Somatizasyon Nedir | Somatizasyon Belirtileri Nelerdir, Nasıl Tedavi Edilir?

“Bedenin de bir belleği vardır. Zihin unutsa da beden asla unutmaz.

"İçine atma!" iyi bir nasihattir çünkü içine attıkların içinde kalmaz.

Bir yolunu bulup kendini gösterir. Dilin gizlediğini beden saklamaz. Ne mi olur? Başın döner, miden bulanır, ülserin çıkar, tansiyonun çıkar/düşer, derinde lezyonlar-hastalıklar oluşur, amansız hastalıklara yakalanırsın, bulaşıcı hastalıklara açık hale gelirsin, sindirim sorunu yaşarsın, saçın dökülür, kalbin yetmez, çarpıntın başlar, belin ağrır, fıtık olursun, dizlerin tutmaz, başın ağrır, obez olursun, şekerin düşer...

"İçine" dert olur. Söylemediklerin kadar hasta olursun.”

Somatizasyon bozukluğu nedir, nasıl tedavi edilir?

Hazırsan başlayalım!

Somatizasyon Bozukluğu Nedir?

Somatizasyon, bireyin psikolojik veya sosyal yaşantısında karşılaştığı sorunları, bedensel bir bozukluk gibi algılaması, bedensel sorunlarmış gibi görünen tepkiler vermesi ve çözüm bulmaya çalışması davranışıdır (Ünal, 2002).

Somatizasyon sorunu yaşayan bireyin yaşadığı belirtilerin fiziksel muayenede bir karşılığı bulunmamaktadır. Somatizasyon kavramı ilk olarak Wilhelm Stekel tarafından 1943 yılında tanımlanmıştır.

Somatizasyonu olan hastanın eşzamanlı ek bir fiziksel rahatsızlığı da olabilir. Somatizasyona depresyon ve kaygı da eşlik edebilir. Somatizasyon, aynı zamanda bir başka hastalığı da maskeleyebilir (Brown, 2004).

Kliniklere farklı şikayetler nedeniyle başvurulması somatizasyon teşhisinin konulmasını zorlaştıran bir sebeptir.

Somatizasyon teşhisinin koyulabilmesi için bedenin dört alanında ağrı ve belirtinin olması gerekmektedir (Benk, 2006).

Ses kısılması, işitsel problemler, körlük, yutkunma zorluğu, felç gibi yalancı nörolojik belirtiler; vücudun tümünde kendini gösteren ağrısal belirtiler, kusma, hazım problemleri, öğürme gibi sindirim sistemi üzerinde oluşan belirtiler; libidoda azalma, birleşme esnasında ağrı gibi psikoseksüel belirtiler; hamilelik dönemi içerisinde ciddi ve ağır istifralar, düzensiz ve aşırı ağrılı regl dönemleri gibi üreme sistemi problemleri görülebilir belirtilerdir.

Tanı koyulabilmesi için en az 10 belirtinin, 30 yaş öncesinden başlayarak uzun yıllar devam etmesi gerekir (Güleç, 2009).

Tüm davranış kalıplarında olduğu gibi bedensel sorunlar, bu sorunların algılanmasına ve ifadesine yönelik davranışlar da öğrenme yoluyla şekillenmektedir.

Aile içinde kronik veya ciddi hastalığa maruz kalmış kişilerle yetişen veya bu kişileri gözlemleyen çocukların ileride somatizasyon geliştirme olasılıkları daha fazladır.

Hastalık davranışı üzerinden çocuğa yönelik ilgi artışı ve ödüllendirme davranışı, bu kalıbın pekiştirilmesine hizmet etmektedir. Bu durum çocuğun modeli öğrenmesine ve hastalık rolüne daha çok bağımlı kalmasına neden olabilir.

Bir çocuğun hayatındaki stres ve gerginliklerin bedensel ağrılar/üzüntülerle ifade edilmesi normal olsa da bedensel şikayetlerin özel ilgi gördüğü ailelerdeki çocukların ileriki yaşamlarında bedenselleştirmeyi bir savunma olarak kullanma olasılıklarının önemli ölçüde daha yüksek olduğuna dair kanıtlar psikoloji literatüründe mevcuttur.

Somatizasyonun Kimlerde Görülür?

Somatizasyon bozukluğu yaklaşık %90'ı 25 yaşından önce başlamaktadır, yaygınlığı %7.7’dir; aile içi sözel şiddete maruz kalanlarda, anne eğitim düzeyi düşük olanlarda ve kronik hastalık öyküsü bulunanlarda risk daha yüksektir (Özenli ve ark., 2008). Kadınlarda daha yaygındır.

Somatizasyon belirtileri nelerdir?

Fiziksel şikayetler nedeniyle, toplumsal ve mesleki alanlarda sıkıntılar yaşama.
Sağırlık, ses kısılması, yutma güçlüğü, körlük ve felç gibi durumlar yaşama.
Adet bozukluğu, adet düzensizliği, aşırı kanama ve gebelik sırasında kusmalar sebebiyle hastanede yatma.
Karın ağrısı, mide bulantısı, karın şişmesi, kusma nöbetleri ve öğürmeler gibi şikayetlerin olması.
Cinsel isteksizlik.
Cinsel birleşme esnasında ağrılar yaşama.
Solunum darlığı, göğüs ağrısı, baş dönmesi ve çarpıntı gibi problemler yaşanması.
Vücudun değişik yerlerinde, farklı ağrılar yaşanması.

Somatizasyon bozukluğu tedavisi

Somatizasyon bozukluğu içerisinde problem fiziksel olarak yaşandığı için yapılan ruhsal muayene başvuru genellikle ikincil yönlendirmeyle gerçekleştirilir. Tıbbi bir müdahale gerekmedikçe de sorunun psikolojik boyutları ele alınır. Bazı durumlarda diğer disiplinlerle paralel gidecek bir tedavi düzeni uygulamak uygundur.

Tedavinin ilk aşamasında öncelikle kişiye ve daha sonra ailesine bu durumun psikolojik bir sorun olduğunun bilgisinin verilmesidir.

Uzun soluklu bir psikoterapi çalışması yürütülür. Kişinin somatizasyon bozukluğu geliştirmesindeki dinamiklerin anlaşılması ve duygularını fark edip sözel olarak ifade etmeyi öğrenmesi, terapinin en önemli kısmını oluşturur.

Somatik semptom bozukluklarının tedavisi, düzenli olarak planlanmış online veya yüzyüze tedavi; psikososyal müdahaleler (aile üyeleriyle ortak toplantılar gibi), psikoeğitim ve belirgin eşlik eden anksiyete veya depresyon semptomlarının tedavisi dahil olmak üzere hastanın semptomlarını anlamak ve yönetmek için farklı stratejileri birleştirir.