sorusunun cevabını kolayca verebileceğin örnekler bulacağına inancımız tam.