-Duygusal ve davranışsal belirtiler
-Genel sosyal durumlardan kaçınmak
Sosyal Anksiyete Nedir?
Sosyal anksiyete ya da sosyalleşme fobisi yaygın olan anksiyete türlerinden biridir.
Sosyal anksiyetesi olan birey belirli ya da herhangi bir sosyal durumda aşırı endişe ya da korku duyar. Belirli sosyal durumlar, yeni biriyle tanışma, randevuya çıkma, iş mülakatında olma, sınıfta soru cevaplama, marketlerde kasiyerle konuşma gibi durumları barındırabilir.
Günlük işler yapmak da örneğin halka açık yerlerde yemek yemek ya da konuşmak gibi, korku ve endişe hissini artırabilir.
Sosyalleşme fobisi olan bireylerin sosyal durumlarda yaşadığı endişe ve korku hissi, bireyin kontrollerinin dışına çıktığı hissini verebilmektedir. Bu nedenle, bireyin spora, okula ya da işe gitmesini engelleyecek hal alabilir.
Bu rahatsızlığı sahip olan bireyler bu korku ve endişeyi bireylerin sosyal durumdan günler hatta belki haftalar önce deneyimlemeye başlayabilir. Bazen, bireyler diğer kişiler tarafından yargılanmaktan, küçük düşürülmekten korkabilirler. Bu durumda, bireyler gidilecek yerler, hayatlarındaki kişiler ya da her şeyden kendilerini soyutlamaya ve uzaklaşmaya başlarlar.
Birçok nedenden dolayı bu sorunun cevabı çok önemlidir. Kimi sosyalleşme fobisine sahip insanlar, performans korkuları olduğu için sosyal ortamlar yerine sahneye çıkma, sunum yapma, herkese konuşma yapma gibi durumlarda anksiyete belirtileri yaşamaya başlayabilirler.
Çoğunlukla anksiyete belirtileri bireyin günlük yaşam akışını bozacak seviyeye ve duruma gelebilir. Bu nedenle tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır.
Sosyal Anksiyete Belirtileri Nelerdir?
Özellikle çocuklarda utangaçlık ve çekinme her zaman sosyal anksiyete belirtisi olmayabilir. Sosyal durumlardaki rahatlık seviyesi kişinin hayat tecrübesine ve yetiştirilme şekline göre değişkenlik gösterebilir. Kimi insanlar daha çok dışa dönükken kimileri içe dönük kişiliğe sahip olabilmektedir.
Günlerin getirdiği gerginliğe tezat olarak sosyal anksiyete bozukluğu korku, endişeyi barındırır. Bu korku ve endişe genelde hastaların günlük ilişkilerini ve yaşamlarını bölecek ve rahatsız edecek derecede olabilir. Sosyalleşme fobisi ya da sosyal anksiyete belirtileri genel olarak orta gençlik döneminde görülmektedir. Ancak bunun yanı sıra erken çocukluk ya da yetişkinlik döneminde de belirtiler görülmeye başlanabilir.
Sosyal anksiyetenin belirtilerini duygusal ve davranışsal ve fiziksel belirtiler olarak ayırarak incelemek uygundur.
Duygusal ve Davranışsal Belirtiler
- Olumsuz olarak yargılanacağı korkusu hissetme,
- Kendini küçük düşürme ya da utandıracağından çekinme,
- Yabancılarla konuşmakta yoğun ve ciddi bir korku hissedilmesi,
- Başkalarının kendisinin endişeli olduğunun farkına varmaları korkusu,
- Ses titremesi, yüzünün kızarması, terleme ya da titreme gibi utanmasına sebep olacak fiziksel belirtilerden korkmak,
- Utanma korkusu yüzünden insanlarla konuşmaktan ya da bir şeyler yapmaktan çekinme,
- Dikkat merkezi olma durumundan çekinme,
- Korkulan bir durum ya da hareketten çekinme ve aşırı endişe duyma,
- Sosyal durumlarda çok yoğun korku ve endişe hissetme,
- Negatif sosyal bir deneyimin ardından olabilecek her şeyin en kötü şekilde sonuçlanacağı düşüncesine kapılma.
Fiziksel Belirtiler
- Kızarma,
- Kalp atışlarında hızlanma,
- Titreme,
- Terleme,
- Karın ağrısı ya da mide bulantısı,
- Nefes almakta zorlanma,
- Baş dönmesi ya da sersemlik,
- Aklını kaçırdığı hissine kapılma,
- Kas gerilimi
Sosyalleşme fobisine sahip olan bireylerin, herhangi sosyal bir durumda yukarıda listelenen duygusal ve fiziksel belirtilerden bir ya da birkaçını aniden hissetmeye başlar. Bu belirtiler genelde sosyal bir durum yüzünden tetiklenebilir.
Genel Sosyal Durumlardan Kaçınmak
- Tanımadıkları ya da yabancı kişilerle etkileşime geçme,
- Partilere ya da arkadaş buluşmalarına katılma,
- Okula ya da işe gitme,
- Konuşma başlatma,
- Göz teması kurma,
- Randevulara gitme,
- Kişilerin içerde oturduğu odalara girme,
- Mağazalara alınan eşyaları geri götürme, iade etme,
- Diğer kişilerin önünde yemek yeme,
- Umumi tuvaletleri kullanma.
Bu belirtiler zamanla değişkenlik gösterebilmektedir. Eğer birey stresli ya da değişkenlik yaşanan bir dönemden geçiyorsa belirtiler alevlenebilir. Bu nedenle bu belirtiler görülürse mutlaka uzman yardımına başvurulmalıdır.
Sosyalleşme Fobisi'nin Nedenleri Nelerdir?
Birçok diğer psikolojik rahatsızlıklar gibi, sosyal anksiyete de biyolojik ve çevresel faktörlerin kombinasyonu sebebiyle ortaya çıkabilir.
Bu faktörle aşağıdaki gibi özetlenebilir:
- Irsi özellikler: Anksiyete bozukluklarının aileden irsi olarak geçebileceği bilinmektedir. Ancak bu bilimsel olarak kanıtlanmamış durumdadır. Bu durum aynı zamanda öğrenilmiş davranış da olabilir olarak değerlendirilmektedir.
- Beyin yapısı: Beynin bir kısmının korku hissini kontrolünde rol oynamaktadır.
- Çevre: Sosyal anksiyete bozukluğu çevreden öğrenilen bir davranış olabilmektedir. Özellikle kimi hastalar, belirli sosyal durumlarda anskiyete belirtiler göstermeye meyil etmektedirler.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Bu bozukluğu tetikleyen birçok risk faktörleri vardır. Bunlardan en yaygın ve bilinen olanlarını sizler için listeledik:
- Aile geçmişi: Eğer ebeveynleriniz ya da kardeşleriniz sosyal anksiyete bozukluğuna sahipse bu rahatsızlığa sahip olma riskiniz artmaktadır.
- Olumsuz deneyimler: Zorbalık, dalga geçilme, istismar ya da küçük düşürülme gibi çocukluk deneyime sahip bireylerin sosyal anksiyeteye sahip olma riski artmaktadır.
- Mizaç: Yeni durumlarla ya da insanlarla karşılaşan utangaç, çekingen ya da içine dönük çocuklar daha büyük bir risktedir.
- Yeni sosyal ve çalışma gereksinimleri: Sosyal anksiyete bozukluğu belirtileri ergenlik döneminde görülmeye başlar, ancak kimi zaman yeni insanlarla tanışmak ya da sunum yapmak da ilk belirtileri tetikleyebilir.
- Dikkat çekici bir görünüşe sahip olma ya da öyle bir duruma düşme: Örneğin istemsiz titremeye sebep olan Parkinson hastalığı kişinin sosyal anksiyetesinin tetiklenmesine ya da başlamasına sebep olabilir.
Nasıl Önlenir?
Hiçbir zaman bireyin ne zaman sosyal anksiyete bozukluğuna sahip olmaya başlayacağı tahmin edilemez. Ancak belirtiler görülmeye başladığında belirtileri kontrol altına almak ve azaltmak için birtakım şeyler yapılabilir. Bunları sizler için küçük bir liste şeklinde aşağıda sizlere sunduk:
- Erkenden yardıma başvurun: Diğer psikolojik rahatsızlıklar gibi, anksiyete de bekledikçe kontrol altına alması güçleşen bir rahatsızlıktır.
- Günlük tutun: Günlük yaşantınızı kayıt altına almak sizi strese ve gerginliğe iten olayları belirlemenizde yardımcı olacaktır. Ayrıca ruhsal sağlık için yazmak iyi gelebilir.
- Hayattaki önceliklerinizi belirleyin: Anksiyeteyi zamanınızı ve enerjinizi yöneterek kontrol altına almanız mümkündür. Bu nedenle zevk aldığınız şeyleri yaptığınızdan emin olun.
- Zararlı madde kullanımından kaçının: Alkol, uyuşturucu, nikotin hatta kafein kullanımı anksiyetenin artmasına sebep olabilir. Bu nedenle kullanımdan kaçınma yardımcı olacaktır.
Hizmet Çeşitleri
Sosyal anksiyete bozukluğu tedavi edilmesi gereken yaygın bir anksiyete bozukluğu çeşididir. Online anksiyete bozukluğu bu tedavi yöntemlerinden biridir. En yaygın sosyal fobi tedavi yöntemleri:
- Bilişsel davranışçı terapi: Online sosyal fobi terapisi de bu terapi yöntemine girmektedir. Terapist, korkunun sebep olduğu düşünce ve davranışlara yaklaşımı değiştirmeyi hedefler.
- İlaç tedavisi: Hekiminizin uygun gördüğü takdirde anksiyete ataklarını azaltmak ya da kontrol altına almak için bazı anti depresanlar ve sakinleştiriciler verilebilir.
