Dünya çapında neredeyse 450 milyon insanın ruhsal bozukluklarla mücadele ettiğini biliyor muydunuz?
Üstelik, Dünya Sağlık Örgütü 2012 raporuna göre her dört kişiden biri ruhsal bozukluklar nedeniyle nörolojik problemler ve madde kullanım bozuklukları da yaşıyor. Bu ise toplam küresel hastalık yükünün %13’ünü oluşturuyor.
Ürkütücü bir tablo! Köşeye sıkıştıran rakamlar! Ne yapmalıyız?
Öncelikle her sene kutlanmasına rağmen pek azımızın bildiği ruh sağlığı günü nedir ve bugünde neler yaparız konuşarak başlayalım.
Her şey bugün başlasın, bugün başladığı güçte ve kararlıkta devam etsin.
Dünya Ruh Sağlığı Günü Nedir?
Son birkaç yıldır COVID-19 salgını nedeniyle hayatlarımız bütünüyle sarsıldı. Küresel olarak eşi görülmemiş sağlık önlemleri alınmaya başlandı. Kimisi çok iyi sonuçlar verdi, kimisi beklenenin altında kaldı.
Tüm dünya, öngörülmez bir hızda ilerleyen bu salgınla mücadele ederken ruhsal olarak gerçek bir dibe vuruş yaşadık. Endişe, korku, belirsizlik ve çaresizlik hayatlarımıza yavaş yavaş değil, öyle ani ve öylesine sert bir şekilde girdi ki psikolojik olarak dağıldık.
Bu duygusal tükenmişlikleri nasıl önleyebiliriz, en çok sorduğumuz soru oldu.
Ruh sağlığımızı korumak için bu kadar sarsıcı deneyimler yaşamadan nasıl daha farkında ve daha bilinçli hale gelebiliriz? Ruh sağlığı günü nedir? Hadi öğrenmeye, biliyorsak da bilgileri tazelemeye başlayalım.
Dünya Ruh Sağlığı Günü, ruh hastalıklarının ve ruh sağlığının farkındalığını, anlaşılırlığını ve bilincini yükseltmek amacıyla 1992 yılından bugüne her yıl 10 Ekim’de kutlanır.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve diğer ilgili kuruluşların sponsorluğunda kutlanan gün küresel sağlık sorunları için büyük önem taşır. Her yıl dünya çapında bir sağlık sorununa dikkat çekmek için düzenlenen bugünde toplumsal farkındalık arttırılmaya çalışılır.
Tarihçesi
Dünya Ruh Sağlığı Günü ilk kez 10 Ekim 1992'de Genel Sekreter Yardımcısı Richard Hunter'ın girişimiyle kutlandı. 1994 yılına kadar, günün genel olarak ruh sağlığı savunuculuğunu teşvik etmek ve halkı eğitmek dışında belirli bir teması yoktu.
1994 yılında Dünya Ruh Sağlığı Günü ilk kez dönemin Genel Sekreteri Eugene Brody'nin önerisiyle bir tema ile kutlanmaya başlandı. Tema "Dünyada Ruh Sağlığı Hizmetlerinin Kalitesini Geliştirmek" idi.
Dünya Ruh Sağlığı Günü, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından dünya genelindeki Sağlık Bakanlıkları ve sivil toplum kuruluşları ile olan güçlü ilişkilerini kullanarak ruh sağlığı konularında farkındalık yaratarak desteklenmektedir. DSÖ ayrıca teknik ve iletişim materyallerinin geliştirilmesini de desteklemektedir.
Bugün Bizim İçin Çok Önemli!
Hepimiz hayatımızda birçok farklı nedene bağlı olarak stres yaşıyoruz. Hele bir de depresyon veya anksiyete belirtileri varsa, bunu yönetmek oldukça zorlayıcı olabiliyor.
Stres seviyemizin zirveye ulaştığını hissettiğimizde, sıfırlamak için kısa bir ara vermemiz gerekir! Ama nasıl ve ne zaman?
Ruh sağlığı gününde!
Ruh sağlığı günü, işten veya okuldan izin aldığınız ve herhangi sorumluluğu en aza indirdiğiniz bir gündür. Bu zamanı stres atmaya, rahatlamaya, eğlenmeye ve tükenmişliği önlemeye odaklanmak için kullanabilirsiniz.
Bir gün, tek bir gün, tükenmişliğe yol açan ve psikolojik sağlığımızı bozan tüm sorunları çözebilir miyiz?
Evet, çözebiliriz. Ruh sağlığı günü, ara vermek, arkadaş gruplarınızla sosyalleşmek ve daha yüksek düzeyde enerji ve daha az stresli bir bakış açısıyla geri gelmek için ihtiyaç duyduğumuz bir mola sağlayabilir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yürütülen araştırmaya göre, anksiyete ve depresif bozukluklar, her yıl insanların üretkenliğini düşürüyor ve küresel olarak bir trilyon dolardan fazlaya mal oluyor.
Karşılaştığınız stres kaynakları ne olursa olsun, ruh sağlığı gününü en iyi şekilde geçirmeniz için birkaç ipucu vereceğiz ama en önce günün önemini daha iyi anlamak için faydalarına bir göz atalım.
Tek Bir Günde Neler Değişebilir?
Günlük rollerimiz ve sorumluluklarımız yüzünden her gün bunalıyoruz. İşten eve vardığımızda kolumuzu kaldıracak halimiz kalmıyor. Bir çalışan, bir ebeveyn, bir eş, bir aile üyesi veya bir arkadaş olarak sürekli olarak görevlerimizi yerine getirmeniz beklendiğinde, kendimizi tükenmiş hissediyoruz.
Biz bu tablonun neresindeyiz? Zihnimizi nasıl temizleyeceğiz? İç dünyamızda işler yolunda mı? Değilse nasıl yoluna koyarız?
Ruh sağlığı günü bizim günümüzdür çünkü;
Zihnimizi temizlemek için alan açarız
Sadece eğleniriz ve zevk aldığımız şeyleri yaparız
İhtiyaç duyduğumuz kadar uyuruz. Uyku ile aramıza alarm, toplantı saatleri ya da yetişmemiz gereken randevular girmez
Sadece kendimizi ve duygularımızı dinleriz, kendi iç sesimize kulak veririz
Bugünden Ne Beklemeli?
Bir ruh sağlığı gününden ne elde etmeyi bekleyebileceğimizi bilmek önemlidir. Bugün sorunlarımızdan saklanacak bir gün değildir.
10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü şu konularda yardımcı olabilir:
- Stresi en aza indirgemek hatta mümkünse yok etmek
- Duygularına hakim olmaya çalışmak
- Rahatlamak
- Bakış açısını sıfırlamak
- Dinlenmek
- Değerlendirmek her şeyden bir adım geri atmak ve iç dünyamıza dönmek
Ancak tüm toplumun aynı bilinçte olması gerekir. Gün, ruh sağlığı sorunları üzerinde çalışan tüm paydaşlara çalışma imkânı sunar. Ruhsal ve psikolojik sağlığı dünya çapındaki insanlar için bir gerçeklik haline getirmeyi amaçlar.
Ruh Sağlığı Gününe İhtiyacım Var? Ne Yapmalıyım?
Peki, şimdi ne olacak? 10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü duygusal ve zihinsel sağlığımızın iyileştirmesi için kutlanan bir gün. Her 10 Ekim’de farklı bir sağlık sorununa dikkat çekmeye ve onu iyileştirmeye çalışıyoruz.
Bunun için eylem mi yapacağız?
Belirtilen faydalarını görmek için iş yerinde değil kendi özel alanımda olmam gerekir, patronum izin vermiyor. Ne yapacağım?
Okurken aklınızdan ışık hızıyla geçen cümleler, bizim de aklımızdan geçiyor. Adım adım bugünü nasıl geçireceğimize bir bakalım. İhtiyacınız olduğuna dair işaretleri gördünüz ve resmi olarak nasıl bir gün geçireceğinizi bilmek mi istiyorsunuz?
İçiniz rahat olsun, bir ruh sağlığı gününü nasıl geçireceğinizi bulmak için, hayatınızda başka bir stres kaynağı olmak zorunda değildir. Ruh sağlığı günleri önemlidir - ve faydalıdır - işiniz her gün orada olmanızı gerektirse bile, yapılacak çok şey olduğunu düşünseniz bile veya şirketinizde bu pandemi sonrası ortamda yetersiz personel varsa bile.
Patronunuzla Konuşun
Büyük bir şirkette çalışıyorsanız, şirketinizin zaten ruh sağlığı günü ile ilgili bir politikası olabilir. Giderek daha yaygın hale geliyor ve birçok işveren, herhangi bir nedenle alınabilecek “comp” (kişisel) günler sunuyor. Politikayı genellikle çalışan el kitabından okuyabilirsiniz veya şirketinizin insan kaynakları departmanını arayarak bulabilirsiniz.
Daha küçük bir şirkette çalışıyorsanız, fikri patronunuza satmanız gerekebilir. Ne söyleyeceğinizi önceden planlamak her zaman iyisidir. Bu şekilde, gergin olmayın ve ana noktalarını unutmayın, gerekirse not alın. Patronunuza gün boyunca işinizi nasıl en iyi şekilde yapmaya çalıştığınızı bildirmek akıllıca olur. “Sizden bugün için izin alıyorum ancak o gün yapmam gereken görevleri önceden planladım ve tamamladım. İşleyişte hiçbir aksama olmayacak” duygusunu vermek ve bunu gerçekten yapmak işlerinizi kolaylaştıracaktır.
Her şeyden önemlisi, biraz izin almanın birçok (kanıtlanmış) faydasını paylaşmaktan korkmayın.
İş Arkadaşlarınızla Konuşun
Bu bireysel bir farkındalık değil toplumsal bir farkındalıktır. Yani, çevrenizdekiler de bu konuya sizin kadar önem gösterdiğinde ya da sizin kadar desteklediğinde gerçek bir bilinç kazanılmış olur.
Muhtemelen patronunuzun, eğer yeterince bilinçli değilse ve işleri yokuşa sürmek istiyorsa, öne süreceği nedenler şunlar olacaktır:
“Senin yerine kimi çalıştıralım?”
“Nerde görülmüş böyle bir şey için izin alındığı?”
“Ama bu diğer çalışanlara haksızlık olmaz mı?”
Hepimizin durmak, sadece tek bir gün belki birkaç saat eylemsiz bir şekilde oturmak istediği anlar olabilir, buna patronlar da dâhil.
Tüm hayat çılgın bir hız ile akıyor. Tüm bu stresin ve yorgunlukların içinde kayboluyoruz. Hiçbir iş, hiçbir sorun ruhsal sağlığımızdan daha kıymetli değil. Biz yoksak onlar da yok.
İş arkadaşlarınızla konuşun, bugüne dair olan haklarınızı iyi tanıyın ve doğru bir üslup ile bunu patronunuza anlatın.
2022 Dünya Ruh Sağlığı Günü Teması Nedir?
Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu tarafından belirlenen 2022 teması, “Ruh Sağlığını ve Ruhsal İyilik Halini Küresel Bir Öncelik Haline Getirelim”dir.
Bu tema altında pandemi, savaş, ekonomik kriz, şiddet ve ayrımcılığın yol açtığı psikolojik sorunlar konuşulacaktır.
Ruh sağlığının fiziksel sağlıkla eşit düzeyde tedavi edilmesini sağlamak için çalışmamız gerekir. Yaşamlarımızda, ailelerimizde, işyerlerimizde ve topluluklarımızda ruh sağlığı sorunları var ve herkesi etkiliyor. Bunu her geçen sene çok daha yoğun bir şekilde deneyimliyoruz: Küresel pandemi, ülkemizdeki ekonomik kriz, geçen sene yaşanan yangın, aldığımız göçler, birçok örnek yazabiliriz buraya.
Bu sarsıcı deneyimlerin içinde en az hasarla çıkmak için ruh sağlığı gününü en iyi şekilde değerlendirmeliyiz.
Neler Değişti? Neler Değişecek?
Ruh sağlığının birçok yönüne meydan okundu.
2019'daki pandemiden önce, küresel olarak tahminen her sekiz kişiden biri zihinsel bir bozukluk yaşıyordu. Aynı zamanda, ruh sağlığı için mevcut hizmetler, beceriler ve finansman yetersiz kalıyor ve özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde ihtiyaç duyulanın çok altında kalıyordu.
COVID-19 salgını, ruh sağlığı için küresel bir kriz yaratarak kısa ve uzun vadeli stresleri körükledi ve milyonların ruh sağlığını baltaladı. Tahminler, pandeminin ilk yılında hem anksiyete hem de depresif bozukluklardaki artışı %25'ten fazla gösteriyor. Aynı zamanda, ruh sağlığı hizmetleri ciddi şekilde kesintiye uğradı ve ruh sağlığı sorunlarına yönelik tedavi açığı genişledi.
Artan sosyal ve ekonomik eşitsizlikler, uzayan çatışmalar, şiddet ve halk sağlığı acil durumları tüm nüfusu etkileyerek daha iyi refaha yönelik ilerlemeyi tehdit etmeye başladı; 2021 yılında dünya çapında şaşırtıcı bir şekilde 84 milyon insan zorla yerinden edildi.
İnsan inanmak istemiyor ama bunların tümü yaşandı. Kimileri aynı şiddette kimileri ise azalan/artan bir halde yaşanmaya devam ediyor.
Yaralarımızı sarmak ve ruhlarımızı iyileştirmek için bireyler, topluluklar ve hükümetler olarak ruh sağlığına verdiğimiz değeri ve bağlılığı derinleştirmeli ve bu değeri tüm sektörlerdeki tüm paydaşlar tarafından daha fazla bağlılık, katılım ve yatırımla eşleştirmeliyiz.
Akıl sağlığı ihtiyaçlarının tamamının toplum temelli erişilebilir, uygun fiyatlı ve kaliteli hizmet ve destek ağı aracılığıyla karşılanabilmesi için ruh sağlığı hizmetlerini güçlendirmeliyiz.
Farkındayız, ne yazık ki damgalanma ve ayrımcılık, sosyal içerme ve doğru bakıma erişimin önünde bir engel olmaya devam etmektedir; Daha da önemlisi, hangi koruyucu ruh sağlığı müdahalelerinin işe yaradığı ve Dünya Ruh Sağlığı Günü'nün bunu toplu olarak yapmak için bir fırsat olduğu konusunda farkındalığın artmasında hepimiz üzerimize düşeni yapmalıyız. Akıl sağlığına değer verilen, teşvik edilen ve korunan bir dünya tasavvur ediyoruz; herkesin ruh sağlığına kavuşmak ve insan haklarını kullanmak için eşit fırsata sahip olduğu ve herkesin ihtiyaç duyduğu ruh sağlığı bakımına erişebileceği bir yer olsun.
DSÖ, “Herkes İçin Akıl Sağlığı ve Refahını Küresel Öncelik Haline Getirmek” teması etrafında bir kampanya başlatmak için ortaklarla birlikte çalışacaktır. Bu hareket, ruh sağlığı sorunları olan kişiler, savunucular, hükümetler, işverenler, çalışanlar ve diğer paydaşlar için bir araya gelerek bu alandaki ilerlemeyi fark etmeleri, dahası psikolojik sağlığı ve refahının daha iyi bir hale gelmesini sağlamak için ne yapmamız gerektiği konusunda seslerini yükseltmeleri için bir fırsat olacaktır. 10 Ekim herkes için bir Küresel Öncelik olacaktır.
Ben Bugünü Evde Geçirmek İstiyorum
Elbette ki en doğal haklarınızdan birisi budur!
Eğer online seminerlere katılma şansınız varsa, farkındalığınızı arttıracak aktiviteleri evde yapabiliyorsanız ne mutlu. Fakat o gün sadece kendi içinize dönmek ve kendinizle sosyalleşmek isterseniz işte size birkaç ipucu:
10 Ekim aslında, dinlenmek için zaman ayırmak anlamına gelir. Bu, saatlerce pijamayla televizyon izlemek ya da evin içinde boş boş oturmak anlamına da gelebilir. Eylemleriniz günlük bir şey olmadığı sürece, sorun değil.
Deneyebileceğiniz bazı şeyler şunlardır:
- Bir yoga dersine katılmak
- Masaj yaptırmak
- Yüzmek
- Doğa yürüyüşü yapmak
Anahtar, ister yürüyüşe çıkmak, ister bir müzeyi keşfetmek ya da sadece iyi bir kitaba dalmış olarak biraz zaman geçirmek olsun, rahatlatıcı bulduğunuz bir aktiviteyi yapmak için zaman harcamaktır.
Kaçınılması Gerekenler
- Yoğun ve stresli bir iletişimin içinde olmayın
- Sigara, içki veya diğer maddeleri kullanmamaya özen gösterin
- Sağlıksız yiyecekleri aşırı yemekten uzak durun
- Olumsuz duygular içinde derin düşüncelere dalmak veya yuvarlanmaktan vazgeçin (Boş kaldığımızda hepimiz en çok bunu yapıyoruz. Yalnız değilsiniz. Zor ama yapabiliriz.)
- Bütün gününü sosyal medyadaki yazıları okuyarak geçirmemeye çalışın
İster çok ihtiyaç duyduğunuz bir uykuya dalmaya karar verin, ister sevdiğiniz bir hobiyle kendinizi şımartın, isterseniz de bir arkadaşınızla takılın, gününüzü geçirmenin birçok yolu vardır. Gününüzü fiziksel ve zihinsel sağlığınızı artıran aktivitelere ayırın.
Biraz Eğlenceye İhtiyacınız Varsa
Gerçekten bir manzara değişikliğine ve "Ferris Bueller's Day Off" türünde bir zihinsel sağlık gününe ihtiyacınız varsa, bundan en iyi şekilde yararlanın. En az bir eğlenceli etkinlik planlayın - normalde yapmayı sevdiğiniz ve yeterince sık yapmadığınız bir şey ya da her zaman denemek istediğiniz bir şey yapamaya çalışın. Günü gerçekten unutulmaz kılmak için mümkünse iyi bir arkadaşınızı yanınıza alın.
Hiçbir şey dikkatinizi çekmiyorsa, tam olarak doğru türde meydan okuma sağlayan etkinliklere katılmaya çalışın: Hobiler, oyunlar ve benzerleri.
Bazı Değişiklikler Yapmanız Gerekiyorsa
Stresörler birikiyorsa ve gürültüyü yavaşlatmanın ve durdurmanın bir yolunu arıyorsanız, işleri yeniden yapılandırmak için bir gün ayırmak isteyebilirsiniz. Devam eden stres faktörlerini bir günde ortadan kaldıramayabilirsiniz, ancak birkaç alanda önemli bir azalma sağlayabilirsiniz, bu da stres seviyelerinizde kalıcı bir etki yaratabilir.
Stresi ortadan kaldırmaya şunları yaparak başlayabilirsiniz:
- Enerjinizi tüketen şeylerin bir listesini oluşturmak
- Daha büyük stres faktörlerinden bazılarını kesmek
- Önceliklerinize bir göz atmak
- İş memnuniyetini artırmaya yönelik çalışmalar
Tüm bunları tek bir günde üstlenmeyi beklemeyin. Ruh sağlığı gününüzü hayatınızda gerçek değişiklikler yapmak için kullanmak istiyorsanız, bu değişiklikleri değerlendirmek, planlamak ve bu değişiklikler üzerinde çalışmaya hazırlanmak için bir şans olarak kullanın.
Bizden Size
Hayatta hiçbir şey birden bire olmaz. Küçük küçük anların, anıların toplamıdır yaşadıklarımız, hissettiklerimiz.
İçimiz, kalbimiz, zihnimiz herkesten ve her şeyden önemlidir. Biz varsak vardır dünya.
Biliyoruz, tek bir günde kendinizi tamamen iyileştiremeyebilirsiniz. Fakat tek bir gün alabileceğiniz en önemli kararlara, bir sonraki sağlıklı adımlara sizi hazırlayabilir.
Bu 10 Ekim’de kendimize bir şans verelim. Gözlerimizi en önemli olana doğru açalım: kendimize.
