Yazan: Terappin | 01 Kasım 2022 tarihinde yayınlandı. 20 Mart 2023 tarihinde güncellendi.
Hayatın koşuşturması içinde, zihnimiz bazen bir işe odaklanmakta zorlanır ve bu da iş veya okul performansımızı olumsuz yönde etkiler.
Ancak, endişelenme!
Bu yazıda, konsantrasyon eksiliği nedir, odaklanma sorunu nasıl çözülür sorularının cevabına dair bazı ipuçları ve teknikler bulacaksın.
Ve dahası odaklanma sorununun nedenleri, etkileri ve nasıl üstesinden gelebileceğin hakkında konuşacağız.
Hadi başlayalım ve odaklanmanın anahtarını bulalım!
Odaklanma sorunu basit bir şekilde ifade edilmesi gerekirse eğer; herhangi bir iş ile ilgilenirken iç ya da dış uyaranlardan etkilenip belirli bir süre boyunca kişinin dikkatini o işe verememesi halidir.
Odaklanma sorunu yaşayan kişiler, zihinsel olarak çok kısa sürede konsantre olmaları gereken işten uzaklaşır ve bir daha da kolay kolay o işe kanalize olamazlar.
Örneğin, yapması gereken ödevleri olan bir öğrenci; bu ödevlerin başına otursa bile uzun süre onlarla haşır neşir olamadan tüm konsantrasyonunu yitirir.
Aynı şekilde, iş yerinde tamamlaması gereken projelerin başına geçen bir çalışan; projeleri bitirmek bir yana, daha işin başlangıcında konsantrasyonunu kaybederek sorumluluklarını yerine getiremez hale gelir.
Bu ve benzeri örnekler, odaklanma sorununa işaret eder. Odaklanma sorununun altında, nörolojik veya psikolojik sebepler yatıyor olabilir. Bu sebepler kimi zaman tıbbi müdahale gerektirse de kimi zaman kişinin kendi kendine baş edebileceği şeyler de olabilmektedir.
Odaklanma sorunu, herkeste farklı şekilde ve farklı durumlarda tezahür eder. Konsantrasyon eksikliğine okul, iş gibi sorumluluk seviyesinin yüksek olduğu anlarda yakalanılabileceği gibi; boş zamanlarda hobiler ile ilgilenirken de yakalanılabilir. Sık sık karşılaşılan odaklanma sorunu belirtileri ise şunlardır:
Not: Tüm bu belirtiler, odaklanma sorununun yanı sıra ‘‘beyin sisi’’ olarak da adlandırılmaktadır. Beyin sisi kavramına rastladığınız takdirde, kastedilenin odaklanma sorunu olduğunu unutmayın.
Odaklanma sorununa zemin hazırlayan çeşitli sebepler mevcuttur. Bu sebepleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Uykusuzluk: Neuropsychiatric Disease and Treatment isimli Amerikan tıp dergisinde 2007’de yayınlanan bir araştırma, uykusuzluğun yalnızca dikkat oranını değil; karar verme mekanizması, işleyen hafıza ve uzun süreli hafızayı da olumsuz etkilediğini gözler önüne serdi. Uykusuzluğun aynı zamanda vücutta kortizol üretimine yol açtığı, bunun da strese ve kan basıncında artışa sebep verdiği görüldü. Optimal seviyede bilişsel performans göstermek, konsantre olmakta güçlük çekmemek için iyi bir gece uykusu şart denebilir. Uykusuzluk problemi çekiyor ve bu problemi aşamıyorsan, profesyonel bir yardım almanda ve hormonal dengeni kontrol ettirmende fayda var.
Hormonal Dengesizlikler: Araştırmalar; östrojen, testosteron, progesteron ve tiroid hormonlarındaki dengesizliklerin vücuttaki tüm hormonal dengeleri alt üst ederek biliş, hafıza ve konsantrasyon vb. hem beyni hem de bedeni ilgilendiren süreçleri zora sokabiliyor.
Anksiyete ve Stres: Anksiyete, stres, korku veya kaygı gibi duygularla baş etmeye çalışan bireyler; bu duygulardan kaynaklı olarak odak sorunu yaşayabildiği bilinmektedir. Bu gibi duyguları ara sıra yaşamak elbette normaldir ve herhangi bir tıbbi müdahale de gerektirmez; ancak sürekli olarak bu duyguların esiri olmak, hayat kalitesini düşürmenin yanı sıra psikolojik bir rahatsızlığa sahip olduğuna da işaret edebilir. Eğer bu duygular ile çok sık baş etmeye çalışıyorsan, mutlaka psikolojik destek almalısın.
Vitamin Eksikliği: Özellikle B vitamini eksikliği, beyin sisi de dediğimiz odak sorununu tetikleyici güce sahiptir. Doktorunun kontrolünde, başta B vitamini olmak üzere vücudunun ihtiyaç duyduğu tüm vitaminleri almaya çalışmalısın. Üstelik alacağın bu vitamin takviyeleri, odaklanma sorununun yanı sıra beden sağlığının birçok noktasında olumlu etkiler yaratacaktır.
Hareketsiz Yaşam: Hem beden hem ruh sağlığı için mutlak surette bir rutin haline getirilmesi istenen egzersizin odaklanma konusunda da yeri büyük. Odaklanma sorunu yaşıyorsan eğer, sporu hayatının bir parçası haline getirmeye özen göstermelisin. Böylece, bu sorunun yanı sıra mevcutta var olan ya da yaşanabilecek pek çok sağlık sorununun da önüne geçmiş olursunuz.
İlaç Kullanımı: Kimi medikal ilaçların yan etkilerinden biri de odaklanma sorunudur. Konsantrasyon sorununun temelinde kullandığın ilaçların olabileceğini bilmelisin:
Not: Herhangi bir ilaç kullanıyorsan veya kullanmaya başlayacaksan, odaklanma sorunu ile ilgili olarak mutlaka doktorun ile görüşmelisin. Doktorunun bilgisi olmadan kesinlikle ilaç almayın/mevcuttaki ilacını ise içmeyi bırakma.
Tabii ki evet.
Bazı sağlık sorunları, konsantrasyon eksikliğinde baş rol oynayabilir.
Özellikle aşağıda sıralayacağımız sağlık sorunları ile karşı karşıyaysan muhtemelen odaklanma sorununun temel nedenlerinden biri yaşadığın sağlık sorununun ta kendisi:
Odaklanma sorununa karşılık, aşağıda sıralayacağımız tavsiyelere uyabilirsiniz:
"Attention-deficit/hyperactivity disorder", National Institute of Mental Health, 2022
"Attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) in adults" , Mayo Clinic, 2022
"Attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) in children" , Mayo Clinic, 2022
Terappin'in uzman klinik psikologları ile daha huzurlu bir hayata ulaşabileceğin terapi yolculuğuna ilk adımı at.