Okul, çocukların büyüme ve gelişme süreçlerinin önemli bir parçasıdır ancak bazen çocuklar için korkunç bir yer haline gelebilir. Okul, birçoğu tarafından çocuk için yeni arkadaşlar edinme, öğrenme ve keşfetme fırsatı olarak görülsede, bazı çocuklar için okula gitmek endişe verici olabilir. Bu yazıda çocuklarda okul fobisi konusunu ele alarak ne olduğunu, nasıl ortaya çıkabileceğini ve nasıl önlenebileceğini inceleyeceğiz. Çocuklarının okul deneyimini daha anlayışlı bir şekilde desteklemek ve okul fobisiyle başa çıkmak isteyen ebeveynler için ipuçları vereceğiz. Okul fobisi nedir, nasıl ortaya çıkar ve bununla mücadele etmek için neler yapabilirsin? Hazırsan başlayalım.
Okul Fobisi Nedir?
Okul fobisi, normal bir çocuğun okula gitmekten kaçınması değildir. Öğrencilerin çoğu okula gitmek istememe eğiliminde olabilir; çünkü kendilerini iyi hissetmiyor, arkadaşlarıyla kavga ediyor veya sadece evde kalmayı tercih ediyor olabilirler. Birçok çocuk yıllar boyunca bu tür isteksizliklerle karşılaşmıştır. Bu okul düşmanlığı değildir.
Okul fobisi, çocuğu uzun süre korkutan yoğun bir korkuya neden olur. Okula gitmeye karşı çekinceleri ve isteksizlikleri gerçektir ve aşırıdır.
Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5) şu anda okul fobisini klinik olarak tanımıyor. Bunun yanı sıra okul fobisi, tanı konabilecek başka bozukluklar ve durumlar arasında yer almaktadır.
Okul Fobisi, uzun vadeli bir durumdur. Genellikle çocuklar bir okuldan diğerine ya da bir sınıftan veya sınıf düzeyinden diğerine geçiş yaptıklarında etkilenme olasılığı daha yüksektir. Birçok çocuk, okula gitmeyi düşündüklerinde fiziksel belirtiler yaşar. Psikolojik Times'a göre, okul fobisinin psikolojik profilini tanımlamak ve beyindeki kimyasal dengesizlikle ilişkilendirilip ilişkilendirilmediğini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Okul Fobisinin Ortaya Çıkma Sebepleri
Psikolojik, duygusal ve çevresel faktörler, çocuklarda okul fobisini ortaya çıkarabilir. Pek çok sebeple okula gitmekten kaçınan bir öğrenci ile karşılaşabilirsin. Bu sebepler:
Ödev Korkusu veya Kaygısı:
Ödev korkusu ve okul işlerinden korku, öğrencilerin notlar ve sınavlarla ilgili stresiyle bağlantılıdır.
Öğretmen Korkusu
Bir öğrencinin öğretmenlerinden korkmasının birçok nedeni vardır. Bazıları için bu sebep sosyal kaygı olabilir. Ayrıca, bir öğrencinin kişiliğinin belirli bir öğretim tarzıyla uyuşmaması durumunda, bir gençte öğretmen korkusu ortaya çıkabilir.
Ayrılma Anksiyetesi:
Bir çocuğun sınıfa gitmeyi reddetmesinin nedenlerinden biri, ayrılma anksiyetesi olabilir. Okul fobisi, aile için önemli bir değişiklikten sonra, ortaokuldan liseye geçiş veya hastalık, boşanma veya aile içi ölüm gibi bir değişiklikten sonra ortaya çıkabilir.
Çocukluk Döneminde Travma
Çocuklukta travma, çocuklara negatif düşünme ve öğrenme güçlüğü gibi sorunlar getirir ve bu sorunlar okulu özellikle stresli hale getirebilir.
Okul Zorbalığı
Okul zorbalığına öğrencinin verdiği yanıt, yaygın olarak okuldan kaçınmadır ve bu durumdan hem çocuklar hem de ergenler etkilenir. Söylentilere konu olma, alay edilme, isim takma veya hakaret edilme, en yaygın zorbalık çeşitlerindendir.
Okul Fobisi Belirtileri
Okul fobisi, birçok çocuk için fiziksel olabilir. Çocuklar okula gitmeyi düşündüklerinde şunları yaşayabilirler:
-
İshal ve baş ağrısı
-
Mide bulantısı ile birlikte kusma
-
Mide ağrısı
-
Kontrolsüz titremeler
Ayrıca çocuklarda şu psikolojik belirtiler görülebilir:
-
Aileden uzaklaşma korkusu
-
Karanlık korkusu
-
Kabuslar
-
Kendi veya başkalarının güvenliği hakkında fazla düşünmek
Okul Fobisi Risk Faktörleri
Çocuklar çok gençken, ebeveynleri olan ana bakıcılara çok bağlıdırlar. Okul fobisi, genç yaşta aşırı ayrılma kaygısı yaşayan kişilerde daha yaygındır. Diğer risk faktörleri şunları içerir:
-
Çocuğun kardeşinin olmaması
-
Ailenin en küçük çocuğu olması
-
Çocuğun uzun süreli hastalığı olması
-
Bir çocuğun büyük bir kayıp veya yas yaşaması, özellikle ebeveyn veya ana bakıcının kaybı
-
Çocuğun ebeveynlerinden en az birinde anksiyete gibi psikolojik sorunlar olması
Yalnızca yukarıda belirtilen risk faktörleri değil, aynı zamanda aşağıdaki psikolojik sorunlara sahip çocukların da okul fobisi geliştirme olasılığı daha yüksektir:
-
Patolojik Talep Kaçınma
-
Karşıt Dikbaşlı Bozukluk
-
Genelleşmiş Anksiyete Bozukluğu
Okul Fobisinin Teşhisi
Okul fobisini teşhis etmek için belirli bir kriter yoktur. Sağlık personeli, okul fobisinin nedenlerini anlamak için sana veya çocuğuna şunları sorabilir:
-
Çocuğunun hangi semptomları yaşadığı
-
Semptomların ne zaman başladığı
-
Semptomların ne kadar sürekli olduğu
-
Semptomları belirli durumların veya etkileşimlerin neden olup olmadığına bağlı
-
Semptomların ilerleme şekli
Okul Fobisi Tedavisi
Hafif okul fobisine sahip çocuklar, okulla ilgili korkularını aşmak için bir bakıcı veya öğretmenle çalışabilirler. Çocuklar, semptomları şiddetliyse veya başka bir mental sağlık sorununa bağlıysa şunlardan yararlanabilirler:
Konuşma terapisi:
Bilişsel davranış terapisi (BDT), çocukların zararlı veya yanlış düşüncelerini tanımlamalarına yardımcı olur. Terapist, çocuklara mantıklı düşünme yoluyla yanlış düşünceleri nasıl değiştireceklerini öğretir.
Diyalektik Davranış Terapisi (DDT):
DDT, çocukların güçlü duygularla başa çıkmalarına yardımcı olmak için dört beceriyi kullanır. Çocuklara terapist iki değişiklik odaklı beceri ve iki kabul odaklı beceri öğretir. Amaç, çocukların düşüncelerinin davranışlarını nasıl etkilediğini kavramalarını sağlamaktır. Bu anlayış, onları negatif duyguları ve kişilerarası ilişkileri daha iyi yönetmeye teşvik eder.
Maruz bırakma terapisi:
Maruz bırakma terapisi, belirli bir korkuyu günlük yaşamın bir parçası olarak yavaş yavaş tanıtarak çalışır.
İlaç:
Bir çocuk başka bir psikolojik sağlık sorununa sahipse ilaçlar yardımcı olabilir. Çocukların, bir uzman tarafından seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) gibi antidepresanlar kullanması önerilebilir.
Ebeveynler için Öneriler
Çocuğunun okul fobisi olması durumunda, aşağıdaki ipuçlarını kullanabilirsin:
Dikkat Dağıtma:
Bazı durumlarda, çocuklar okulla ilişkilendirdikleri stresi başka şeylerle unutarak daha kolay okula gitmeye teşvik edilebilirler.
Güvende Hissettirmek:
Semboller veya ritüeller kullanarak çocuğuna her zaman yanında olduğunu hatırlatabilirsin. Bu, güvende hissetmelerine yardımcı olabilir.
Hedefler ve Ödüller:
Çocuklar, belirli hedeflere ulaşmak için çabaladıklarında ve başarılı olduklarında kendilerini kutladıklarında motive olabilirler. Okula gitme isteğini ödüller artırabilir.
Dürüst ve Doğrudan İletişim:
Çocuğunun yaşına uygun olarak, neden okula gitmesi gerektiğini ve okulda nelerden hoşlandığını veya hoşlanmadığını sormak önemlidir. Çocuğunun kaygılarını anlamasına yardımcı olmak için dürüstlük ve empati göstermelisin.
Öğretmenlerden ve Profesyonellerden Yardım Almak:
Okul fobisi ciddi bir sorunsa, eğitmenlerden ve uzmanlardan yardım almak çok önemlidir. Okuldaki uzmanlar, çocuğunun karşılaştığı sorunları anlamalarına yardımcı olabilir. Lisanslı bir çocuk terapisti ile birlikte çalışmak, çocuğunun duygusal ihtiyaçlarını karşılamasına da yardımcı olabilir.
Her çocuk özeldir, bu nedenle çocuğunun ihtiyaçlarına en iyi şekilde nasıl yanıt vereceğini gözlemleyerek ve iletişim kurarak öğrenebilirsin. Profesyonel yardım da her zaman bir seçenektir.
Kaynakça
Scolionophobia (Fear of School), Cleveland Clinic, 2022.
How to Help a Kid Who's Scared to Go to School, Verywell Family, 2022.
What is Scolionophobia?, CPD Online College, 2023.
Fear of School: Why Your Teen Is Scared and How To Help, Embark Behavioral Health.
School Anxiety and Refusal, Young Minds.
