Daha zayıf olmak senin için en kadar önemli? Mankenler gibi görünme arzusu için halk içinde manken hastalığı olarak da bilinen bulimia nevroza rahatsızlığından senin ya da sevdiğin birinin muzdarip olduğunu mu düşünüyorsun?
Sosyal medyanın güzelliği tek bir kalıba sokması ve bu algının yarattığı beğenilme ve onay alma ihtiyacı, kendimizi nasıl gördüğümüzü ve bedenimizi nasıl algıladığımızı ciddi bir biçimde bozuyor.
Bunun sonucunda da ergenler ve genç yetişkinlerde sıkça görülmeye başlanan yeme bozuklukları daha da yaygınlaşıyor.
İşte bulimia da bu yeme bozukluklarından biri. Terappin ailesi olarak senin için bu yazımızda bulimia nedir sorusunu detaylıca aydınlatmak için uğraştık. Hazırsan başlayalım mı?
Bulimia Nedir?
Bulimia, bir beslenme bozukluğu ve mental bir rahatsızlıktır.Bu rahatsızlığa sahip olan kişiler, çok kısa sürede çok fazla yemek yedikleri (tıkınırcasına yeme) ve sonra kendilerini kusturdukları, müshil ya da laksatif (tuvalete çıkmaya yardımcı olacak ilaçlar) kullandıkları, aşırı egzersiz yaptıkları veya bunların hepsini yaptıkları dönemler geçirirler.
Herkes bu bozuklukla mücadele edebilir, ancak 13 ila 17 yaş arasındaki gençlerde daha sık görülür. Ayrıca, bu rahatsızlık, potansiyel olarak yaşamı tehdit eden kişisel bir rahatsızlıktır. Ne kadar zayıf olurlarsa olsunlar, kilo almamak veya aldıkları kalorilerden kurtulmak için birçok tehlikeli yöntem denerler.
Bulimia Nervoza Hastalığı Nedir?
Bu hastalık, kilo alımını önlemek veya bir kişinin tıkınırcasına yemek yedikten sonra hissettiği kişisel fiziksel semptomları hafifletmek için telafi edici temizleme veya diğer yöntemlerle aşırı yemek yeme ile karakterize bir beslenme bozukluğudur.
Temizleme genellikle kusmayı içerir, ancak müshil kullanımı, aşırı egzersiz veya oruç tutmayı da içerebilir.
Aynı zamanda bulimia nevroza, halk arasında manken hastalığı olarak da bilinir.
Diğer yeme bozuklukları gibi, bu bozukluğu olan kişiler de kişisel davranışlarıyla ilgili utanç veya suçluluk duyguları nedeniyle durum hakkında genellikle ketumdurlar.
Semptomlarını gizlemek için çok çaba sarf edebilirler, bu da aile ve arkadaşlarının bir sorun olduğuna dair kişisel işaretleri görmemesine neden olabilir.
Bu bozuklukla mücadele ediyorsan, muhtemelen ağırlığın ve vücut şeklinle meşgulsündür. Kendi algıladığın kişisel kusurların için kendini sert ve acımasız bir şekilde yargılayabilirsin. Kişisel benlik imajınla ilgili olduğu için bu yargılarının üstesinden gelmek zor olabilir. Ancak etkili bir kişiselleştirilmiş tedavi, kendin hakkında daha iyi hissetmene, daha sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmene ve ciddi komplikasyonları tersine çevirmene yardımcı olabilir.
Bulimia Nervoza ve Diğer Yeme Bozuklukları
Bazen, anoreksiya nervozalı kişiler de çok fazla yeme veya arındırma temizleme davranışları kullanırlar.
Bununla birlikte, bulimia nervoza ile anoreksiya nervoza arasındaki fark, anoreksiya nervoza ile mücadele eden kişilerin vücut ağırlığının önemli ölçüde düşük olmasıdır.
Ek olarak, aşırı yemek yiyen ancak kusmayan kişiler, bulimia kriterlerini karşılayabilir. Diğer yeme bozuklukları hakkında daha fazla bilgi almak istersen Yeme Bozukluğu Nedir, Belirtileri Nelerdir? | Tedavi Yöntemleri 2023 yazımızı okuyabilirsin.
Nedenleri Nelerdir?
Bulimia nervozanın kesin nedenleri bilinmemektedir, ancak rol oynayabilecek birkaç faktör vardır:
- Biyolojik faktörler
- Bozuk vücut görüntüsü
- Genetik
- Yeme bozukluğu olan aile üyelerine sahip olmak
- Medya etkileri ve sağlıksız rol modellerine maruz kalma
- Olumsuz düşünce kalıpları
- Öğrenilmiş davranışlar
- Travma
Bulimia nervoza olan kişilerin depresyon, anksiyete, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) ve madde kullanım bozuklukları dahil olmak üzere birlikte ortaya çıkan diğer zihinsel sağlık koşullarına sahip olmaları da mümkündür.
Sosyal Medyanın Etkisi
Ulusal Yeme Bozukluğu Derneği, 18 ila 25 yaş arasındaki kadınlar üzerinde yapılan yakın tarihli bir araştırmanın, Instagram ile kişisel beden imajı sorunları ve kendini nesneleştirme arasında çok güçlü ve zararlı bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Yeme bozuklukları ile mücadele eden insanlar da, genellikle kişisel fiziksel görünümleri konusunda güvensiz hissederler ve kendilerini sürekli olarak "diğerleri" ile karşılaştırırlar.
Bulimia Risk Faktörleri Nelerdir?
Bazı kişiler diğerlerinden daha fazla risk altındadır. Bu risk faktörleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Yaş
Her yaşta ortaya çıkabilmesine rağmen en çok ergenlerde ve özellikle yirmili yaşların başlarında görülür.
Genetik
Genler, bir kişinin bu hastalığı geliştirmeye dair kişisel duyarlılığını artırabilir. Birinci derece akrabalarının herhangi birinde bulimia varsa senin de bu rahatsızlığa sahip olma riskin artar.
Aşırı Diyet
Kilo kaybı genellikle olumlu bir pekiştiricidir. Ancak zayıflamak daha çok diyet yapma isteğine neden olup, aşırı durumlarda bulimiaya evrilebilir.
Psikolojik Sağlık
Altta yatan bir kişisel psikolojik veya zihinsel sorun bulimiaya katkıda bulunuyor olabilir. Bu sorunlar şunları içerebilir:
- Özgüven eksikliği
- Endişe
- Depresyon
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Sorunlu ilişkiler
- Dürtüsel davranışlar
Yaşam Değişiklikleri
Taşınmayı, iş değiştirmeyi, bir ilişkinin bitmesini veya sevilen birinin ölümünü içerebilir. Fiziksel istismar, ihmal ve cinsel istismar en büyük tetikleyicilerdendir.
Belirtileri Nedir?
Bulimia nervozanın belirtileri ve semptomları fiziksel, davranışsal ve duygusal olabilir.
Fiziksel belirtiler
Bu tür hastalarda öncelikle dişlerin iç yüzündeki diş erozyonları nedeniyle genellikle diş hekimleri ilk fark eden sağlık çalışanları olular.
Diş hekimleri genelde kendi kendine neden olan istifra belirtilerini fark eder. Ancak ağız sağlığı sorunları tek fiziksel belirti değildir. Hastalar şunları da yaşayabilir:
- Kanlı gözler
- Elin arkasındaki nasırlar
- Göğüs ağrıları
- Kronik kabızlık nöbetleri (müshilin sık kullanımından kaynaklanan)
- Elektrolit dengesizlikleri ve dehidrasyon
- Sık boğaz ağrısı
- Baş ağrısı
- Kalp çarpıntısı
- Baş dönmesi veya denge kaybı (bayılma yaşanabilir)
- Ağız ülseri
- Karın ağrıları
- Ellerin ve ayakların şişmesi
- Diş boşlukları
- Diş hassasiyeti
- Kan kusma
- Sararma, grileşme, lekeli veya çürüyen dişler
Davranışsal belirtiler
Aşağıdaki davranışsal belirtiler, aile üyeleri ve arkadaşlar tarafından en sık dıştan fark edilen belirtilerdir.
- Tıkanma ve temizlemeye yol açan programların veya ritüellerin oluşturulması
- Diğer aktivitelerin önüne geçse bile egzersiz yapma konusundaki çaresizlik
- Yiyecekleri saklamak, yemek çalmak ve bir oturuşta çok miktarda yemek dahil olmak üzere tıkınırcasına yeme
- Her zaman tuvalete gitme ihtiyacı veya yemeklerden sonra duş alma veya müshil veya idrar söktürücü paketler gibi temizleme kanıtı olması
- Alınan kalorileri "yakmak" için belirli bir miktarda egzersiz yapmak
- Aşırı yeme alışkanlıkları (sıkı diyet ve ardından çok fazla yeme döngüsü)
- Yorgun görünme
- Tuvalete sık sık gitme
- Dolaplardan veya kilerden çok miktarda yiyecek eksilmesi; çöp kutularında büyük miktarda gıda ambalajı olması
- Diyet, kalori, yiyecek veya ağırlık hakkında düzenli konuşmanın önüne geçecek kadar çok konuşma
- İştahı bastırmanın bir yolu olarak uyuşturucu veya detoks çayları kullanma
- Arkadaşlardan, ailelerden ve olağan aktivitelerden çekilme
Duygusal belirtiler
- Depresyon
- Aşırı sinirlilik
- Aşırı derecede öz eleştiri
- Kontrolden çıkmış hissetmek
- Duygu ve mod değişimleri
- Görünüş ve kilo ile belirlenen benlik saygısı, benlik değeri veya çekicilik
- Onaya duyulan fazla ihtiyaç
Bulimia Tanısının Konması
DSM-5'e göre bulimia nervoza için resmi tanı kriterleri şunlardır:
- Tekrarlayan tıkınırcasına yeme atakları. Tıkınırcasına yeme epizodu, aşağıdakilerden her ikisi ile karakterize edilir:
- Belirli bir zaman diliminde (örneğin herhangi bir 2 saatlik süre içinde), benzer bir zaman diliminde ve benzer koşullar altında çoğu insanın yiyebileceğinden kesinlikle daha fazla miktarda yiyecek yemek.
- Epizot sırasında yeme üzerinde kontrol eksikliği hissi (örneğin, kişinin yemeyi durduramayacağı veya ne veya ne kadar yediğini kontrol edemediği hissi).
- Kilo alımını önlemek için kendi kendine kusma, laksatiflerin, idrar söktürücülerin veya diğer ilaçların yanlış kullanımı, oruç tutma veya aşırı egzersiz gibi yineleyici uygunsuz telafi edici davranışlar.
- Tıkınırcasına yeme ve uygunsuz telafi edici davranışların her ikisi de ortalama olarak üç ay boyunca haftada en az bir kez ortaya çıkar.
- Kendini kişisel değerlendirme, vücut şekli ve ağırlığından gereksiz yere etkilenir.
Bulimia hastası olan pek çok kişi ortalama kiloda olduğundan, bulimia nervoza fiziksel semptomları, bozukluk aşırı derecede şiddetli hale gelene kadar başkaları tarafından fark edilmeyebilir. İlişkili semptomlar yaşayan herkesin bir doktor tarafından değerlendirilmesi önemlidir.
Nasıl Tedavi Edilir?
Bulimia hastası için birincil tedavi genellikle psikoterapi, antidepresanlar ve beslenme danışmanlığının birleşiminden oluşur. Yeme bozukluklarında uzmanlaşmış klinikler genellikle psikiyatristler, psikoterapistler ve beslenme uzmanlarıdır. İlgili tüm sağlık çalışanları birbirleriyle yakın iş birliği içinde çalışmalıdır.
Kısaca, bulimia hastasının tedavisi, yemek yeme davranışlarını değiştirmeye ve çarpık düşünce kalıplarını değiştirmeye odaklanır. Bir tedavi planı genellikle psikoterapi, ilaçlar ve beslenme eğitimini içerecektir. Tedavi birçok farklı yaşam alanına hitap ettiği için genellikle doktorlar, ruh sağlığı uzmanları ve diyetisyenlerden oluşan bir tedavi ekibini içerir.
Tedavi ve Terapi Süreci
Bulimia tedavisinde sıklıkla yardımcı olan üç psikoterapi türü şunları içerir:
Bilişsel davranışçı terapi
Bu tür terapi, kilo ve vücutla ilgili altta yatan olumsuz düşünce ve tutumları belirlemeye ve değiştirmeye odaklanır. İnsanlar bu düşünceleri değiştirmeyi ve daha sağlıklı davranışlar benimsemeyi öğrenirler. Hastalar ayrıca başa çıkma mekanizmaları geliştirir ve arınma davranışlarını nasıl geciktireceklerini öğrenirler.
Diyalektik davranışçı terapi
Bu yaklaşım, BDT'yi içerir ve ilişkileri geliştirmeye, dikkati uygulamaya, sıkıntı toleransını artırmaya ve duygusal yönetim becerilerini öğrenmeye odaklanır.
Aile temelli tedavi
Bu yaklaşım aile odaklıdır ve başlangıçta, bireyin yemesi üzerinde tam kontrol sahibi olan ebeveynleri veya bakıcıları içerir. Sonunda birey, sağlıklı bağımsızlığa ulaşana kadar yemek planlama ve yeme kontrolünü kademeli olarak yeniden kazanabilir.
Tedavi Edilmezse Hangi Sorunlarla Yaşanabilir?
Günümüzde yeme bozuklukları en aza indirilme, göz ardı edilme veya tamamen fark edilmeme eğiliminde olabilir, ancak bunlar hafife alınmaması gereken ciddi durumlardır. Sen veya sevdiğin biri anoreksiya, bulimia, tıkınırcasına yeme veya başka bir yeme bozukluğu ile mücadele ediyorsa ve bu rahatsızlık tedavi edilmezse fiziksel sağlık üzerinde korkunç sonuçlar doğurabilir. Bu fiziksel sonuçlar şu şekilde listelenebilir:
- Olumsuz benlik saygısı ve ilişkiler ve sosyal işlevsellik ile ilgili sorunlar
- Böbrek yetmezliği gibi önemli tıbbi sorunlara yol açabilen dehidrasyon
- Düzensiz kalp atışı veya kalp yetmezliği gibi kalp sorunları
- Şiddetli diş çürüğü ve diş eti hastalığı
- Kadınlarda adet olmaması veya düzensiz olması
- Sindirim problemleri
- Anksiyete, depresyon, kişilik bozuklukları veya bipolar bozukluk
- Alkol veya uyuşturucu kötüye kullanımı
- Kendine zarar verme, intihar düşünceleri veya intihar
KAYNAKÇA
Bulimia Nervosa, Mayo Clinic, 10 Mayıs 2018
Bulimia Nervosa, NEDA
Overview - Bulimia, NHS, 10 Kasım 2020
What is Bulimia, verywellmind, 1 Aralık 2020
