Siz hazırsınız! Peki ya çocuğunuz tuvalet eğitimine hazır mı?
Hem çocuklar hem de ebeveynler için kaygılı ve zorlayıcı olabilen bu süreç en iyi şekilde nasıl kolaylıkla yönetilebilir gelin birlikte bakalım!
Çocuklara Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilmelidir?
Tuvalet eğitimi çocuklar kadar ebeveynlerin en zorlandıkları konulardan birisidir. Her çocuğun gelişimi ve verdiği tepkiler birbirinden son derece farklıdır. Bu yüzden anne babalar çocuklarına sabırla yaklaşmalı, anlayışlı davranmalı ve bilinçli bir şekilde süreci yönetmelidirler.
Biliyoruz ki bunları söylemesi kolay ama uygulaması oldukça zorlayıcı. Bu nedenle, bu sürece başlamadan önce nelere dikkat etmemiz gerektiğini bir hatırlayalım.
Temel amacımız, çocuklarımıza tuvalete ihtiyaç duymadan önce bedenlerinde hissettikleri duyguyu nasıl tanıyacaklarını, ayrıca tuvaleti nasıl kullanacaklarını, kıyafetlerini nasıl giyip çıkaracaklarını ve ellerini nasıl yıkayacaklarını öğretmektir. Yani bu durum “hadi git ve çişin gelince klozete otur!”un çok ötesindedir.
Her şeyden önemlisi bebeğimizin hazır olduğunu gözlemlediğimiz an, onu bu sürece hazırlayacak ön konuşmalar yapmaktır. Belki bir öykü yaratıp bu kahramanın tuvaletini nereye yaptığını, kuruluk hissinin onu nasıl mutlu ettiğini anlatabiliriz.
Eğer konuya ilgisinin olduğunu görürsek bir lazımlık alıp motive edici sözlerle birlikte denemeler yapmaya başlayabiliriz. Hatta alışana kadar lazımlığın odasında bulundurmakta bir sakınca yoktur.
Oyunlu, sohbetli, nispeten eğlenceli bu ilk aşamadan sonra nasıl ilerlemeliyiz bir bakalım.
Tuvalet Eğitimine Başlarken Bilmeniz Gerekenler
Unutmamak gerekir ki bu süreci yönetecek olan aslında bebeğinizdir. Siz ona yardım etmek ve destek olmak için varsınız. Bu nedenle bebeğinizin hareketlerini ve duygularını çok iyi gözlemlemeniz gerekir.
Sizin çocuğunuzun diğer çocuklardan daha erken ya da daha geç başlaması onda bir problem olduğunu göstermez. Bu sadece gelişimsel düzeylerinin ve duygusal tepkilerinin farklı olduğunun bir göstergesidir.
Ona bu alışkanlığı kazandırmaya başlamadan önce tuvaleti mutlaka tanıtmanız gerekir. Kaka/çiş yapmanın korkulacak bir şey olmadığını anlatmak, bunu herkesin deneyimlediğini ve sağlıklı bir durum olduğunu açıklamak yalnız hissetmesini önleyecektir. Gerekirse tuvalete arkadaşları ile oturtun. Ya da bu konuda ona siz eşlik edin.
Bebeğinize karşı daima pozitif olun. Kimileri bu süreci 1 haftada tamamlarken kimileri 6 ayda tamamlayabiliyor. Bu noktada hayal kırıklığına uğramadan devam etmeniz gerekir. Ona ne çok rahat ne de çok kuralcı yaklaşmamaya özen göstermelisiniz.
Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlanmalıdır?
Aşağıda belirtilen durumları gözlemliyorsanız tuvalet eğitimine başlama vakti gelmiş demektir:
- Bebeğiniz 18-36 ay arasındaysa
- Kakasının büyük bir bölümünü tek seferde yapabiliyorsa
- Gün içinde 3-4 saate yakın kuru kalabiliyorsa
- En az 2 en çok 5 dakika aynı pozisyonda oturabiliyorsa
- Bezinin ıslak ve kirli olmasından rahatsız oluyorsa
- Tuvaletteyken merak ettiği için sizi gözlemliyorsa
Çocuğun Tuvalet Eğitimine Hazır Olduğunu Gösteren Belirtiler Nelerdir?
Minik yavrunuz hazır olduğunu size anlatmak için fiziksel, ruhsal ve mental birçok sinyal gönderir. Bunları sizin için listeledik:
Fiziksel Belirtiler:
- Altı kuru bir şekilde uyanması
- Gün içinde yaklaşık 2 saat belki daha uzun kuru kalabilmesi
- Her gün yakın saatlerde kaka yapması
- Çömelme, oturma ve yürüme gibi hareketleri kolaylıkla yapabiliyor olması
- Pantolonu tek başına giyebilmesi
- Islak/kuru, kirli/temiz arasındaki ayrımı yapabiliyor olması
Ruhsal Belirtiler:
- Ebeveynleri memnun etmeye karşı duyduğu istek
- Islak ve kirli bir bezle ile duramamak
- En az 5-10 dakika tuvalette durabilmek
- Aile bireylerini taklit etmek istemek
- Kendinden büyüklerin nasıl kaka yaptığını merak etme
Zihinsel Belirtiler:
- Kakasının geldiğini fark etmek
- Sıkıştığı an rahatça ifade etmek
- Yönergeleri uygulayabilmek
Tuvalet Eğitimi Nasıl Yapılmalıdır?
Söz edilen belirtilerden çoğunu gözlemlemeye başladınız. Artık zamanının geldiğini düşünüyorsunuz ama bir türlü tuvalet eğitimine nasıl başlayacağınıza karar veremediniz mi?
İşte basit ve etkili bir başlangıcın aşamaları!
- Başlangıç aşamasında çocukları çok sıkmadan günde 3 ya da 4 kez lazımlıkta oturtmak faydalı olacaktır.
- Sıvı tükettikten 45 dakika ya da 1 saat sonra ve uykudan uyanınca oturağa oturmasını sağlayın.
- Yemek yedikten 20 dakika ya da yarım saat sonra kakası/çişi olup olmadığını sorabilirsiniz. Genellikle olmadığı konusunda ısrarcı olabilirler. Siz de aynı ısrar ve sabırla onu denemesi için ikna etmelisiniz.
- Kakasını da ya çişini az da olsa yaptığında ödüllendirip yüreklendirmek çocuğunuzun cesaretini pekiştirecektir.
- Eğer lazımlığı doğru kullanamadıysa ona kızmadan, utandırmadan ve en önemlisi cezalandırmadan hareket etmelisiniz. Unutmayın ki bu bir süreç ve çocuğunuz bunu en iyi şekilde başaracak. İhtiyacımız olan biraz zaman, biraz da sabır.
“Baby step” dediğimiz ufak adımlarla onu bu süreçle tanıştırdıktan sonra tüm bunları günün aynı saatlerinde yapmaya özen göstermek önemlidir. Böylece alışkanlık kazanması ve bedensel/psikolojik olarak kendiniz hazır hissetmesi daha kolay olacaktır.
Öğretim süreci boyunca gece ve gündüz yol haritası birbirinden farklıdır. Gündüzleri kontrol sağlamak daha kolay görünüyorken gece tuvalet eğitimi daha zorlayıcı gelebilir.
Gece çişe kaldırmak doğru mu? En kolay tuvalet eğitimi nasıl verilir? gibi aklınızı kurcalayan sorular var, farkındayız. Unutmayalım ki gündüzleri süreç doğru bir şekilde yönetildiğinde gece ıslatmaları kendiliğinden sonlanabilir. Peki, gündüz kazanılan alışkanlığın devamında nasıl bir yol izlenmelidir bir bakalım.
Tuvalet Eğitiminde Geceleri Nasıl Bir Yol İzlenmelidir?
Gece alışkanlık kazandırmaya çalışırken anne babalar çocuğun tuvalet ihtiyacını fark edip onu uyandırmaya çalışır. Oysaki asıl nokta çocuğun bunu fark etmesi, bundan rahatsız olmasıdır. Anne baba sadece destekleyici/yardımcı rolünü üstlenmelidir.
Uykudan uyandırmayın
Sürecin ilk haftalarında elbette ki anne babalar belirli aralıklarla uyandırıp kontrol sağlayabilir.
Ancak tüm süreç boyunca düzenli aralıklarla onu uykudan uyandırırsanız sizin öngörülerinize göre hareket etmiş olur. Bunun sonucunda onu kaldırmadığınız her an altına ıslatabilir çünkü kendi farkındalığını kazanmamış olacaktır.
Biliyoruz ki her sabah ıslak bir yatağı temizlemek zorunluluğu yıldırıcı ve motivasyonunuzu düşürüyor. Ancak uzun vadede etkili sonuçlar almak için biraz dişimizi sıkmak zorundayız.
Peki, bebeğinize bu farkındalığı nasıl kazandırabilirsiniz?
Bez ıslatma aralığını takip edin
İlk günlerde onun farkındalık kazanması sağlamak için tabi ki siz uyandırabilirsiniz. Geceleri ve gündüzleri ne sıklıkta bezini ıslattığını takip edin. Sonra aynı saatlerde onu uyandırmaya özen gösterin. Bu belli bir düzene oturduktan sonra sizin desteğiniz olmadan da uyanıp ihtiyacını giderecektir.
Uyku öncesi sıvı tüketimini azaltın
Uykudan birkaç saat önce su, meyve suyu ve süt gibi içeceklerin tüketimini en aza indirmeye çalışın. Yatağa girmeden evvel mesanesinin tamamen boş olmasını sağlayın.
İlk üç günden sonra gece bezlerini bağlamayın
Gündüz bezsiz gece bezli olmak bebeğinizin aklını karıştıracaktır. Bu nedenle ilk üç günü atlattıktan sonra bez bağlamamanız tavsiye edilir. Bu dönemde her sabah çişli bir yatak görmeye hazır olmalısınız. Unutmayalım ki bu bir daha hiç ıslak bir yatak görmeyeceğiniz temiz sabahların bir hazırlığıdır.
Tuvalet Eğitimi Ne Kadar Sürer?
Tüm anne babalara en önemli önerimiz bu konuda sabırlı ve sakin olmalıdır. Israrcı ve aceleci olmak hem sizin hem de çocuğunuz için süreci zorlaştırır.
Alışkanlığın kazanılması her çocukta değişkenlik gösterebilir ancak genellikle 3 ila 6 ay arası sürer. Burada önemli olan çok erken başlamak değil, hazır olunduğu zamanda başlamaktır. En erken 18. ayda rektum ve anüsü kontrol edebilme yetisi başlar. Mesane ve üretranın kontrolü ise 24. ayda gerçekleşir. Bu nedenle erken başlamak süreci uzatabilir. Hatta geceleri kuru kalması aylar alabilir.
Tuvalet eğitimini etkileyen önemli faktörler, cinsiyet, yaş, fiziksel/zihinsel problemler ve kabızlıktır.
Yanlış bir zamanda ya da çocuk hazır olmadığında başlamak pek çok fiziksel ve ruhsal sorunu da beraberinde getirecektir. Lütfen bebeğinizi başkalarıyla kıyaslamayın, onun fiziksel ve ruhsal gelişimine özen gösterin ve adım adım takip edin.
Çocuklarda Tuvalet Alışkanlığı
Şu ana dek sürecin nasıl yönetilmesi gerektiğine dair konuştuk ve tavsiyelerde bulunmaya çalıştık. Ancak işler her zaman istediğimiz gibi gitmeyebilir.
Düşünsenize biri var: Dünyaya gözlerini açalı sadece birkaç yıl olmuş. Tam bir destek ve koruma ile büyüyor. Bir gün biri geliyor ve “artık kimse yapmayacak altındaki beze” diyor. Yaşayabileceği şaşkınlığı ve stresi hayal edebiliyor musunuz?
Bebeklerimiz için son derece zorlayıcı olan tuvalet eğitiminde yaşanması muhtemel problemlere bakalım. Böylece hem kendimizi duygusal olarak hazırlamış hem de iş işten geçmeden önce önlemler almış oluruz.
- Stres
Onun hayatındaki bu köklü değişim büyük bir stres duymasına neden olabilir. Küçük bedeni bu strese dayanamayıp kendini kapatabilir.
- Yorgunluk
Bu çağlarda kreşe başlamış olabilir. Yaptığı günlük aktivitelerin verdiği yorgunluk kontrol mekanizmasını zayıflatabilir.
- Heyecan
Tüm alıcılarının açık olduğu ve büyük bir merakla öğrendiği yaşlarda en yoğun hissettiği duygu heyecandır. Çok fazla heyecanlanması ise idrar kesesi üzerindeki kontrolünü azaltabilir.
- Anne baba baskısı
Bu konuda ona baskı yapmak ve ısrarcı olmak bebeğinizi yavaşlatır. Korkmasına ve gerilemesine neden olur.
- Odağının başka yerlerde olması
Kızınız ya da oğlunuz oyuna daldığında, heyecan duyduğu herhangi bir aktiviteye daldığında çişini yapmayı unutabilir. Hatta lazımlığı önüne koysanız bile kalkıp yapmak çok da umrunda olmayacaktır.
- Sıkışma / Hareket yetersizliği
Sıkıştığı anda hızlıca lazımlığa gidecek yeterlilikte olmayabilir. Bu nedenle belli bir süre kolaylıkla ulaşabileceği yerlerde bulundurmakta fayda var.
- Fiziksel problemler
İdrar yolu enfeksiyonları, gülerken altına kaçırma, ağrılı bir şekilde idrarını yapma ya da idrarda kan görülmesi sıkça karşılaşılan fiziksel problemlerdir. Bu nedenle, bahsedilen sıkıntıları gözlemlediğinizde yavrunuzu yakın takibe alıp mutlaka bir doktora danışmalısınız.
Tuvalet Eğitiminde Yapılmaması Gerekenler
Tuvalet eğitimini en iyi şekilde yönetmenizi sağlayacak uzman önerilerini sizin için derledik.
- Lazımlık eğitimine hazırlamak
Kızınıza ya da oğlunuzun alışkanlığı en iyi şekilde kazanmasını istiyorsanız öncelikle onu bu sürece çok iyi hazırlamalısınız.
Gün içerisinde yapacağınız ufak denemeler etkili olacaktır. Örneğin, kakasını yaptıktan hemen sonra üstünü değiştirip kuru ve temizken ona nasıl hissettiğini sorun. Hatta kakasının kötü kokmasının ona ve çevresine neler hissettireceğini bile konuşabilirsiniz.
- Lazımlık eğitimi için zamanlama
İşler istediğiniz gibi gitmediğinde endişelenmeyin. Lazımlık eğitimi en az 1 yılınızı alacaktır. Bu süreçte onu lazımlığa oturtacağınız anları iyi belirlemeniz gerekir.
Saat başı sormak ve oturtmak uygun değildir. Dahası uzun süreli oturması da kolay sıkılmasına ve bir sonraki denemeyi reddetmesine neden olur.
Eğer belli bir süre oturmasını ve alışkanlık kazanmasını istiyorsanız bu esnada ona sorular yöneltin. Bedenin farkında olmasını ve neler hissettiğini anlamasını kolaylaştırın.
- Sabırlı olmayı birlikte deneyimleyin
Oğlunuz/kızınız tuvalet eğitiminin başlarında lazımlığında 5 dakika geçirebiliyorsa ne ona ne de kendinize bunun için kızmayın ve yüklenmeyin.
İlk üç gün 5 dakika oturmasında hiçbir sakınca yok. Sonraki günler bu süreyi yavaş yavaş uzatmayı deneyin. Mesela onu bir oyuncağı ile 2 dakika daha fazladan oyalayın. Ya da banyoya ilgisini çekecek nesneler koyarak geçirdiği zamanı uzatın.
- Tutarlılık esastır
Siz ne kadar tutarlı ve kararlı olursanız bebeğiniz de öyledir. Eğer tuvalete oturduğunda bir kitabı incelemeyi tercih ediyorsa lazımlığın yanına sevdiği birkaç kitabı koyun. Eğer bir oyuncakla oynamaktan hoşlanıyorsa sevebileceği birkaç oyuncağı yerleştirin.
- Ödüllendirin
Unutmayalım ki onlar sadece 2-3 yaşlarında dünyayı ve kendilerini keşfetmeye çalışan küçük insanlar. Mesela bugünkü pratiğinde peçete ile kendini temizlemek istediyse bunu hemen kutlayın! Bizim için küçük ama onlar için son derece büyük bir adım bu.
Banyoya, odasına, lazımlığın etrafına sevebileceği küçük etiketler yapıştırabilirsiniz.
- Şefkat göstermekte cömert olun
Sürecin küçük adımlarını büyük bir coşku ile kutlamak en doğru motive etme ve yüreklendirme yöntemlerinden biri olacaktır.
Sizin için ufak sayılabilecek adımlar da bile kocaman sarılın, sözlerinizle onu onurlandırın. Bakışlarınızla onu teşvik edin ve sıcacık gülümseyin! En çok buna ihtiyacı olacaktır.
- Bir yer belirleyin
Banyoyu kullanmak istemeyebilir ya da banyo dışında hiçbir yeri tercih etmeyebilir. Fakat belli bir düzene oturana kadar hep aynı yerde yapması en sağlıklısı olacaktır. Lazımlığı en çok vakit geçirdiği bir yere bırakmanız en uyarıcı yöntemlerden biridir.
- Oturmak istemediğinde zorlamayın
Bu eğitimin bir zorunluluk değil bir ihtiyaç olduğunu anlaması gerekir. Bu nedenle oturmak istemediği zamanlarda onu zorlamayın ve bunaltmayın.
Eğer kaçarsa bir sonraki sefere daha oyunlu bir şekilde onu banyoya dönmeye ikna edin. Sevdiği bir şarkıyı banyoda çalın ve orda birlikte dans edin. Dans esnasında ufak ufak denemelerde onu klozete oturtmaya çalışın.
- Eğlenceli hale getirin
Her şeyi oyun aracılığıyla öğrenen bir küçük bir insandan söz ediyoruz. Tabi ki onun için en büyük tutku eğlenmek!
Eğer gün içerisinde havasında olmadığını düşünüyorsanız yemek saati ya da uyku saati gibi bir ifade kullanarak “Hadi, şimdi de tuvalet saati!” diyebilirsiniz. Ya da “eveett, bugün banyomuzda neler var? Nasıl kullanılır? Öğrenmek ister misin? ”gibi ifadelerle teşvik edebilirsiniz.
Birlikte öğrenmek, birlikte oyun oynamak her zaman şevkini arttıracaktır.
