Oyun Terapisi, çocukların dünyasına kapılarını açan büyülü bir yaklaşımdır. Oyun, çocukların doğal bir iletişim aracı olarak kullandığı, düş gücünü serbest bıraktığı ve duygusal keşifler yapabildiği bir yolculuktur.
Bu terapi yöntemi, çocukların iç dünyalarını anlamak, duygusal problemleri ele almak ve kişisel gelişimlerine yardımcı olmak için kullanılır.
Çocuk terapisinde oyunun yerine göz atmak için, hazır ol; çünkü çocukların büyülü dünyasına dalıyoruz!
Oyun Terapisi Nedir?
“Oyuncaklar çocukların kelimeleridir ve oyunlar onların dilidir.”
Garry L.Landreth
Psikoterapi formlarından birisi olan oyun terapisi oyunlar aracılığıyla duygu ve düşüncelerin açıklanmasıdır.
Oyun terapisi boyunca oynan oyunların ve kullanılan oyuncakların kendi iç dinamikleri, kuralları ve değerlendirmeleri vardır.
Kimi zaman doğaçlama, kimi zaman ise planlı oyunlar ile yürütülür.
Oyun terapisine başlayan danışan (çocuk) kendi iç dünyasına doğru bir yolculuğa çıkar.
Genelde 2 ila 8 yaş arasındaki çocuklar için tercih edilse de yetişkinlerin tedavisinde de oyun terapisinin önemi giderek artmaktadır.
Oyun Terapisini Kimler Verebilir?
Oyun terapisi sertifikasını aşağıdaki meslek gruplarına mensup kişiler alabilirler:
- Pedagoglar ve aile danışmanları
- Çocuk gelişim ve okul öncesi eğitim mezunları
- Sosyal hizmet uzmanları
- Rehber ve psikolojik danışmanlık
- Çocuk doktorları ve psikiyatri hemşireleri
Oyun Terapisinden Kimler Yararlanır?
Oyun terapisi bir ilişki kurma, bir kişiyi (özellikle çocukları) rahatsız eden şeyi ortaya çıkarma ve bir çözüm üretme aracıdır.
Oyun terapisi en çok 2-8 yaş arasındaki çocuklar için önerilir. Bazı durumlarda, 9-12 yaş arasındaki çocuklar için de kullanılır.
Oyun terapisi, aşağıdaki belirtileri gösteren çocukların tedavisinde kullanılan etkili terapötik bir yaklaşımdır:
- Kaygı bozukluğu, stres, korku
- Depresif bozukluklar
- Karşı gelme bozukluğu
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
Oyun terapisi aynı zamanda şu belirtilere sahip çocuklara da yardımcı olur:
- Arkadaş edinmekte zorlanan
- Akran zorbalığı yaşayan veya yaşatan
- Ölüm ve ayrılık gibi “kayıp ve yas” deneyimleri yaşayan
- Uyku düzensizliği ve kâbus görme problemleri deneyimleyen
- Oyun oynama isteği olmayan
Oyun terapisi evrensel bir yaklaşımdır. Bu özelliği ile terapistlere travmayı erken teşhis etme, her çocuğun ihtiyaçlarına ve özelliklerine göre tedavi yöntemleri geliştirme konusunda kolaylık sağlar.
Oyun Terapisi Türleri: Küçük Çocuklar
Oyun terapisi çocukların iletişim ve öğrenme süreçlerine dayanan, yapılandırılmış ve teori temelli bir psikoterapi yöntemidir.
Oyun terapisi boyunca terapist, psikolojik danışman ya da aile, çocuğun hayatında neler olduğuna dair fikir edinmek için interaktif oyunları ve karşılıklı konuşmaları tercih eder.
Bu noktada yetişkinlerin özellikle dikkat ettiği hususlar şunlardır:
- Çocuğun ruh hali
- Canlandırdığı karakterin türü ve kendisinin büründüğü rol
- Oynamayı sevdiği hikâyenin türü
- Çocuğun ses tonu, jest ve mimikleri
Oyun terapisinin üç temel şekli vardır:
Yönlendirici Oyun Terapisi
Terapist oyunlar sırasında çocuğa yol gösterir. Çocuğun seçtiği oyunlara ve katılım düzeyine göre değerlendirmelerde bulunur. Çocuğa yardımcı olacağını düşündüğü oyunları, karakterleri ve oyuncakları tanıtır.
Yönlendirici Olmayan Oyun Terapisi
Bu yaklaşımda terapistin amacı güvenli ve besleyici bir oyun ortamı yaratmak ve çocuğu özgür bırakmaktır. Oyun sırasında çocuğu dikkatle takip eder ve oyunu gerçeğe mümkün olduğunca yakın tutmaya çalışır.
Çocuğu belirli bir yöne çekmeye çalışmaz ve ona değişim yaratma, sorun çözme fırsatları verir.
Yol gösterici olan çocuktur.
Harmanlanmış Oyun Terapisi
Yönlendirici ve Yönlendirici Olmayan terapi yöntemlerinin birleşiminden oluşan bu tedavi yönteminde çocuk ve terapist rolleri değiştirir.
Terapist çocuğu tanımak, problemi keşfetmek ve uygun tedaviyi formüle etmek için bir süre gözlemler.
Travma Bilgili Oyun Terapisi: Ergenler
Ergenler için oyun terapisi nispeten yeni bir yaklaşımdır. Karmaşık travma yaşayan gençlere yönelik geliştirilmiş bir tedavi yöntemidir.
Bu tedavi yönteminin amacı, birden fazla travmatik olaya maruz kalan çocukları ve bu olayların onlar üzerindeki uzun vadede etkisini incelemek ve bireysel bir tedavi yöntemi geliştirmektir.
Karmaşık Travma Deneyimleyen Ergenlerde Görülen Yaygın Bozukluklar
Sağlıksız ve Güvensiz İlişkiler
Çocuklarında birden fazla travmatik olaya maruz kalmış ergenler sosyal çevreleri ile anlamlı bağlar kurmakta zorlanırlar.
Fiziksel Problemler
Karmaşık travmalar bağışıklık sistemi ve stres yanıt sisteminde düzensizlik ve bozulmaya neden olur.
Duygusal Problemler ve Duygusal Bağ
Travma mağduru ergen bireye dışardan gözlemlendiğinde önemsiz görünebilecek, öngörülemeyen, değişken duygusal tepkiler verirler. Kendi bedenlerinden ve kendi duygularından kopuk halde yaşarlar. Bu durum iletişim ve öğrenme becerilerini oldukça yavaşlatır.
Davranış Bozuklukları ve Bilişsellik
Duygusal durum bozukluğu nedeniyle davranışlarını da kontrol etmekte güçlük çekerler. Aşırı, muhalif ve öngörülemeyen, yüksek riskli davranışlar sergilerler: Alkol ve madde bağımlılığı, erken cinsel aktivite, yasa dışı uğraşlar.
Benlik Kavramı ve Benlik Saygısı
Karmaşık ve çoklu travma kurbanı ergenlerin yaşadığı en büyük sorunlardan birisi kendilerine olan saygılarının ve özgüvenlerinin yitimidir. Sürekli olarak utanç ve suçluluk duyarlar.
Oyun Terapisi Neye İyi Gelir ve Oyun Terapisi Tekniği Nedir?
Oyun terapisi, çocuklarla kendi düzeylerinde, en rahat oldukları alanda duygu ve düşüncelerini açığa çıkarmak için uygulanan bir tedavi yöntemidir.
Bu tedavi yönteminin faydaları şunlardır:
- Sorumluluk alma bilincinin gelişmesi
- Problem çözme becerilerin artması ve stratejik davranabilme kabiliyeti
- Özgüvenin artması ve empati duygusunun gelişmesi
- Kaygı ve endişe gibi olumsuz duyguların hafiflemesi
- Duyguları doğru ve sakin bir yolla ifade edilmek
- Sosyal ilişkilerin düzenlenmesi ve geliştirilmesi
- Aile bağlarının güçlenmesi
Oyun Terapisi Teknikleri
Motor becerilerin ve dil yeteneklerinin de gelişmesine yardımcı olan oyun terapisinde temelde 2 farklı teknik kullanılır.
Yönlendirici Yaklaşım
Terapist yönlendirici pozisyondadır ve belirli amaçlara yönelik oyun ve oyuncaklar seçerek oyunun gidişatına müdahale eder.
Yönlendirici Olmayan Yaklaşım
Oyun ve oyuncaklara çocuk karar verir. Terapist oyun sırasında çocuğu sadece gözlemler; herhangi bir yönlendirmede bulunmaz ya da müdahale etmez.
Eğer çocuk isterse terapist oyuna katılabilir.
Oyun terapilerinde tercih edilen diğer destekleyici teknikler şunlardır:
- Hikâye anlatıcılığı
- Müzikal oyunlar
- Dans ve yaratıcı aktiviteler
- Su ve kum oyunları
- El işleri ve sanat
Oyun Terapisi Kaç Seans Sürer ve Oyun Terapisi Nasıl Yapılır?
Psikolojik ve travmatik sorunları saptamak ve bunları tedavi etmek için oyunlardan ve oyuncaklardan yararlanan tedavi yöntemine oyun terapisi denir.
Oyun terapisi seansları 30 dakika ya da 1 saat sürebilir. Seanslar genelde haftada bir kez gerçekleştirilmektedir.
Terapinin kaç seans süreceği danışanın terapiye ne ölçüde yanıt verdiğine bağlıdır. Bireysel ya da grup terapisi şeklinde ilerleyebilir.
Oyun terapilerinin nasıl gerçekleşeceğini danışanın durumu, kişisel özellikleri ve yaşanan problemin derinliği belirler.
Terapist bir bebek evi ve birkaç oyuncak vererek evde yaşanan bir durumun yeniden canlandırılmasını isteyebilir.
Ya da el kuklaları yardımıyla yaşanan stresli, korku dolu, üzücü bir anın anlatılmasını talep edebilir.
Danışanın sorununa benzer bir hikâye anlatımı ya da ona hikâye anlattırılması da sıkça tercih edilen yöntemlerden biridir.
Ve yahut resim çizerek duygularını anlatması istenebilir. Çizim sırasında sorulan sorular da çocuğun duygu ve düşüncelerini onu zorlamadan açığa çıkartmanın yollarından biridir.
Oyun Terapisti Nerelerde Çalışır?
Oyun terapistlerinin çalışma alanları aşağıdaki gibidir:
- Sosyal Hizmetler
- Çocuk Yetiştirme Yurtları ve Sığınma Evleri
- Evlat Edinme Kurumları
- Okullar
- Aile ve Çocuk Sağlığı Merkezleri
Sıkça Sorulan Sorular
Oyun terapisi neye iyi gelir?
Oyun terapisi çocuklar için bir ifade özgürlüğüdür. Kendi sorunlarını ve iç dünyalarını açık bir iletişimle aktarmalarına yardımcı olur. Böylece yalnızlık, değersizlik, anlaşılmama gibi duygulardan kurtulurlar.
Oyun terapisi kaç seans sürer?
Oyun terapileri genellikle 16-20 seans aralığındadır. Uzman psikolog çocukla haftada bir ya da iki kez görüşür.
Ek seans sürelerini çocuğun gelişimi ve gidişatı belirler.
Oyun Terapisi kaç yaşından itibaren uygulanır?
Oyun terapileri 2 ila 12 yaş arasındaki çocuklar için tercih edilmektedir.
2 yaş oyun terapisinde evcilik, doktorculuk gibi sembolik oyunlar tercih edilir.
Oyun terapisinde kullanılan oyuncaklar birbirinden farklı anlamlar taşıyan ve çocukların kendilerini ifade etmelerini kolaylaştıracak oyuncaklardır.
Oyun terapisi eğitimi nereden alınmalı?
Oyun terapisi alanında uzmanlaşmak isteyen psikologlar öncelikle üniversitelere ve uzun dönem eğitim veren enstitülere başvurmalıdırlar.
Bunun yanı sıra güvenilir online eğitim platformları da son derece destekleyici olacaktır.
Kaynakça
What is Play Therapy?, College Of Education, Center for Play Therapy
How Play Therapy Treats and Benefits Children and Some Adults, Ann Pietrangelo, 2019
What Is Play Therapy?, By Toketemu Ohwovoriole, 2021
