Boşanmanın Çocuğa Etkileri Nelerdir?

Boşanma, ailenin tüm bireyleri için zorlu bir süreçtir. Yetişkinler bu durumu gelişmiş problem çözme ve adaptasyon becerileri ile nispeten daha kolay atlatabilirler fakat, ailenin genç bireyleri için durum biraz daha karmaşık olabilir. Çocuklar belirli bir düzen içerisinde kendilerini güvende hissetmek isterler ve boşanma süreci bu durumu olumsuz yönde etkileyerek genç aile bireylerinin farklı tepkiler göstermesine neden olabilir. Bu tepkiler hem duygusal hem de fiziksel bir dışa vurum şeklinde kendini gösterme eğiliminde olmakla birlikte, her birey için farklılıklar gösterebilmektedir.

Boşanma Psikolojisi Nedir?

Boşanma süreci tüm taraflar için stresli bir süreç olsa da genç bireyler bu durumu yetişkinlere göre daha zor yönetebilirler. Özellikle boşanma ve sonrasındaki ilk bir ya da iki yıl, çocuklar için en zorlu dönemdir. Kaygı, öfke, sıkıntı ve stres bu dönemde çocukların en sık yaşadığı duyguların başında gelir. Ebeveynler boşanma sürecinin karmaşık sonuçları içerisinde çocukları için endişelenirler ve bu çok normaldir. Neyse ki yapılan çalışmalar doğru bir planlama ve destek ile çocukların çok büyük oranda yeni hayatlarına adapte olabildiklerini ve ilk bir iki yılda yaşadıkları zorlukların üstesinden gelebildiklerini göstermektedir.

Çocukluk Dönemlerinde Boşanmaya Bağlı Görülen Ortak Tepkiler

Çocukluk dönemlerinde boşanmaya bağlı olarak görülen tepkiler, çocukların yaşları, bireysel özellikleri ve aile dinamikleri gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir. Ancak genel olarak şu ortak tepkiler gözlemlenmiştir:

Kaygı ve Korku: Boşanma haberini alan çocuklar genellikle gelecekle ilgili belirsizlik ve değişiklikten kaygı ve korku duyabilirler. Ebeveynler arasındaki çatışma ve ayrılık, çocukların güvenlik duygularını etkileyebilir.

Suçluluk ve Sorumluluk Hissi: Çocuklar, ebeveynlerinin boşanmasını kendi davranışlarına veya düşüncelerine bağlayabilirler. Bu durumda suçluluk duyguları geliştirebilirler ve kendilerini sorumlu hissedebilirler.

Duygusal İfade Zorlukları: Bazı çocuklar, duygusal tepkilerini ifade etmekte zorlanabilirler. Duygusal ifade konusundaki güçlükler, çocukların hissettikleri duyguları anlamalarını ve ifade etmelerini engelleyebilir.

Duygusal Mesafe: Boşanma, çocuklarda ebeveynlerine karşı duygusal bir mesafe oluşturabilir. Bir ebeveynle daha fazla bağ kurma çabası, diğerinden uzaklaşma veya her iki ebeveynle de bağlantıyı kaybetme eğiliminde olabilirler.

Akademik Performansta Değişiklikler: Boşanma süreci, çocukların akademik performansını etkileyebilir. Dikkat eksikliği, odaklanma sorunları ve motivasyon kaybı gibi faktörler, okul başarısında düşüşlere neden olabilir.

Sosyal İzolasyon: Boşanma, çocukların sosyal çevreleri üzerinde de etkiler yaratabilir. Arkadaşlarla ilişkilerde zorluklar yaşanabilir ve çocuklar, duygusal zorluklarını paylaşmakta tereddüt edebilirler.

İnternalizasyon veya Eksternalizasyon: Çocuklar, duygusal tepkilerini genellikle internalize eder (içselleştirir) veya externalize eder (dışa vurur). İnternalizasyon, içsel huzursuzluk, endişe ve depresyon gibi içsel belirtilerle ifade edilebilirken, externalizasyon, agresyon, öfke patlamaları ve düşük özsaygı gibi dışa vurulan davranışlarla ortaya çıkabilir.

Rol Değişiklikleri: Boşanma, çocukların aile içindeki rollerinde de değişikliklere neden olabilir. Çocuklar, belirli sorumlulukları veya rolleri üstlenmeye yönelik bir baskı hissedebilirler.

Her çocuğun tepkileri farklıdır ve bu tepkiler zaman içinde değişebilir. Bu süreçte, çocuklara anlayış, destek ve sevgi göstermek önemlidir. Ayrıca, profesyonel yardım almak, çocukların bu süreci daha sağlıklı bir şekilde atlatmalarına yardımcı olabilir.

Ortak Tepkilerin Dönüşebileceği Psikolojik Rahatsızlıklar Nelerdir?

Çocukluk döneminde boşanma gibi travmatik bir deneyim sonucu ortaya çıkan ortak tepkilerin neticesinde ilerleyen dönemlerde çeşitli psikolojik rahatsızlıklar gelişme olasılığı ortaya çıkar. Bu rahatsızlıklardan en yaygın olanları ise şunlardır:

Yaygın Anksiyete Bozukluğu (GAD): Boşanma gibi stresli olaylar çocuklarda sürekli endişe ve kaygıya neden olabilir. Bu durum, genel olarak yaygın anksiyete bozukluğuna yol açabilir.
Sosyal Fobi veya Sosyal Anksiyete Bozukluğu: Boşanma sonrası çocuklar, diğerleriyle etkileşim kurma veya toplum içinde olma konusunda aşırı kaygı yaşayabilirler. Bu, sosyal fobi veya sosyal anksiyete bozukluğu olarak bilinen sorunların temelini oluşturur.
Panik Bozukluk: Boşanma gibi travmatik olaylar, panik atakları tetikleyebilir veya mevcut panik bozukluğunu kötüleştirebilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): Boşanma, çocuklarda travmatik bir deneyim olarak algılanabilir ve bu da ileride TSSB gelişimine yol açabilir.
Kaçınma ve Bağlanma Bozuklukları: Boşanma, çocuklarda yakınlık ilişkilerinde zorluklar ve bağlanma sorunlarına neden olabilir. Gelişim sürecinde yaşanan travmatik durum bu bozukluğa temel oluşturur.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB): Boşanma gibi stresli durumlar, çocuklarda obsesyonlar ve kompulsiyonlar gelişimini tetikleyebilmekte ve OKB'nin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
Duygudurum Bozuklukları: Boşanma, çocuklarda depresyon veya bipolar bozukluk gibi duygudurum bozukluklarının ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir.
Kişilik Bozuklukları: Çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar ileride kişilik bozukluklarının, özellikle de kaçınan kişilik bozukluğu (AVPD) gelişimine katkıda bulunabilir.

Boşanma Sürecinde Ebeveynler Neler Yapabilir?

Boşanma hem yetişkinler hem de çocuklar için zor bir süreçtir. Çocuklar, boşanma sürecinin etkilerini yetişkinlerden daha uzun süre hissedebilirler. Bu nedenle, ebeveynlerin boşanma sürecinde çocuklarına destek olmaları önemlidir.

Açık iletişim, ebeveynlerin çocuklara destek olabilecekleri en önemli yollardan biridir. Ebeveynler, çocuklarına boşanma sürecini açık ve dürüst bir şekilde anlatmalıdır. Ancak, bu iletişimde çocukların yaşlarına uygun bir dil ve içerik kullanılmalıdır.

Çocukların duygularına saygı, boşanma sürecinde ebeveynlerin dikkat etmesi gereken bir diğer önemli noktadır. Ebeveynler, çocuklarının duygusal tepkilerine saygı göstermeli ve bu duyguları ifade etmeleri konusunda destek olmalıdır. Çocuklar, hissettikleri duyguları ifade etmeleri sağlıklı bir şekilde teşvik edilmelidir.

Stabil bir ortam, boşanma sürecinde çocuklar için önemlidir. Boşanma süreci, çocuklar için belirsizlik ve değişiklik anlamına gelebilir. Ebeveynler, mümkünse çocuklar için stabil bir ortam sağlamalı ve önceki rutinlere sadık kalmayı hedeflemelidir.

Ebeveynlik görevlerini paylaşmak, boşanma sürecinde çocuklar için önemlidir. Ebeveynler, çocukların hem anneleriyle hem de babalarıyla düzenli ve sağlıklı bir ilişkileri olması için ortak bir sorumluluk üstlenmelidir.

Aile içindeki değişiklikleri tartışmak, boşanma sürecinde önemlidir. Ebeveynler, çocuklarına aile içindeki değişiklikleri açıklamalı ve bu konuda onlarla açık bir iletişim kurmalıdır. Çocuklar, ne gibi değişikliklerin olacağını bilmek ister ve bu konuda bilgilendirilmelidir.

Profesyonel yardım almak, boşanma sürecinde ebeveynlerin çocuklarına destek olabilecekleri önemli bir yoldur. Ebeveynler, boşanma sürecinde çocuklarına destek olmak ve aile içindeki sorunları çözmek adına psikologlar, terapistler veya aile danışmanları gibi profesyonellerden yardım almayı düşünmelidir.

Çatışmalardan kaçınmak ve olumlu bir ortam oluşturmak, boşanma sürecinde önemlidir. Ebeveynler arasındaki çatışmalar, çocukların psikolojik ve duygusal sağlığına zarar verebilir. Bu nedenle, ebeveynler çocukların gözü önünde çatışmalardan kaçınmalı ve olumlu bir atmosfer yaratmalıdır.

Esneklik ve uyum yeteneği geliştirmek, boşanma sürecinde önem taşır. Planların ve durumların değişebileceği bir süreçte, ebeveynler esnek olmalı ve değişen şartlara uyum sağlama konusunda çaba göstermelidir.

Son olarak, çocukları karıştırmamak büyük bir önem taşır. Ebeveynler, çocuklarına karşı olumsuz hislerini birbirine aktarmamalıdır. Ebeveynler arasındaki sorunlar yetişkinler arasında çözülmeli ve çocuklar bu süreçte korunmalıdır.

Boşanma Çocuklara Nasıl Anlatılmalı?

Bu zorlu süreci en az sorunla atlatmak için uygun zamanda boşanma konusu çocuklara anlatılmalıdır. Yetişkinler boşanma sürecine giden yolda bu durumu pek çok defa düşünmüş olsa da ailenin genç bireyleri bu durumu kabullenmekte zorlanabilirler. O nedenle, çocukların yaşları, duygusal durumları ve karakterleri göz önünde bulundurularak uygun bir dil seçilmeli ve çocuğun yaşına uygun bir şekilde boşanma kararı ve sonraki süreçte onu nelerin beklediği anlatılmalıdır. Bu sayede çocuğun yaşayacağı karamsarlık, endişe ve stres daha düşük seviyede tutulabilir. Bununla birlikte ebeveynlerin bu süreçte dikkat etmesi gereken birkaç püf noktası ise şunlardır;

Ortak Bir Karar Olarak Sunma: Ebeveynler, boşanma kararını çocuklara birlikte aldıklarını ve bu kararın aile için en iyi olduğunu vurgulamalıdır. Çocuklara, ebeveynlerin birlikte karar verdiklerini ve bu kararın kendilerinden kaynaklanmadığını açıklamak önemlidir.
Uygun Dil Kullanımı: Çocukların yaşlarına uygun bir dil kullanmak önemlidir. Çocukların anlayabileceği basit ve açık bir dil kullanarak, karmaşık terimlerden kaçınmak daha etkili olabilir.
Duygusal Destek ve Anlayış Gösterme: Ebeveynler, çocukların duygusal tepkilerini anlamak ve onlara destek olmak için zaman ayırmalıdır. Çocukların hissettikleri duygulara saygı göstermek ve bu duyguları ifade etmelerine izin vermek önemlidir.
Yanıltıcı Bilgilerden Kaçınma: Ebeveynler, çocuklara karşı dürüst ve açık olmalıdır. Yanıltıcı veya çocukları kandırıcı bilgilerden kaçınılmalıdır. Boşanma sürecinde gerçekçi beklentiler oluşturmak önemlidir. Ebeveynler, çocukların sorularına doğru cevaplar vermeli ve onları gereksiz bilgilerden korumalıdır.

Bu süreçte yaşanan değişikliklere dair bilgi akışını, çocukların yaşlarına ve anlama düzeylerine uygun şekilde düzenlemek, onların süreci daha iyi anlamalarına yardımcı olacaktır.

Online Aile ve Çift Terapisi

Günümüzde, birçok çift ve aile, yaşadıkları zorluklarla baş etmek, iletişim sorunlarını çözmek veya boşanma sürecini yönetmek amacıyla online aile ve çift terapisine başvuruyor. Boşanma, aile dinamiklerini derinden etkileyen bir süreçtir ve bu süreçte çiftler ve çocuklar, duygusal zorluklarla başa çıkmak adına destek ararlar.

Boşanma sürecindeki bireyler için online aile ve çift terapisi, duygusal ve psikolojik destek sunmanın yanı sıra, pratik çözümler bulma konusunda da etkili bir araç olabilir. Uzman bir terapist rehberliğinde, çiftler ve aileler, boşanma sürecini daha sağlıklı bir şekilde atlatma konusunda güçlenebilirler.