Her insanın kendine özgü kişilik özellikleri vardır, ancak bazı insanlar aşırı düzeyde kuşkucu, şüpheci ve güvensiz olabilir.
Bu kişilerde sıkıntıya yol açan bir durum olarak tanımlanan Paranoid Kişilik Bozukluğu, bu özelliklerin yoğunlaştığı ve günlük hayatta kişinin ilişkileri, iş ve okul performansı gibi alanlarda olumsuz etkilere neden olduğu bir psikiyatrik hastalıktır.
Bu yazıda, Paranoid Kişilik Bozukluğu'nun belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri üzerinde duracağız.
Paranoid kimlik hastalığı tanımını ve belirtilerini detaylarıyla birlikte inceleyelim.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Nedir?
Paranoid Kişilik Bozukluğu, kişilik bozuklukları ya da Küme A bozukluklarından biridir.
Bu rahatsızlığı olan insanlar, genellikle tuhaf veya garip davranışlar sergilerler. En belirgin özellikleri, sürekli ve acımasız bir güvensizlik hissiyle birlikte herhangi bir neden olmadan diğer insanlardan şüphelenmek ve paranoid davranışlar sergilemektedirler.
Paranoid kişilik bozukluğu genellikle erken çocukluk veya ergenlik dönemlerinde başlar ve kadınlardan daha çok erkeklerde görülür. Yaklaşık olarak nüfusun %2.3 ila %4.4'ü bu kişilik bozukluğundan etkilendiği görülmektedir.
Bu bozukluğun tam nedeni henüz bilinmemektedir. Ancak yapılan araştırmalar, biyolojik ve psikolojik faktörlerin paranoid kişilik bozukluğunun gelişmesinde rol oynadığını göstermektedir. Ayrıca, aile bireylerinde şizofreni veya delüzyonel bozukluk gibi psikolojik rahatsızlıkların varlığı, paranoid kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu psikolojik rahatsızlıkların genetik olarak aileden geçmesi de mümkündür.
Çocukluk döneminde yaşanan fiziksel ve psikolojik travmalar da paranoid kişilik bozukluğunun gelişmesine yol açabilir. Bu rahatsızlık, kişinin sosyal ve mesleki hayatında sorunlara neden olabilir ve tedavi edilmediği takdirde, daha ciddi problemlere yol açabilir.
Tedavi seçenekleri arasında terapi, ilaç tedavisi ve sosyal destek grupları yer alır. Terapi, bireyin düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeyi amaçlayan bilişsel davranışçı terapi gibi yaklaşımlarla gerçekleştirilir. İlaç tedavisi, semptomları hafifletmek için antipsikotikler veya antidepresanlar gibi ilaçları kullanmayı içerir.
Paranoid kişilik bozukluğu, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilen bir rahatsızlıktır. Ancak doğru tedavi yöntemleri ile bu rahatsızlığın etkileri azaltılabilir ve bireylerin hayat kalitesi arttırılabilir.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Belirtileri
Bu ciddi rahatsızlığın belirtileri her hastada farklı şiddette ve farklı şekilde görülebilir. Senin için bu durumun belirtilerini listeledik.
- Diğer kişilerin onları sömürdüğü ya da kandırdığı inancıyla diğer kişilerin bağlılığı, güvenirliği ya da sadakatinden şüphe duymak.
- İnsanlara güvenmek ya da kişisel hayat hakkında konuşmakta isteksiz olmak. Bunun sebebi, diğerlerinin bu bilgileri daha sonra onlara karşı kullanmaları endişesidir.
- Affetmemek ve kin tutmak.
- Çok fazla hassas olmak ve yapılan eleştirileri zayıflık olarak algılarlar.
- Diğer kişilerin normal görünümlerinden ya da masumane ifadelerden gizli anlamlar çıkarmak.
- Karakterlerine karşı diğer kişilerin fark etmediği saldırıları fark etmek ve bunlara öfkeyle tepki göstermek. Bu nedenle çok hızlı misillemeye geçmek.
- Hiçbir neden olmaksızın sürekli bir şüpheyle yaklaşmak. Örneğin, eşlerinin ya da sevgililerinin sadakatsiz olduğunu düşünmek.
- Genelde ilişkilerde soğuk ve mesafeli olmak. Hatta aldatılma endişesiyle kıskanarak ilişkideki kontrolü ele almaya çalışmak.
- Çatışmalarda kendi sorumluluklarını görememek. Genelde her zaman haklı olduklarına inanırlar.
- Rahatlamakta güçlük çekmek.
- İnatçı ve tartışmacı olmak.
- Genelde özellikle diğer kültürlerden olan kişilere karşı olumsuz genel anlamlar çıkarmak.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Paranoid kimlik bozukluğunun iyileşmesi mümkündür. Ancak bu bozukluk kronik ve kişinin hayatında sürekli olmaya devam edecek bir rahatsızlıktır. Bu bozukluk için yapılan psikoterapinin amacı kişinin bazı tutumlarına karşı daha farkında olması ve bazı duygularıyla daha iyi başa çıkmaya sağlanmasıdır.
Sonuç olarak, paranoid benlik bozuklukları hastalarının terapi ve iyileşme süreci ve sonrasındaki durumları değişkenlik gösterir. Ancak bunun belirli etkili faydaları gözlemlenmektedir.
Kimi hastalar hayatlarına gayet başarılı devam edebilirler, bu faydalar aşağıdaki gibi olabilir:
- Evlenebilirler ve evliliklerini sürdürebilirler,
- Düzenli bir işte çalışabilirler,
- Normal bir hayat sürebilirler,
- Aile ve yakınlarının hayatları da kolaylaşabilir, iletişimlerini güçlendirebilirler.
Kaynakça:
Paranoid Personality Disorder, Cleveland Clinic, 2022
Paranoid Personality Disorder, Smitha Bhandari, 2022
Paranoid Personality Disorder (PPD), HelpGuide.org, 2023
