Bazen yaptıkların ve söylediklerin örtüşmeyebilir. Yüzleşmekten, o an içinden geçenleri söylemekten kaçınabilirsin. Duygu ve düşüncelerinin dışa vurumu etkisiz ve olumsuz şekilde gerçekleşebilir.
Bunların tümü pasif agresif davranışlar olarak adlandırılır. Tanımlaması zor olabilir, iyileştirmesi zaman alabilir ama çözümsüz değildir.
Pasif agresif ne demek? Pasif agresif kişilik bozukluğu nedir?
Amerikan Psikoloji Derneği'ne (APA) göre, pasif agresif davranış bozukluğu, "kendine ve başkalarına karşı kararsızlığın, altta yatan olumsuzluğun, etkisiz bir şekilde ifade edildiği ve bu durumun uzun süre devam ettiği bir kişilik bozukluğudur". Yani, kronik ve genellikle esnek olmayan bir davranış biçimidir.
Yine APA tanımına göre, "kararsızlık", bir kişinin kendisine veya bir duruma, olaya veya kişiye karşı çelişkili duygu veya tutumlara sahip olması anlamına gelir. Başka bir deyişle, pasif agresif bir kişi, bir teklifini, davetini olumlu hatta coşkulu bir şekilde karşılamasına rağmen buna uyma konusunda oldukça isteksiz davranıp erteleyebilir ya da iptal edebilir.
Bu kişiler, olumsuz düşüncelerini ve duygularını doğrudan söylemek yerine pasif veya dolaylı olarak anlatmayı tercih ederler. Tüm hüsranlarına ve üzüntülerine rağmen çok neşeli ve tarafsız davranabilirler.
İşler daha da garipleşmeye başladı değil mi? Pasif agresif kişilik bozukluğu detaylarına yakından bakalım.
Aslında pasif agresif davranışlar belli bir dereceye kadar hayatın bir parçasıdır. Örneğin, iş yerinde yaşadığın bir problemi müdürünle ya da iş arkadaşlarınla paylaşmaktan çekinebilirsin. İşini kaybetme korkusu ya da arkadaşlıklarının bozulma ihtimali seni yüzleşmekten alıkoyabilir.
Bu yüzden, dolaylı davranışlarla anlatmaya çalışabilirsin. Görevleri erteleyebilirsin ya da verimsiz çalışabilirsin. Fakat bu tutumun uzun süreli çözümsüzlüğü ve seyri bir kişilik bozukluğu olan pasif agresif bir tavır içinde olmana neden olabilir.
Bahsedildiği üzere pasif agresif davranış kendini çok farklı şekillerde gösterebilir. Birinin isteksizliği ya da mutsuzluğu onu pasif agresif kişilik olarak tanımlamamız için yetersiz kalabilir.
Pasif agresif kişilik bozukluğu hakkında daha geniş bir kavrama için aşağıdakilerden kaçını böyle davrandığını düşündüğün birinde gözlemliyorsun, düşün.
Son derece değişken olan ve taban tabana zıt şekilde sergilenen bu davranışların tümü ilişkilerin ve iletişimin temelini derinden sarsabilir. Eğer bahsedilen pasif agresif davranışlardan birini ya da birkaçını uzun süredir gözlemliyorsan, profesyonel bir yardım almak için zaman kaybetmemelisin.
Pasif agresif ne demek adım adım daha iyi kavrıyoruz. Pasif agresif kişilik özelliğine sahip kimselerin davranışları çok yönlü ve değişkendir.
Pasif agresif davranış şekillerinin neler olduğunu örneklendirelim.
Pasif agresif kişilik davranışları örtüktür. Duygu ve düşüncelerini doğrudan ifade etmezler. Bunun yerine karşıdaki insanı kırabilecek ya da kafa karıştırabilecek şekilde anlatırlar. Üslupları her ne kadar ılımlı görünse de sözlerinde her zaman bir iğneleme vardır.
Örneğin, “nihayet kendine uygun birini bulmuşsun.” Bu cümle olumlu gibi görünse de bir önceki birlikteliğin onaylanmadığını, sürekli yanlış insanlarla birlikte olunduğunu ifade eder.
Bu iltifatlar öyle örtülü ve olumlu bir şekilde edilebilir ki sen karşındakinin niyetini çok sonra anlayabilirsin.
Genelde olumsuz duygularını şaka ve iğneleyici sözlerle maskelemeyi tercih ederler. Mesela o gün coşkuyla yaptığın bir aktivite için “ay ne kadar da seviyormuşsun, harika birisin hep böyle tutkulu olduğun şeyleri yap” gibi bir yaklaşımla gelebilirler.
Bu bütünüyle kafa karıştırıcı bir tutumdur.
Çoğu zaman “hayır” diyemezler. Bunun yerine istek ve talepleri karşılamaz ya da ertelerler. Örneğin, eşine yarın kargoları alır mısın ya da bu kıyafetleri kuru temizlemeye verir misin dedin, günler geçti ama hala yapmadı.
Eğer bunun gerçekten tembellik ya da unutkanlık gibi sebepten kaynaklandığını düşünüyorsan sorun yok, ancak uzun süreli ve reddedici bir tutum halinde ilerliyorsa pasif agresif davranış örneğidir.
Karşı tarafın kesin olarak cevap beklediği durumlarda sessiz kalmak pasif agresif davranış göstergesidir. Bu iki amaçla yapılır: Anlaşmaya varılamayacak bir tartışma ise kaçmak ya da sessiz bir direnç ve reddediş göstermek.
Hiç çevrendeki birinin sürekli olarak hasta olduğunu ya da bir işi çıktığını gözlemledin mi? Hele ki sorumluluk alması gereken zamanlarda bu durumlar tekrar ediyorsa kesinlikle bahanelere dayalı bir direnç mekanizmasıdır. Bahanelere dayalı direnç mekanizması pasif agresif kişilik bozukluğu örneğidir.
Bu kişiler genellikle yaş, fiziksel görünüm ve ilişkiler hakkında yorum yaparlar. Bu yorumlar karşıdaki insanın benlik saygısını zedelemek ve manipüle etmek için yapılır. Örneğin, pasif agresif kişi “ben olsam bunları giymezdim.” “Sen bugün az mı uyudun, ne kadar yorgun görünüyorsun.” gibi iğneleyici ama yumuşak cümleler kullanır.
Pasif agresif ne demek, en iyi gözlemleyebileceğin yerler çalışma alanındır. Öfke ve kızgınlıklarını doğrudan dile getirmeyen kimseler işi sabote etmek, geciktirmek ya da yokuşa sürmek gibi eylemlerle bu duygu ve düşüncelerini dışa vurmaya çalışırlar.
Tanıdık geldi mi?
Pasif agresif kişi ile başa çıkabilmek için öncelikle sabırlı olmak gerekiyor. Pasif agresif bir bireyin kendi için geliştirdiği savunma mekanizması içinde sessizlik, çelişki, öfke ve saldırganlık vardır.
Bu nedenle kimi zaman hareketlerini anlaman zaman alabilir. Sezinlediğin olumsuzlukların geçici olduğunu düşünebilirsin. Bu yüzden, pasif agresif kişilik bozukluğu olduğunu düşündüğün birine sabırla ve yüksek bir dikkatle yaklaşmamız gerekir.
İkili ilişkilerimiz ister romantik olsun ister aile ilişkisi bambaşka dinamiklere sahiptir. Bu yüzden ikili ilişkilerdeki pasif agresif davranış örneği çok çeşitli olabilir.
Birkaç adımda göstergelerin neler olduğuna göz atalım. Pasif agresif kişilik aşağıda belirtilen adımları içerebilir ama bunlarla sınırlı değildir.
Eğer eşinde, yakın bir arkadaşında ya da aile bireylerinle kurduğun herhangi bir ikili diyalogda belirtilen göstergelerden birkaçını kronik ve keskin bir şekilde gözlemliyorsan hemen pasif agresif kişilik özelliklerine sahip bu yakının için bir uzman desteğine başvurmalısınız.
Çocukluk ve ergenlik döneminde, başkalarına, özellikle de otoritelere karşı orta düzeyde bir direnç gösterilir, doğal olarak bu zaman içinde ilerler ve gelişir ve zamanla azalma eğilimindedir de.
Yukarda belirttiğimiz tüm göstergelere rağmen pasif agresif kişilik bozukluğu tek ve kesin bir nedene bağlanamaz.
Aşağıda belirtilen durumlar pasif agresif kişilik gelişimine neden olmaktadır.
Bazı insanlar, aşağıdakiler gibi başka bir akıl/ruh sağlığı durumuna ek olarak pasif agresif kişilik bozukluğu yaşayabilirler:
Çocukluk döneminin hepimiz için ne kadar önemli olduğu biliriz. Bizi şekillendiren bu dönemde maruz kaldığımız olumsuzluklar ilerleyen yaşlarımızda ön göremediğimiz problemlere neden olabilir. Örneğin, bu dönemde duyguların doğrudan ifade edilememesi ya da cesaretin kırılması ergenlik ve yetişkinlik döneminde davranış bozuklukları yaşamamıza neden olabilir.
Böyle bir ortamda yetişen çocuk için istek ve ihtiyaçlar önemini kaybedebilir. Dahası kurallara itaatsizlik, sert ve adaletsiz bir tavır sergilemelerine neden olabilir. Özellikle otoriter ve bağımlılıkları olan ebeveynlerle büyüyen çocuklar pasif agresif kişilik bozukluğu geliştirmeye oldukça meyillidirler.
Pasif agresif ne demek, en iyi şekilde anlamak için çocukluk döneminde anne baba ile olan ilişki ve yetişkinlik döneminde romantik partnerle kurulan ilişkinin incelenmesi gerekir. Eğer bu dönemlerde ihtiyaçlara karşılık bulunmazsa ya da yanlış şekilde karşılanırsa ilerleyen yaşlarda zorlayıcı tutumlara neden olabilir.
En kötüsü ise reddedilme kaygısı ile diğerlerinin mutluluğunu kendi mutluluklarının üstünde tutabilirler.
Bazılarımız için duygularımızı açıkça ifade etmek kolay değildir. Kendimizi savunamadığımız, sınırlarımızı çizemediğimiz zamanlar yaşayabiliriz.
Gerçek duygularımızı yansıttığımızda ya da tartışmaya başladığımızda karşımızdakini kaybetme endişesi yaşayabiliriz. Elbette ki hepimizin deneyimlediği bu duygu herkes için pasif agresif davranış örneği değildir. Ne zaman ne kadar süre ile ve ne şekillerde meydana geldiği çok önemlidir.
Depresyon, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, anksiyete gibi durumlar bu pasif agresif kişilik bozukluğu yaşanmasına neden olabilirler. Bunun yanı sıra, ruh halimizi etkileyen sarsıcı travmalar, olumsuz ilişkiler de oldukça etkilidir.
Aslında pasif agresif bir meyil olmasa bile, bazı durumlarda böyle davranmaya itebilir. Örneğin, saldırganlığın normal algılandığı bir toplulukta gizli öfke yaşanabilir.
Ya da düşüncelerin dile getirilemediği bir toplantıda iş aksatma ya da isteksizlik gibi dönütler olabilir.
Birçok insan pasif agresif ne demek, acaba davranışları buna örnek olabilir mi farkında bile değildir. Tavırları onlara "normal" gelebilir. Birinin duygularını incitmekten kaçınmanın veya işini kaybetmek gibi kötü bir şeyin olmasını önlemenin en iyi yolunun bu olduğunu düşünebilirler. Belli bir noktaya kadar böyle düşünmekte haklı da olabilirler ancak eğer bu bir davranış kalıbı ise, o zaman bir problemdir.
Bir arkadaşının, aile üyesinin veya meslektaşının etkisiz saldırganlığı seni rahatsız ediyorsa, davranışlarını "pasif-agresif" olarak etiketlemeden, ne istediğini veya neye ihtiyacın olduğunu doğrudan söylemeyi tercih etmelisin.
"Ben" ifadelerini kullanmak yardımcı olabilir. Örneğin, "Toplantılara düzenli olarak geç gelmemeye özen gösterir misin? Geç kaldığında bunun senin için önemli olmadığını düşünüyorum. Lütfen bundan sonra dakik olmaya çalışır mısın?" Net davranmak karşındaki kişiye de nasıl davranacağını gösterebilir.
Davranışlarında bir gelişme görmeden önce bu kişiye ihtiyaçlarını söylemeye devam etmen gerekebilir. Davranış değişmezse, bir terapistin tavsiyesini almayı denemelisin.
Bir terapist, duruma nasıl katkıda bulunabileceğini anlamana yardımcı olabilir. Gelecekteki etkileşimleri geliştirmek, iletişim becerilerinizi iyileştirmek için destek olabilir. Ayrıca ilişkiden uzaklaşma zamanının gelip gelmediğine karar vermene yardımcı da olabilirler.
Aslında pasif agresif kişilik bozukluğu, gerçek bir tıbbi durum olmadığı için onu teşhis etmenin belirli bir yolu yoktur.
Ancak, ruh sağlığı koşullarına aşina olan bir psikiyatrist, psikolog veya doktor, insanların yıkıcı davranışlarını ve çarpık düşünce kalıplarını belirlemelerine ve bunları düzeltmelerine yardımcı olabilir.
Sağlık uzmanları, bu davranış bozukluğu ile birlikte mevcut olabilecek diğer ruh sağlığı durumlarını belirlemek veya teşhis etmek için değerlendirme araçlarını da kullanabilir.
Bunu yaparken, bir bireyi daha iyi anlamak için sorular sorabilir veya anketler kullanabilirler. İşte ölçütlerden bazıları:
Pasif agresif davranış ile teşhis edilebilir bir akıl sağlığı durumu arasında bir ilişki varsa, sağlık uzmanları genellikle bunu bir terapi ve ilaç kombinasyonu kullanarak etkili bir şekilde tedavi edebilir.
Sağlık uzmanlarının pasif agresif kişilik bozukluğu ile ilişkili yaygın durumları tedavi etmek için tipik olarak kullandıkları tedaviler ve ilaçlar şunları içerir:
Diğer kişilik bozuklukları dahil olmak üzere diğer ruh sağlığı durumlarını tedavi etmek için kullanılan terapiler de tedavisinde faydalı olabilir. Tedavi sırasında psikiyatristler, psikologlar veya danışmanlar, insanların olumsuz duygusal ve davranışsal kalıplarını nasıl tanımlayacaklarını ve ele alacaklarını öğrenmelerine ve böylece etkisini azaltmalarına yardımcı olabilir.
Tedavinin temel hedefleri şunlardır:
Pasif agresif davranışlar, insanların olumsuz düşünce ve duygularını, söyledikleri veya yaptıklarıyla çelişiyor gibi görünen şekillerde, ustaca ifade etmelerine neden olur.
Bunun için özel bir tedavi yoktur. Bununla birlikte, bir psikolog veya danışman, çoğu zaman insanların bu çelişkili davranış ve eylemleri belirleme, ele alma ve bunlara katılmayı bırakma yollarını öğrenmelerine yardımcı olabilir.
Belirtilen durumda olabileceğini düşünen kişiler en kısa zamanda bir sağlık uzmanına başvurmalıdır. Örneğin, bir danışman veya psikiyatrla çalışmak, daha tatmin edici bir hayattan zevk almalarını sağlayacak güvenli ve etkili başa çıkma stratejileri geliştirmelerine yardımcı olabilir.
Önemle belirtiyoruz ki pasif saldırganlık bir akıl hastalığı değildir. Ancak akıl sağlığı sorunları olan kişiler bu şekilde davranabilir. Kişisel ve profesyonel ilişkilerine zarar verebilir. Bu nedenle, davranışlarına, duygularına ve düşüncelerine olumlu katkı sağlayacak bir destek alman çok kritiktir.
What Is Passive-Aggressive Behavior?, WebMD, 2019
What Is Passive-aggressive Personality Disorder? , MEDICALNEWSTODAY, 2020
How to spot the five major signs of passive-aggressive behaviour, The Wave Clinic, 2021
Passive-aggressive behavior: What are the red flags?, Mayo Clinic, 2021
Sana en uygun online psikolog ile eşleşmek için testi çöz
BAŞLAİlk seansın %15 indirimli
Kod: BASLA15Terapine Şimdi Başla
Terapistleri GörüntüleTerappin'in uzman klinik psikologları ile daha huzurlu bir hayata ulaşabileceğin terapi yolculuğuna ilk adımı at.
ISO 27001
Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Sertifikalı
ISO 27001
Kişisel Veri Yönetim Sistemi Sertifikalı
ISO 15504 SPICE
Yazılım Süreç Değerlendirme Sistemi Sertifikalı
USBS Sertifikası
Sağlık Bakanlığı Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemi
128 Bit SSL
Bu site güvenlidir
İlk seansın %15 indirimli olsun! BASLA15 kodunu kullanarak ilk seans indiriminden faydalanabilirsin!
