Hayatın boyunca birçok farklı deneyim ile karşılaşırsın.
Bu deneyimler kimi zaman seni mutlu eder, kimi zaman da üzüntü, endişe ve korkuya neden olabilir.
Özellikle travmatik deneyimler hayatının dönüm noktalarından biri olabilir.
Böyle zamanlarda alanında uzman bir psikologdan destek almak atacağın ilk ve en önemli adımdır.
Travma nedir? Belirtileri nelerdir? Tedavisi nasıl olmalıdır?
Travma Nedir?
Travma, genellikle bir bireye fiziksel, duygusal veya psikolojik zarar veren bir olayı veya olaylar dizisini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Travma, kazalar, doğal afetler, şiddet eylemleri ve kişilerarası çatışmalar dahil olmak üzere çok çeşitli deneyimlerin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.
Travmanın etkisi derin ve uzun süreli olabilir, genellikle kişinin fiziksel, duygusal ve sosyal sağlığını etkiler. Travma; anksiyete, depresyon, geçmişe dönüşler, kabuslar, baş ağrısı ve mide problemleri gibi fiziksel belirtiler gibi bir dizi belirtiye yol açabilir.
Travmatik Ne Demek?
"Travmatik", bir bireye fiziksel, duygusal veya psikolojik zarar veya sıkıntı veren bir deneyim veya durumu tanımlamak için kullanılan bir sıfattır. Travmatik deneyimler, bireyin ruh sağlığı üzerinde derin bir etkiye sahip olabilir ve bir dizi duygusal ve psikolojik bozukluğa yol açabilir.
Travmatik deneyimlerin yaygın örnekleri arasında fiziksel veya cinsel saldırı, savaş veya askeri travma, araba kazaları, doğal afetler, şiddet veya suça maruz kalma ve sevilen birinin ani ve beklenmedik kaybı sayılabilir.
Travma Türleri Nelerdir?
Doğrudan Travma:
Doğrudan travma, bir kişinin vücuduna veya zihinsel sağlığına doğrudan zarar veren bir olaydır. Örnekler arasında fiziksel saldırılar, ciddi yaralanmalar, doğal afetler ve trafik kazaları bulunur.
Dolaylı Travma:
Dolaylı travma, bir kişinin doğrudan bir travma yaşamamasına rağmen, başkalarının travmalarıyla ilişkili olan olaylar sonucu yaşanan travmalardır. Örneğin, sevilen birinin ölümü, ciddi hastalıklar, felaketler, savaşlar ve terör saldırıları.
Toplumsal Travma:
Toplumsal travma, geniş çaplı bir topluluğun doğrudan veya dolaylı olarak etkilendiği bir travmadır. Örnekler arasında terör saldırıları, doğal afetler, savaşlar ve kitlesel çatışmalar bulunur.
Karmaşık Travma:
Karmaşık travma, birden fazla travmatik deneyimlerin bir arada yaşanması sonucu ortaya çıkan karmaşık bir stres bozukluğudur. Çocuklukta ciddi ihmal veya istismar, çocuklukta veya yetişkinlikte cinsel istismar, savaş veya zorla göç ettirilme gibi durumlar bu tür bir travmanın örneği olabilir.
Psikolojik Travma Belirtileri Nelerdir?
Travma nedir, diye sorulduğunda hemen hemen herkesin zihninde savaş, ayrılık, ölüm, kaza/yaralanma, cinsel istismar gibi büyük olaylar canlanmaktadır. Oysaki arkadaşlar arasında yapılan bir şaka ya da deneyimlediğin küçük bir olumsuzluk bile öngöremediğin büyük etkiler yaratabilir.
Sonrasında geliştirilen tepkiler işe aşağıda belirtilen durumları içerebilir:
Fiziksel Tepkiler
Travmatik olaylardan sonra gösterdiğin fiziksel tepkiler sempatik ve parasempatik sinir sistemine bağlı olarak gelişirler.
Sempatik sinir sistemi tehlike algıladığı an devreye girer ve bedenin bu tehlikeli durumlarla mücadele etmesi için gerekli değişiklikleri göstermesine yardım eder.
- Kalp atışlarında ve nefes alıp vermede hızlanma
- Terleme, kaslarda gerginlik ve yorgunluk
- Uykuya dalmada güçlük
- Mide bulantısı, iştahta yaşanan değişiklikler
- Cinsel dürtülerin az ya da çok yoğun olması
Duygusal Tepkiler
Kişiler büyük olumsuz deneyimlerden sonra şok, yas, acı, çaresizlik, suçluluk ve öfke gibi duyguları yoğun bir şekilde hissederler. Bu duygusal tepkiler uzun süreli ve yoğun bir şekilde gözleniyorsa bir uzmana danışılmalıdır.
Bilişsel Tepkiler
Bilişsel tepkiler duygusal tepkilerle paralel şekilde gelişmektedir. Bilişsel tepkiler, şaşkınlık, dalgınlık, kafa karışıklığı, hafıza problemleri ve zamana ve mekâna uyum sağlamakta zorlanmaktır.
Kişilerarası Tepkiler
Yaşadığın olumsuz olaylar ikili ilişkilerine oldukça zarar verir. Bunun sonucunda ilişkilerinde güvensizlik, içe kapanma, reddedilme korkusu, uzaklaşma gibi durumları deneyimleyebilirsin.
Travma Tedavisi
Belirtileri uzun dönem ya da kısa dönem hissedilebilir. Şiddeti de kişiden kişiye farklılık göstermektedir.
Bu yüzden sana özel bireysel tedavi yöntemleri ile çalışan uzmanları tercih etmeye özen göstermelisin.
Bilişsel Davranışçı Terapi
Duygu ve düşüncelerinin hatta dönüşen inanç kalıplarının farkında olarak, yüzleşerek dahası onları iyileştirerek ilerlemeni sağlayan bir tedavi yöntemidir.
Maruz Bırakma Terapisi
In Vivo terapisi olarak da bilinen bu yöntemde, danışan yaşadığı olaya maruz bırakılarak ondan kaynaklı duygusal tetikleyicileri ve korkuyu azaltmayı hedefler.
Konuşma Terapisi
Psikodinamik psikoterapi
Bu tedavi yönteminde var olan sorunun nasıl oluştuğu ve bu soruna karşı geliştirilmiş duygusal tepkilerin kişiye nasıl zarar verdiği üzerine konuşulur. Bu durumların nasıl düzeltileceği danışanın geçmişi ve tecrübelerinden yola çıkarak ele alınır.
Danışanın mizacına ve yaşanan durumun yoğunluğuna göre bir tedavi programı oluşturulur.
Online Travma Terapisinin Faydaları Nelerdir?
Travma nedir, sorusunu kişilerin başa çıkma yeteneklerini aşan, yaşamlarını tehdit eden olaylar karşında yoğun olarak hissettiği üzüntü, acı ve çaresizlik duygusu olarak tanımlamıştık.
O halde etkileri uzun süreli olabilir ve birçok kişi, ilk olaydan sonra yıllar boyunca travmanın etkisiyle mücadele edebilir. Ancak doğru destek ve kaynaklarla travmadan kurtulmak ve daha olumlu ve tatmin edici bir geleceğe doğru ilerlemek mümkündür.
Eğer yaşanılan durum bireyde intihar eğilimi, zarar verme ya da fiziksel aktivitelerini engelleyecek herhangi bir ruhsal bunalım yaratmıyorsa (bu durumların hepsinde hastanede tedavi tercih edilir) online terapi ile olayların etkilerinden kurtulmak da mümkündür.
Online terapinin faydaları:
- İnternet erişiminin olduğu her yerde online seanslarınızı gerçekleştirebilirsin.
Bu senin için zamandan ve enerjiden kazanç sağlamak demektir. Seanslara yetişmek için uzun saatler trafikte zaman kaybetmezsin.
- Türkiye’nin neresinde olursan ol uzman psikologlarla iletişime geçebilirsin.
Sana uygun olduğunu düşündüğün ve çalışmalarını takip ettiğin psikolog başka bir şehirde yaşıyor olabilir. Online terapi ile bütün mesafeleri ortadan kaldırmak mümkün.
- Fiziksel engeller nedeniyle tedavileri ertelemeye son.
Bazı danışanlar tek başlarına dışarı çıkmalarını engelleyen fiziksel engellere sahip olabilirler. Online terapiler böyle durumlar için çok büyük bir avantaj sağlar. Böylece danışanlar kendilerini yaşadıkları fiziksel ve duygusal sıkıntıların olumsuz ruh halinden kurtarıp, hayatlarına daha sağlıklı bir şekilde devam edebilirler.
Nasıl Üstesinden Gelirim?
Travmatik olaylar, karmaşık olabilir. Tek bir olay yerine birden fazla olayın veya devam eden deneyimlerin sonucu olabilir.
Örneğin, uzun süreli istismar veya ihmal yaşamış bir birey, belirli bir olaydan ziyade devam eden deneyimlerinin bir sonucu olarak travma yaşamış olabilir.
Uzman bir psikologdan yardım almak ilk ve en önemli adımdır. Bu süreçte seni destekleyecek diğer yöntemler ise şunlardır:
- Egzersiz
Yaşanılan kayıplar ya da şoklar vücudun “savaş ya da kaç” tepkisini harekete geçirmektedir. Egzersiz yapmak bu etkinin hafiflemesine yardımcı olacaktır.
Özellikle haftanın 3 günü 30 dakika aerobik yapmak olumsuz deneyimlerin etkilerini oldukça aza indirgeyebilir.
Farkındalık temelli tedaviler, kayıp, ayrılık, depresyon tedavilerinde sıkça önerilir. Nefes egzersizleri ve farkındalığın artışı yaşanılan olumsuz ana takılı kalmaktan alıkoyar ve içinde bulunduğun anda sağlıklı bir şekilde bulunmanı sağlar.
- Dengeli Bir Yaşam Tarzı
İyi beslenmenin, iyi bir uykunun ve sosyalleşmenin zihnin işleyişini son derece olumlu bir şekilde etkilemektedir.
Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişiler aşağıdaki önerileri uygulamaya özen göstermelidir:
- 7-9 saat uyumak
- Sağlıklı beslenmek
- Alkol ve sigaradan uzak durmak
- Seyahat etmek ya da eğlenceli aktiviteler yapmak
Burada en çok dikkat edilmesi gereken nokta kişinin kendine zaman ayırmasıdır. Ertelemeden, ötelemede, bunu çekilen acıların ardından kazanılmış bir ödül gibi görmeden, kendine zaman ayırmalısın. Böylece, travma sonrası stres yaşama ihtimalini azaltır, eğer bunu yaşıyorsan iyileşme sürecini hızlandırabilirsin.
Sana iyi gelen aktivitelere odaklan, dinlen, egzersiz yap ve düzenli uyumaya özen göster.
Terappin Uzmanlarından İpuçları
Travma nedir, nasıl tedavi edilir daha detaylı bilgi almak için alanında uzman psikologlarımızın önerilerine göz atabilirsin.
Hadi hemen “Travma terapisi nedir, nasıl uygulanır?” başlıklı yazımıza tıkla ve okumaya başla.
Kaynakça:
Traumatic Events, Healthline, 2021
How to Cope with Traumatic Events, HelpGuide.org
What Is Trauma? What to Know, Medical News Today, 2020
Trauma, Psychology Today
