Anoreksiya Nedir, Belirtileri Nelerdir? | Anoreksiya Nervoza Terapi ve Tedavi Yöntemleri

Zorlayıcı, hatta devam etmesi neredeyse imkansız diyetler uygulayan ve kilo verme konusunu saplantı haline getiren pek çok insan görüyoruz. Son zamanların en tehlikeli modası olmaya başladı zayıf vücutlu olmak. Beslenme alışkanlıklarının günden güne değiştiği ve sağlık değerini kaybettiği şu günlerde, en sık sorulan soru “anoreksiya nedir?” oldu. Terappin Blog yeme bozukluğu hakkında merak ettiğin her şeyi senin için cevaplıyor!

Anoreksiya Hastalığı Nedir?

Anoreksiya, sıkça bilinen diğer adı ile anoreksiya nervoza, kişinin yiyecek alımını kısıtlamasına neden olan bir yeme bozukluğudur.

Anoreksiya nervoza yaşayan biri tamamen yemekten kaçınmaya çalışabilir, çok küçük porsiyonlar yiyebilir veya belirli yiyecekleri tüketmeyip sadece birkaçını yiyebilir. Bu bozukluk ile yüzleşen insanların ortak özelliği zayıf olsalar bile aşırı kilolu olma korkusudur.

Tipik olarak 15 yaşında, ergenlik döneminde başlayabilir. Bu durum öncelikle kız çocukları ve kadınları etkiler. Ancak anoreksiya her yaştan, cinsiyetten ve ırk/etnik kökenden insanı da etkileyebilir. Dünya çapında kadınların %4'ünün ve erkeklerin %0.3'ünün bu hastalığı deneyimlediği tahmin edilmektedir. 

Profesyonel bir psikolojik destek ve sağlıklı bir beslenme düzeni ile hastalığın tedavisi mümkündür.

Anoreksiya Nedir?

Anoreksiya nervoza hastası bir kişi sağlıklı bir kiloya sahip olsa bile kilo vermek ya da kilo almamak için çeşitli yöntemler kullanmayı tercih eder.

Örneğin olması gerekenden daha az yemeyi tercih eder. Daha fazla kilo vermek için ilaç kullanabilir ya da aşırı egzersiz yapabilir.

Bulimia Nedir?

Bulimia nervoza deneyimleyen bir kişi gereğinden çok daha fazla yemek yiyebilir.

Beslenme üzerindeki kontrollerini kaybedebilir ve daha sonra fazla kalorilerden sağlıksız bir şekilde kurtulmaya çalışır. Bulimia hastaları genellikle her beslenme sonrası kusmayı tercih ederler.

Anoreksiya ve Bulimia Farkı

Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza hastalıklarının ikisi de psikolojik ve fizyolojik faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanır ve genellikle beslenme alışkanlıklarında anormal davranışlarla kendini gösterir. Ancak her biri belirli özelliklere sahiptir:

1- Anoreksiya Nervoza:

Anoreksiya, normal kilonun çok altında bir kilo koruma çabasıyla kendini gösterir.
Anoreksiya nervoza ile yüzleşen bireyler aşırı kilo verme, vücut imajı ile ilgili saplantılı düşünceler, yiyecek miktarını sınırlama, açlık grevleri ve/veya aşırı egzersiz gibi davranışlar sergilerler.
Genellikle anoreksiya bu bozukluklar arasında en tehlikeli olanlardan biri olarak kabul edilir ve ciddi tıbbi komplikasyonlara yol açar.

2- Bulimia Nervoza:

Bulimia tekrarlayan yeme atakları ve bu atakları telafi etmek için kusma, aşırı egzersiz yapma, açlık grevleri gibi kontrolsüz davranışlarla kendini gösteren yeme bozukluğudur.
Bulimia nervoza sorunu ile yüzleşen bireyler, genellikle yeme ataklarını gizlemeye çalışır ve bu nedenle normal veya hatta kilolu görünebilirler.
Bulimia genellikle anoreksiya kadar açıkça fark edilmeyebilir ancak özellikle tekrarlayan kusmanın neden olduğu tıbbi komplikasyonlar düşünüldüğünde ciddi sağlık sorunlarına yol açma potansiyeline sahiptir.

Anoreksiya ve bulimia semptomları, fiziksel etkileri ve genel yaklaşım temelinde farklara sahiptir. Ancak her ikisi de ciddi psikolojik ve fiziksel etkilere neden olabilen ciddi yeme bozukluğu türleridir. Her ikisi de tedavi edilebilir hastalıklardır ve bu süreçte bireylere destek sağlanabilir. Genellikle psikoterapi, beslenme danışmanlığı ve tıbbi takip tedavide başvurulan yöntemlerdir.

Anoreksiya Nervoza Nedenleri Nelerdir?

Uzmanlar tarafından tanımlanan kesin bir nedeni yoktur. Gelişiminde rol oynayabilecek belirli mizaç, çevresel ve genetik faktörler vardır.

Bu tür sorunlarla yüzleşen kişiler mükemmeliyetçi kişiler olabilir. Bu insanlar aynı zamanda, duygusal problemler, sıkıntı, stres, görünümlerinden mutsuz olma, kendilerinden yüksek beklentiler ve kontrol eksikliği hissetme eğiliminde de olabilir. Dahası benlik saygısı ile mücadele edebilirler. Obsesif kompulsif bozukluk (OKB) veya sosyal kaygı gibi yeme bozukluğuna katkıda bulunan başka zihinsel sağlık durumlarına sahip olabilirler.

Çevresel veya kültürel stresörler de gelişiminde rol oynayabilir. Örneğin, spor yapan veya başka bir fiziksel aktivite ile ilgilenen kişiler, ince bir vücuda sahip olmak için daha fazla baskı hissedebilirler. Toplumsal baskı ve “kilolu” damgası, özellikle medyada ince bedenler idealize edildiğinde birinin zayıf bir vücuda sahip olma saplantısı daha da artabilir.

Araştırmalar gelişiminin genetikten de etkilendiğini göstermektedir. Ailenden biri bu durumu deneyimlemişse senin de anoreksiya nervoza deneyimleme olasılığın daha yüksek olabilir.

Anoreksiya Nervoza’nın Belirtileri Nelerdir?

Anoreksiya nedir, daha iyi anlanmak için onunla ilişkili tüm uyarı işaretlerini ve belirtilerini tanımak önemlidir. Hastalığın semptomları ve şiddeti kişiden kişiye farklılık göstermektedir.

Aşağıdaki semptomların birkaçını ya da tümünü içerebilir:

Normalin çok altında zayıf olmak
Tıkınırcasına yemek ve hemen kusmak
Kabızlık, şişkinlik ve mide ağrıları
Dehidrasyon
Bozuk vücut görüntüsü
Baş dönmesi ve baygınlık
Aşırı yorgunluk
Son derece kısıtlayıcı yeme
Yoğun kilo alma korkusu
Adet kaybı veya adet döngüsüne başlayamama
Vücut yağ ve kas kaybı veya dalgalanması
Zayıf dolaşım (sürekli üşüme hissi)
Sararmış, kuru veya yumuşak tüylerle kaplı cilt (Lanugo)
Diyet hapları veya yardımcıları almak
Her zaman kilo veya yiyecek hakkında konuşmak
İntihar düşünceleri ve intihar girişimi

Ayrıca bu hastalığa sahip kişiler, başkalarının önünde yemek yemeyi reddetmek, kalori yakmak için aşırı egzersiz yapmak veya vücutlarını bol giysilerle saklamak gibi belirli davranışsal belirtiler gösterebilir.

Bazı insanlar yiyecekleri küçük parçalara ayırmak veya bir tabaktaki yiyeceklerin porsiyonlarını yeniden düzenlemek (sahip olduklarından daha fazla yemiş gibi görünmek için) gibi yemek ritüelleri de geliştirirler.

Anoreksiya Tedavisi

Bir kişi aynaya baktığında ne kadar zayıf olursa olsun kilosundan memnun değilse ve kilo almamak uğruna yediklerini kusmayı hatta çoğu zaman yemek yeme faaliyetini yerine getirmemeyi tercih ediyorsa anoreksiya nervoza hastalığının eşiğinde demektir.

Anoreksiya nedir biliyor olsan da hatta bu durumun birkaç belirtisini göstersen de bunun nihai teşhisini koyacak kişi uzman bir doktordur.

Bu hastalığa sahip birinin onu kabul etmesi, bu konuda yardım araması ve çevresindekilerin ona müdahale etmesi zorlayıcı olsa da bir doktorla konuşmaya teşvik etmek çok önemlidir. Bu şekilde kilo alma korkusu yaşayan birey için doğru tedavi ve iyileşmenin ilk adımı atılmış olacaktır.

Anoreksiya Nervoza tedavi şekilleri aşağıda belirtildiği gibidir:

Hastanede Tedavi

Yeme bozukluğu olan bir kişi ciddi ve yaşamı tehdit eden bir tehlike içindeyse, derhal hastaneye yatırılması gerekebilir.

Kalp ritminde bozulma, elektrolit dengesizlikleri, dehidrasyon veya yetersiz beslenme ve aşırı kilo kaybı gibi rahatsızlıkla ile ilgili komplikasyonları tedavi etmek için hastanede yatarak tedavi edilir.

Bazı durumlarda bu kişilere, ihtiyaç duydukları besinleri sağlamak için burundan sokulan bir tüp (nazogastrik tüp) aracılığıyla beslenme takviyesi yapılır. Ayrıca tedavi için klinikler de mevcuttur.

İlaç Tedavisi

Tedavi etmek için özel olarak onaylanmış herhangi bir ilaç yoktur. Bununla birlikte psikoterapi veya beslenme rehabilitasyonu ile semptomlar düzelmezse, sağlık uzmanları bununla mücadele eden kişilerde altta yatan depresyon veya anksiyete semptomlarını tedavi etmek için Prozac (fluoksetin), Celexa (sitalopram) veya Zoloft (sertralin) gibi bir antidepresanlar reçete edebilir.

Psikoterapi

Anoreksiya nervoza tedavisi için bilişsel davranışçı terapi (BDT) en sık uygulanan tedavi yöntemlerinden biridir. Bir terapist, BDT stratejilerini kullanarak danışanın yiyecek, yemek yeme ve beden imajını çevreleyen uyumsuz düşünce kalıplarını tanımasına yardımcı olabilir. BDT'nin amacı, bu zararlı davranışa geri dönmek yerine yeni ve sağlıklı başa çıkma mekanizmaların öğrenilmesidir.

Bu rahatsızlıkla mücadele eden ergen bireyler için aile temelli tedavi önerilebilir. Nitelikli bir terapistin yardımıyla ebeveynlere veya bakıcılara yemek zamanlarında bir çocuğu veya genci nasıl destekleyecekleri ve onları yemeye nasıl teşvik edecekleri öğretilir. Tedavinin amacı, ailelere ek destek sağlamaktır.

Grup terapisi de oldukça etkili bir tedavi yöntemidir. Grup seansları, kişilerin deneyimlerini paylaşmasına ve başkalarını dinlemesine olanak tanır. Bu durum hastanın kendi farkındalığını ve kendi davranışlarına ilişkin iç görülerini anlamlandırmasına ve ayrıca güçlü ilişkiler geliştirmesine yardımcı olur.

Anoreksiya Nervoza Tedavi Edilmezse Hangi Sorunlarla Yaşanabilir?

Anoreksiya nedir sorusu basit bir şekilde bir zayıflama hastalığı olarak görülmektedir. Ancak gerekli müdahale zamanında sağlanmazsa, öngörülenden daha ciddi sorunlara neden olabilir.

Anoreksiya nervoza deneyimleyen bir kişi sağlıklı ve düzenli beslenme alışkanlıklarını yitirirken aşırı kilo kaybı gözlemlenir. Özgüven eksikliği, küçük yaşlarda başlayan fiziksel görüntü ile ilgili takıntılar ve toplumsal güzellik algısı bu rahatsızlığın tetikleyicileri arasındadır.

Anoreksiya hastalığı tedavi edilmezse kişiler buna bağlı gelişebilecek pek çok psikolojik ve bedensel sağlık problemleri ile karşı karşıya kalabilirler.

Fiziksel Problemler:

Düşük kan basıncı
Hormonal dengesizlikler

Böbrek hastalıkları
Kemik yoğunluğunun kaybı
Kas kütlesinin bozulması
Vitamin ve mineral eksikliği
Dehidrasyon ve elektrolit dengesizliği
Aşırı susuzluk
Baş ağrısı ve şiddetli baş dönmesi
Hızlı kalp atışı
Aritmi
Bayılma
Bilinç bulanıklığı, konfüzyon
Çarpıntı
Aşırı kilo kaybı

Psikolojik Problemler:

Kendilik imgesi ve beden dismorfiği bozuktur.
Hemen hemen her vaka çarpık bir benlik algısı içerir.
Bozulmuş kendilik imgesi, hastaların kendilerini fotoğraflarda ve aynalarda oldukları gibi görememe ve de kabul edememesi olarak ortaya çıkar.

Bunun yanı sıra beden dismorfik bozukluğu yani kişinin bedeninden sürekli olarak memnun olmama duygusu oldukça yaygındır ve mükemmeliyetçilik duygusuyla birleştiğinde, kişinin sorunu düzeltmek için kendini aç bırakma gibi sert adımlar atmasına neden olabilir.

Yukarıda bahsettiklerimize ek olarak görülebilecek diğer durumlar ise aşağıdakilerdir:

Duygusal düzensizlik

Depresyon ve kaygı bozukluğu
Suçluluk, utanç ve sosyal geri çekilme

Anoreksiya nervoza ciddiye alınması gereken bir sağlık sorunudur. Bu nedenle, yukarıda bahsettiğimiz tanımlama ve semptomlara aşinaysanız, vakit kaybetmeden bir uzman ile görüşmeli, bu sorunu hayatınızdan çıkararak sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemelisiniz.