Hayatta karşılaştığımız zorlu deneyimler ve travmatik olaylar, psikolojik olarak derin izler bırakabilir ve hayatımızı ciddi şekilde etkileyebilir.
Travma terapisi, bu tür deneyimlerden kaynaklanan acıyı hafifletmek ve iyileşmeyi desteklemek için tasarlanmış bir tedavi yöntemidir.
Kendini daha iyi hissetmek ve travmatik olaylarla yüzleşmek için travma terapisi, yardımcı olabilecek etkili bir çözüm olabilir.
Bu yazımızda travma terapisi nedir, nasıl yapılır ve faydaları nelerdir gibi sorularının cevaplarını vereceğiz.
Hazırsan başlayalım!
Travma Terapisi Nedir?
Travma terapisi, kişinin yaşadığı travmatik olayların neden olduğu duygusal, zihinsel ve fiziksel semptomlarını veya travma sonrası stres bozukluğunu azaltmayı amaçlayan bir terapi çeşididir.
Travma sonrası stres bozukluğu, kişinin yaşadığı travmatik olayların neden olduğu duygusal, zihinsel ve fiziksel semptomları ifade eder.
Travmatik bir olay, kişinin hayatında beklenmedik ve kontrol edilemeyen bir durumda maruz kaldığı bir olay olabilir. Bu olaylar kişinin hayatını tehdit edebilir, ciddi yaralanmaya neden olabilir veya başka bir kişinin hayatını kaybetmesine neden olabilir.
Doğal afetler, kazalar, taciz, tecavüz, fiziksel şiddet, savaş ve terör saldırıları gibi birçok farklı şekilde olabilir. Travma sonrası stres bozukluğu, travmatik olaylardan sonra ortaya çıkan semptomlar arasında yer alır ve bu semptomlar aşağıdaki gibi olabilir:
- Yeniden deneyimleme: Kişi, travmatik olayı tekrar tekrar hatırlar veya rüyalarında görür.
- Kaçınma: Kişi, travmatik olaya ilişkin konulardan kaçınır ve bu konuları düşünmekten veya konuşmaktan kaçınır.
- Artan duyarlılık: Kişi, olaya ilişkin tetikleyici durumlarda artan duyarlılık yaşar ve öfke, korku, şok veya utanç gibi yoğun duygular hisseder.
Bu semptomlar, kişinin işlevselliğini etkileyebilir ve günlük yaşamda sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, travmatik olaylardan sonra travma sonrası stres bozukluğu belirtileri gösteren kişilerin destek alması önemlidir.
Travma terapisi, kişinin travmatik olayın yol açtığı stres, kaygı ve duygusal semptomlarını hafifletmek için kullanılan birçok farklı tedavi yöntemi içerir.
Bu yöntemler arasında bilişsel-davranışçı terapi, göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR), psikodinamik terapi, duygu odaklı terapi ve sanat terapisi gibi yöntemler bulunur.
Travma Terapisi Türleri
Travma terapisi nedir? Hangi tedavi yöntemleri kullanılır?
Acı veren kişileri, olayları ve duyguları görüp onları olduğu gibi kabul etmek ve iyileştirmek için destek sağlayan bir tedavidir.
Terapi süresinde tercih edilen yöntemler şunlardır:
Uzun Süreli Maruz Bırakma Terapisi
Danışanın artık korkamayıncaya kadar korkunun kaynağına maruz bırakıldığı tedavi yöntemidir.
Bilişsel İşlem Terapisi
Bu terapi yöntemi hem bireysel hem de arkadaş ortamında gerçekleştirebilir. Tedavinin amacı yaşamı etkileyen çarpıcı olayın meydana gelme nedenine ve o andan itibaren geliştirdiğiniz olumsuz duygu, düşünce ve inançları iyileştirmektir.
Travma Odaklı Bilişsel Davranış Terapisi
Genelde çocukların ve ergenlerin terapilerinde tercih edilen tedavi yöntemidir. Yanlış inanışların ve sağlıksız davranış kalıplarının tedavisi için kullanılır.
Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İzleme Terapisi
Ritmik ve çift yönlü (sağ-sol) uyarım kullanmayı içeren tedavi yöntemi travma tarafından engellenen duyguların serbest bırakılmasına yardımcı olur.
Terapi Teknikleri
Tedavi etmek için kullanılan teknikler, terapinin türüne bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.
Hayali Maruz Bırakma
Danışanın olay anını hayal ettiği ve terapiste yüksek sesle anlattığı bir tedavi şeklidir. Yaşanılan durum ile ilgili kaçtığınız duygu ve anılarla yüzleşmenize yardımcı olur.
In Vivo Maruz Bırakma
Terapi seansının dışında gerçekleştirilen bir tedavi tekniğidir. Kaçındığınız gündelik durumlara yaklaşmanıza yardımcı olur.
Yazılı Anlatım
Terapist, danışandan yaşanılan olumsuz anın yazılı ve detaylı bir anlatımını ister.
Etki İfadesi
Bu tedavi tekniğinde danışan yıkıcı bir olayın neden meydana geldiğine inandığını ve de yaşamı üzerindeki etkilerini açıklar.
Bilişsel Yeniden Yapılandırma Stratejileri
Olumsuz düşünceleri daha olumlu hale dönüştürmeyi hedefleyen stratejiler içeren bir tedavi yöntemidir.
Travma Terapisi Hangi Hastalıkların Tedavisine Yardım Eder?
Travma terapisi nedir, ne değildir?
Terapilerde yaşanılan olaylar ya da anılar silinmez.
Terapinin esas amacı yaşanılan olumsuz deneyimlerle duygusal ve zihinsel olarak güçlü bir şekilde başa çıkabilmeyi sağlamaktır.
Danışanlar içinde bulundukları ana daha bilinçli ve daha gerçekçi yaklaşabilirler. Dahası, ilerde yaşanabilecek başka bir olaya karşı da daha tedbirli yaklaşırlar.
Travma Terapisi aşağıdaki durumların tedavisinde kullanılabilir:
- Fiziksel ve duygusal şiddet
- İstismar, taciz ve tecavüz
- Doğal afetler
- Irkçılık
- İş kaybı ve ekonomik kaygılar
- Kayıp ve ölüm
- Terk edilme ve aldatılma
Travma Terapisinin Faydaları Nelerdir?
Travma terapisi nedir?
Bu tedavi ile birlikte olumsuz, duygusal ve fiziksel deneyimlerle en iyi şekilde mücadele etmeyi öğreniriz. Bu olumsuz tecrübelerimizden kaçmayız, onları geleceğe taşımayız.
Tedavinin faydalarını senin için listeledik:
- Travmatik olaylardan kaynaklanan stres, kaygı, korku ve depresyon gibi duygusal semptomların azalması
- Kendine güvenin artması ve kontrol hissinin geri kazanılması
- Travmanın yarattığı olumsuz inançların yeniden yapılandırılması ve pozitif düşüncelerin geliştirilmesi
- Yaşanan olayların doğru bir şekilde işlenmesi ve özümsemesi
- Kişinin hayatında olumsuz etkilere neden olan davranışların değiştirilmesi
- Kişinin sosyal ilişkilerindeki olumsuz etkilerin azalması ve sosyal destek ağının genişlemesi
- Kişinin yaşam kalitesinin artması ve hayatta daha fazla tatmin duygusu yaşaması
- Geçmişte yaşanan travmaların tekrarlanma ihtimalinin azalması
- Fiziksel semptomların azalması, özellikle kronik ağrılar ve uykusuzluk gibi semptomların iyileştirilmesi
Travma terapisi kişinin hayatında olumlu ve kalıcı değişikliklere yol açabilir.
Travma Terapisine İhtiyacım Olduğunu Nasıl Anlarım?
- Travmatik bir olay yaşamış olmak (örneğin, doğal afetler, şiddetli bir kaza, ciddi bir hastalık veya kazazedeler gibi durumlar).
- Sürekli olarak olayı hatırlama, kabuslar görmek veya anıların zihninde canlanması.
- Duygusal olarak rahatsız hissetmek ve belirli durumlardan kaçınmak, örneğin, olayın gerçekleştiği yerlere gitmekten kaçınmak veya olay hakkında konuşmaktan kaçınmak.
- Sık sık endişe veya korku hissetmek, huzursuz veya sinirli hissetmek.
- İlişkilerde zorluklar yaşamak, kendine güven eksikliği hissetmek, depresif veya yalnız hissetmek.
- Kişisel veya mesleki hayatta zorluklar yaşamak, örneğin, işte performans düşüklüğü, okulda veya işte başarısızlık.
- Travmanın yarattığı fiziksel semptomlar yaşamak, örneğin, uykusuzluk, sindirim problemleri, baş ağrısı gibi.
Yukarıdaki belirtilerden herhangi birini veya birkaçını yaşıyorsan, bir travma terapistine danışman faydalı olabilir.
Travmalardan Kurtulmanı Kolaylaştıracak İpuçları
Kendine zaman tanıyabilirsin: Travma sonrası dönemde kendine zaman tanımak, iyileşme sürecinde önemli bir adımdır. Bu dönemde, kendini rahat hissedeceğin aktiviteler yapabilirsin ve kendine bakım yaparak kendini ödüllendirebilirsin.
Destek sistemleri kurmak işe yarayabilir: Travmayla başa çıkmak, insanların kendilerini güvende hissetmelerine yardımcı olan destek sistemleriyle kolaylaşabilir. Bu sistemler aile, arkadaşlar, meslektaşlar, terapistler veya destek grupları gibi birçok kişiyi içerebilir.
Kendine dürüst olmaya çalış: Travma sonrası dönemde yaşanan duygular ve hisler zorlayıcı olabilir, ancak bunları inkar etmek ve bastırmak uzun vadede zararlı olabilir. Kendine dürüst olmak, duygularını anlamana, kabul etmene ve bunlarla başa çıkmayı öğrenmene yardımcı olur.
Kendine iyi bak: Kendine bakmak, travma sonrası dönemde kendini iyi hissetmenin anahtarıdır. Uyku düzenine özen göstermek, sağlıklı beslenmek, düzenli olarak egzersiz yapmak ve stresten kaçınmak gibi basit adımlar, iyileşme sürecinde büyük bir fark yaratabilir.
Kaynakça:
Clinical Practice Guideline for the Treatment of Posttraumatic Stress Disorder (PTSD) in Adults. Retrieved from, American Psychological Association, 2017
Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Budak, B. (2018)
Post-Traumatic Stress Disorder. Retrieved, National Institute of Mental Health. 2016
Trauma Therapy: Definition, Types, Techniques, and Efficacy, Arlin Cuncic, Verywell Mind
