‘‘Kendini sev.’’
Bu cümleyi son zamanlarda ne kadar çok duyuyorsun, değil mi?
Öz sevgi kavram internet ortamda da sıkça gündeme getirilmeye başlaması ile kendini sevme haline yönelim iyice arttı.
Peki, insan ister istemez hemen kendini sevebilir mi?
Öz sevgiyi kurmak ve beslemek, kulağa geldiği kadar kolay mı?
Bu sorulara bir çırpıda ‘‘Evet’’ cevabı veremiyor olabilirsin.
Bunun çok normal olduğunun altı çizmek ile birlikte, bu yazımızda sana kendini sevmenin ne olduğunu, neden önem arz ettiğini ve en önemlisi nasıl kendini sevebileceğini anlatmaya çalışacağız.
Hazırsan başlayalım!
Kendini Sevmek Nedir?
Kendini sevmek; kişinin kendisi her haliyle tamamen kabul etmesi, kendisine karşı nazik olması, kendisine saygılı davranması ve hem gelişimi hem de bireysel refahı beslemesi anlama gelir.
Bunun yanı sıra, kendini sevmek; kişinin kendine dair duygu ve düşünceleri ile de doğrudan bağlantılıdır.
Öz sevgi kavramı derinlemesine incelediğimizde; bu kavram içerisinde kendimiz için yaptıklarımızı, kendimiz ile kurduğumuz iletişimi, kendimize dair hislerimizi buluruz.
Tüm bu bulgular bir yandan da sevgi ve endişe ikilisi yansıtan bulgulardır. Kişi kendini sevebildiğinde, kendini kendisi hakkında çoğunlukla olumlu bir görüşe sahip olur. Elbette bu, kendini seven kimseler kendilerine dair sürekli olumlu hissettikleri anlama da gelmez.
Açıkçası böylesi de pek gerçekçi olmazdı. Burada kastedilen, kişiler olumsuz yaşanmışlıklarda dahi kendini sevebilmeyi başarmasıdır. Örneğin, yaptığın bir hatadan ötürü başa kötü bir şey gelebilir ve sende de doğal olarak yaşananlar dolayısıyla üzgün ya da kızgın hissedebilirsin.
Önemli olan, tüm bu negatif duygulara rağmen kendini sevmekten vazgeçmiyor olmandır. Bu örnek sana kafa karıştırıcı geliyorsa, bunu kendin üzerinden değil de başka bir kişi üzerden de düşünebilirsin. Mesela erkek kardeşinin seni çok kızdıracak bir şey yaptığı hayal ed.
Hissedeceğin öfke, ona karşı duyduğun sevgiyi etkiler mi? Sırf öfkelendiğin için, onu daha az mı seversin? Tabii ki hayır. Her ne olursa olsun bağışlayıcılığı devreye alabilir, ona iyi gelecek davranışlarda bulunmaya devam edebilirsin. İşte kendini sevmek de buna çok benzerdir. Anlayacağın, başkaları sevmeyi biliyorsan (erkek kardeş örneğinde olduğu gibi) kendini sevmeyi de biliyorsun demektir.
Kendini Sevmek Nasıl Olur?
Az sonra sıralayacağımız maddeler, kendini seven bir kimsenin kendisine karşı nasıl davranışlar, düşünceler ve duygular barındıracağına örnek teşkil etmesi iç oldukça önemli. Bu maddeler çoğaltılabilir elbette; ancak bizler, görülmesi/fark edilmesi en yaygın olan kendini sevme biçimleri sıralayarak işini kolaylaştırmak istiyoruz:
- Kendini ihtiyaçları karşılayabilmek
- Olumsuz durumlarda kendini affedebilmek
- Başkalarına istismar hakkı tanımamak, başkalar istismar etme ihtimal önüne geçebilmek
- Kendini sağlığı ve refahı öncelik olarak görebilmek
- Destekleyici ve yapıcı kimselerle vakit geçirmek, aksi yapanlar ile mümkün olduğu kadar ilişki kurmamak
- Gerektiğinde yardım isteyebilmek
- Kızgınlık ve öfke gibi kişinin ilerlemesine engel olacak duygulardan vazgeçebilmek
- Kendine karşı olumlu söylemler geliştirebilmek
- Bireysel değerlere uygun şekilde yaşayabilmek
- Sağlıklı kararlar alabilmek
- Güçlü yönleri hatırlayabilmek
- Kendine güvenebilmek ve iddialı olmak
- Duygulara değer vermek
- Gelişim ve sarf ettiğin eforun farkında olmak
- Gerçekçi beklentiler içine girmek
- Kusurları kabul edebilmek
- Kendini kendine sağlıklı ödüller vermek
- İlgi alanlar ve hedefler peşinden gitmek
- Yeri geldiğinde kendini deneyerek zorlamak
- Kişinin kendini kendinden mesul olduğunun bilincinde olmak
Kendini Sevmek Neden Gereklidir?
Eğer bir kendini sevme modeli ile büyümediysen veya çevrende sana sık sık kendini sevmenin ne denli önemli ve değerli olduğunu anlatıp hatırlatan birileri hiç olmadıysa, kişinin neden kendini sevmesi gerektiğine dair kafanda soru işaretleri olabilir.
Kendini sevme alışkanlığı edememiş bireylerde bu gibi sorgulamalar ile sıkça karşılaşılır.
Basitçe açıklamak gerekirse; kendini sevmediğin takdirde, çok yüksek bir ihtimalle, kendine karşı aşırı eleştirel yaklaşarak tamamen sanları memnun etmeye odaklı mükemmeliyetçi bire dönüşürsünüz.
Bu dönüşüm, seni dış tehditlere de açık hale getirerek kendini kendine vereceğin zarar yanı sıra etrafındakilerden de zarar görme olasılığı artırır.
Kendini sevmeyen bir kişinin, başkalar suistimallerine ve kötü muamelesine karşı herhangi bir gardı olmayacağından çokça maruz kalacağı söylemek mümkün. Kendini kendine vereceğin zararı da azımsamaman gerekir.
Kendini sevmediğinde, kendini ihtiyaç ve duyguları ihmal etmeye başlarsın. Bu da kendini sabote etmene ve belki de yanlış kararlar alarak sana hiç uygun olmayan yerlere savrulmana yol açabilir.
Kendini sevmek; özgüveni, sağlıklı ilişkileri, ilgi alanlara ve hedeflerine yönelik odağı, yeri geldiğinde sırlar koyabilme ve kendinle gurur duyabilme yetisi de beraberde getirir. Temeli sağlam olmayan binalar nasıl ki bir gün elbet yıkılmaya mahkum ise, benliğin temele öz sevgiyi yerleştirememiş kişiler de az evvel sıraladığımız özelliklerden mahrum kalarak yaşamı boyunca olumsuzluklar ile karşılaşma potansiyeli artırmaktan kaçamaz.
Kendini Sevmek ve Narsisizm Aynı Şey Mi?
Kendini sevmek pek çok kimse tarafından sık sık bencil ve hatta narsist olmak ile karıştırılır. Kendini sevmenin gerekli olup olmadığı sorgulaman yanı sıra, bahsi geçen yanılgılar da kendini sevme yolunda adım atmak isteyenler için büyük bir engel teşkil eder.
İşin özü şu ki ne psikologlar ne psikiyatrlar ne de bir başkası kendini sevmen gerektiği söylediğinde, öz sevgiyi teşvik etmeye çalıştığında senden kendini herkes üzerinde en büyük ya da en mükemmel olarak görmeni istemiyor. Narsistler; kendileri hep en iyi gören, hataları/kusurları asla kabul etmeyen, empatiden yoksun ve kesinlikle sorumluluk almayan kişilerdir.
Bunun yanı sıra sürekli tanınma ve dıştan doğrulama alma ihtiyacı da hissederler. Kendini sevmek ise ne kadar harika olduğun ile alakalı değildir ve dolayısıyla narsistlik gibi bir duruma da sebep olmaz. Kendini sağlıklı şekilde seven kişi, kusurları yok saymaz. Aksine, o kusurlar varlığı kabul eder ve onlar varlığa rağmen kendini değerli görmeye devam eder. Ayrıca kendini sevmek, başkaları sevmeye ve başkalarına önem vermeye de ket vurmaz. Sadece tıpkı başkalarına karşı olduğu gibi kişinin kendisine karşı da aynı ölçüde nezaketli davranması anlama gelir.
Kendimizi Sevmek İçin Neler Yapılabilir?
Kişinin kendini sevebilmesi iç, eli taş alta koyması elzemdir; fakat iş aksiyon almaya geldiğinde kafada beliren düşünceler genellikle insan ayaklar geri geri gitmesine neden olacak türden düşünceler olur. Kendini sevebilmek için adım atmakta zorlanan bireylerden sıkça duyulan cümleler şunlardır:
- ‘‘Ne yaparsam yapayım değişemeyeceğimden korkuyorum.’’
- ‘‘Duygularımı anlamak ve kaydetmek çok zahmetli bir iş gibi geliyor.’’
- ‘‘Kendimden önce ailemle ilgilenmem gerek. Önce onlara göz kulak olayım, sonra sıra bana zaten gelir.’’
- ‘‘Kendimi sevmeye başlarsam, bazı ilişkilerimi sonlandırmam gerekecek. Bunun bana iyi geleceği bilsem de yalnız kalmak istemiyorum.’’
- ‘‘Zaten hali hazırda yapacak çok fazla işim var.’’
- ‘‘Kendime karşı daha az eleştirel olmak istiyorum; ama bunu nasıl yaparım bilmiyorum.’’
- ‘‘Ben yıllardır günde 5 saat uyuyarak hayatta kalmayı başarıyorum. Kendimi sevmesem bir şey olmaz sanırım.’’
- ‘‘Öz sevgi, öz saygı, kendine bakabilmek gibi kavramlar bana kendine çok düşkün olmakmış gibi geliyor.’’
Öncelikle şunu belirtelim: Kendini sevmek ya da değişim geçirmek konusunda karmaşık düşünceler ve duygular içerisindeysen, bu oldukça sık rastlanan ve fazlasıyla normal bir durum; ama şunu hatırlatmakta da fayda var, kendini sevmen iç tüm hayatı komple değiştirmene hiç mi hiç gerek yok.
Kendine dün davrandığından daha iyi davransan, bu bile bir adım sayılır. Gerçek bir başlangıç için ise aşağıda sıralayacağımız maddeleri dikkate alabilir ve bu maddelere bir şans vererek onları uygulamaya koyabilirsin:
- Sana iyi gelecek, hoşlandığın herhangi bir şey düşün. Ardından bunu nasıl ve ne zaman gerçekleştireceğe dair not tut. Not tutmaktan lütfen kaçma; çünkü yazmak, takip etmeyi kolaylaştırarak yazdığın her ne ise onu hayata geçirme ihtimalini de yükseltir. Bu düşünüp not alma işlemi bir rutin haline geldiğinde, sana zarar veren düşüncelerden ve davranışlardan uzaklaşmaya başladığı fark edeceksin. Yazdıkları uygulamaya koydukça, öz sevgi benliğin ayrılmaz bir parçası haline gelecektir.
- Doğada sevdiklerin ile düzenli olarak vakit geçirmeye özen göster. Temiz havan terapi gücünde bir etken olduğunu unutmamakta fayda var. Öte yandan, birlikte olmaktan keyif aldığın kimseler ile maceralara atılmak; iyi hissetmeni sağlayacaktır. Yapılacak aktiviteleri seçmek sana kalmış!
- Sürekli başkalar ihtiyaçları karşılamaya çalışmaktan vazgeç. Bazen farkında olmadan bile bunu yapıyor olabilirsin; çünkü pek çok kişide bu davranış maalesef artık yerleşik hale gelmiş durumda. Tabii ki ebeveyn isen ya da bakıma muhtaç herhangi bir kişi ile bir ev paylaşıyorsan elde olmadan da kendine dönük bir şeyler yapmakta zorlanıyor olabilirsin. Sana tavsiyemiz, en ufak bir boşluğu bile kaçırmaman yönünde olacaktır. Kısa bir süreliğine de olsa kendin ile baş başa kalabilecek bir an mı yakaladın? Bunu değerlendir. Mümkün olduğu kadar herkesten ve her şeyden uzakta, kendini dinleyebileceğin ortamlar yaratmaya çabala.
- Evini seni mutlu edecek eşyalar ile donat. Ev, en güvenli ve en çok vakit geçirdiğimiz alanlar başında geliyor. Kişisel alanı kendini zevke göre, sana keyif veren objelerle süslemen an kendini ruhen çok daha iyi hissetmene yardımcı olacaktır.
- Teknolojiden uzaklaş. Teknolojiden uzaklaş derken, tamamen kopun demiyoruz tabii; zira günümüz dünyasında böyle bir şey zaten mümkün değil. Üstelik, buna gerek de yok. Ara ara telefonun başta olmak üzere akla gelebilecek tüm ekranlardan uzak durmaya çalış. Tüm günü ekran karşısında geçirmenin yalnızca kendini sevmek noktasında değil fiziksel sağlığa yönelik de ciddi bir tehdit olduğunu unutmaman gerekir.
- Bilimsel araştırmalar, günlük egzersizin hem fiziksel hem de ruhsal sağlığın için sayısız faydası olduğuna işaret ediyor. Kendini zorlamadan, senin için en uygun miktarda ve şekilde her gün egzersiz yapmaya çabala. 30 dakikalık bir yürüyüş, kısa mesafede bisiklet sürmek, hafif tempoda koşmak… Tercih senin. Yeter ki bunu bir alışkanlık hale getirebilecek düzende egzersizi hayata katabilin.
- Evcil hayvan sahiplenmek her evin şartlara uymayabilir; fakat biz ye de bu tatlı mı tatlı öneriyi paylaşmak istiyoruz. Evcil hayvan sahiplen! Evini tüylü bir dost ile paylaşmaktan daha keyifli çok az şey vardır. Kendini sevmek için, patili dostun ile karşılıksız sevginin anlamı tekrar tekrar kavramaktan daha pratik bir yöntem olamaz üstelik!
- Uykunu düzene sokmalı ve ihtiyacın olan uykuyu her gün almaya mutlaka dikkat et. Uyku da tıpkı egzersiz gibi hem fiziksel hem ruhsal sağlık için olmazsa olmazlar başında gelen bir faktör. Yeterli düzeyde, düzenli şekilde almayan uyku; hayat her alanı kolaylıkla tehdit edebilir veya dış tehditlere açık hale getirebilir.
- ‘‘Hayır’’ diyebilmeyi öğrenin. Hayır demek çoğu san iç oldukça zordur. Nedense birçok kişi hayır demeyi nezaketsizlik, saygısızlık ya da ayıp kavramı ile ilişkilendirir bu kelimeyi kullanmaktan kaçır. Üstelik bunu gerekli durumlarda bile böyle yaparak işleri iyice çıkmaza sokar. Hayır diyebilmek sanılan tüm olumsuz algılar akse çok gerekli ve kişiyi ileriye taşıyabilecek bir özelliktir. Lütfen yavaş yavaş da olsa hayır demeye karşı negatif algılardan kurtulmaya gayret ed.
- Son önerimiz elbette profesyonel yardım almaktan yana olacak. Bireyler kimi zaman her ne yaparsa yapsın, her ne kadar uğraşırsa uğraşsın bir şeyleri çözüme kavuşturamaz. Bu durum, yani başarısızlık hissi, her şeyi daha da kötü hale getirebilme potansiyele sahiptir. Profesyonel yardım almak, işleri içinden çıkılmaz hale gelmeden görüp aksiyon alabilmeyi beraberde getirecektir. Eğer kendini çıkmazda görüyorsan, yalnız olmadığını bil ve profesyonel destek almaktan çekinmeyin.
Sıkça Sorulan Sorular
Kendini Sevmek Ne Anlama Gelir?
Kendini sevmek; davranışsal, düşünsel ve duygusal yönden kişinin kendini kendisi beslemesi ve desteklemesi anlama gelir. Kendini seven kişi, yaşanan olumsuzluklara karşı olumsuz duygulara kapılsa dahi kendini sevip değer vermekten vazgeçmeyen kişidir.
Kendini Sevmenin Adı Nedir?
Kendini sevmeye kavramsal olarak ‘‘öz sevgi’’ de denilmektedir. Kendini sevmek söz konusu olduğunda, öz sevgi kavramı ile de sık sık karşılaşırız. Bu ikili, aynı anlama gelmektedir ve birbirinin yerine de kullanılabilir.
Kendini Seven İnsan Nasıl Davranmalıdır?
Kendini seven san kendisine iyi davranması ve kendisine iyi gelecek şeyler peşinden gitmesi beklenir. Aynı şekilde bu kişilerden kendilerinden vazgeçmemeleri, her şeye rağmen kendilerine kıymet vermeleri istenir.
Kendimizi Nasıl Daha Çok Sevebiliriz?
Kendini sevmek için izleyebileceğin türlü yol mevcut. Günlük/not tutabilir, sevdiklerinle vakit geçirmeyi düşünebilir, uyku ve egzersiz düzenine dikkat edebilir, kendine daha çok vakit ayırmaya çalışıp seni mutlu edecek ortamlar yaratmaya özen gösterebilirsin. Kendine ne iyi geleceği en iyi sen bilirsin. Dolayısıyla iyi hissetmek üzerine kafa yorarak, sana iyi hissettiren noktaları belirleyebilir ve bu sayede öz sevgi pratik edebilirsin.
Kendimi Sevmeyi Kendime Nasıl Hatırlatabilirim?
Kendini sevmeyi anlamada ve hatırlamada güçlük çekenler şu örneği akla getirebilir: Annen, baban, kardeşin, kuzenin, en yak arkadaş… Kısacası çok sevdiğin biri düşünün. Bu kişiler her zaman senin istediğin sana iyi gelecek şekilde hareket etmeyebilir. Seni üzebilir, kırabilir, kızdırabilir, hayal kırıklığa uğratabilir. Sırf seni kırdığı, kızdırdığı iç anda bu insanları sevmekten vazgeçebilir misin? Elbette hayır. İşte bu kadar. Başkasını sevmeyi bilen, kendini sevmeyi de bilir. Bu örneği kavradıysan, sen de başkalarını sevmenin ne olduğunu bilen birisin demektir ki bu da kendini sevmeyi de içten içe bildiğin manasa gelir.
Kendimizi Seversek Narsist Olur Muyuz?
Kesinlikle hayır. Kendini sevmek ve narsisizmin hiçbir alakası yoktur. Çoğu kimse bu ikiliyi birbirine karıştırdığından kendini sevmeyi yanlış ve ürkütücü bir şeymiş gibi algılar. Oysa bu tamamen yanlış bir algıdır. Kendini sevmek, kısaca, kendine değer vermek ve buna uygun davranışlar sergilemek anlama gelir. Narsist kişilerde olduğu gibi kendini en iyi gören üstenci bir bakış açısı ve hata kabul etmeme, sorumluluk almama, devamlı dışarıdan onay ve tanınma bekleme gibi semptomlar kendini seven birinde görülmez.
Kendimizi Sevmek İçin Terapi Almalı Mıyız?
Kendini sevmek için ısrarla çabalamana karşılık herhangi bir değişim hissetmeyebilir ve bundan ruhsal anlamda seni zorlayacak derecede rahatsızlık duyabilirsin. Bu gibi durumlarda profesyonellerden yardım almak çok sağlıklı ve yerde bir karar olur. Profesyonel yardıma başvurmak, sonuç alamayan ve hayatı zorlaştıran çabalara yönelik atılabilecek en bilinçli adımdır.
Kaynakça
How to (Really) Practice Self Love: 4 Things To Remember, Self Space
What is Self-Love and Why Is It So Important?, Sharon Martin, 2019
13 Steps to Achieving Total Self-Love, Alison Rachel Stewart, Steven O'Brien, 2023
