Mitomani Nedir?
Mitomani, yalan söyleme hastalığı olarak da bilinen patolojik bir hastalıktır. Bu hastalık aynı zamanda “Pseudologia Fantastica” olarak da bilinir. Mitoman bireyler, yalan söyleme dürtüsüne veya yalan söyleme alışkanlığına sahiplerdir. Bazı mitomani hastaları söyledikleri yalanları yüzünden kurgu ile gerçekliği ayırt edebilme yetilerini kaybederler.
Her insan hayatının bir noktasında, sosyal ilişkilerini korumak veya birini üzmekten kaçınmak için beyaz yalanlar söylerler. Araştırmalar her bireyin günde en az 1-2 defa yalan söylediğini belirtir. Fakat bu yalanların mitomaniden farkı, bireylerin bu yalanları bir amaç doğrultusunda söylemesidir. Fakat mitoman bir birey, hiçbir sebep olmadan ve hiçbir kazancı olmadan yalanlar söyler.
Genellikle mitomani hastaları bir rahatsızlık yaşamadıkları için, yardım almaya yatkın olmazlar. Bu yüzden mitomani hakkında bilinen bilgiler de sınırlıdır.
Mitomani Belirtileri Nelerdir?
Mitomani hastalığının en temel belirtisi sürekli yalan söyleme dürtüsü veya arzusudur. Bu yalanlar çok detaylı, derin ve abartılı olabilirler. Bu yalanların boyutu kişinin kendi yalanlarına inanmasına da yol açabilir.
Mitomaninin belirtileri şu şekildedir:
- Sürekli yalan söyleme dürtüsü
- Yalan söyleme belirtileri olmadan (Göz teması kaçırma, kelimeler arası bir süre sessiz kalma vb.) gerçekmiş gibi bu yalanları söyleyebilmeleri.
- Yalanları söylerken veya yakalanınca utanma ve çekinme gibi negatif duygular hissetmezler
- Sosyal hayatının sıkıntılı olması
- Yarattığı hikayelerde kendilerini hep kurban veya kahraman rolünde konumlandırırlar
Mitomani Nedenleri Nelerdir?
Mitomani, bireyin yaşadığı psikolojik ve çevresel faktörlerle ilişkilidir. İşte mitomaniye yol açabilecek bazı faktörler:
- Özgüven Eksikliği: Kişi kendini eksik hissettiği için bu hissiyatı kapatmak için yalan söyleyebilir.
- Travmalar ve Duygusal Yaralar: Çocukluk döneminde yaşanan travmatik bir olay, ihmal veya istismar, zamanla mitomaninin oluşmasına sebep olabilir.
- Dikkat Çekme İhtiyacı: Kişi ilgi odağı olma isteği üzerine yalanlar uydurarak kendini öne çıkarabilir.
- Psikiyatrik Rahatsızlıklar: Narsistik kişilik bozukluğu, antisosyal kişilik bozukluğu, veya bipolar kişilik bozukluğu gibi rahatsızlıkların mitomani ile yanyana görüldüğü bilinmektedir.
Mitomani Kimlerde Görülür?
Mitomani hastalığı yaş, sosyal sınıf veya cinsiyet fark etmeksizin herkeste görülebilir. Bazı grupların bu hastalığa daha yatkın olabileceği bilinmektedir. Bunlardan bazıları:
- Çocukluk ve Ergenlik Dönemi: Mitomaninin genellikle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde başladığı görülmüştür. Bu kişilerin kimlik arayışı ve kabul görme isteği o kişiyi yalan söylemeye itebilir.
- Travmatik Geçmişi Olanlar: Geçmişte yaşanan istismar, ihmal veya travmatik bir olay kişinin ileriki zamanlarda mitomaninin oluşmasına sebep olabilir.
- Kişilik Bozuklukları Olanlar: Narsistik, antisosyal veya borderline gibi kişilik bozuklukları olan bireylerde mitomani sıklıkla eşlik edebilir.
- Sosyal Baskı Altında Olanlar: Çevresinden ağır baskılar altında olan bireyler, sosyal statüsünü ve sosyal kimliğini kaybetmemek için yalan söyleme eğiliminde olabilirler.
Mitomaniyi Tetikleyen Faktörler Nelerdir?
Bazı faktörler mitomaninin hızla ilerlemesine veya büyümesine yol açabilir. Bu faktörlerden bazıları şu şekildedir:
- Stres: Yoğun stres,yalan söyleme dürtüsünü tetikleyebilir.
- Travmalar: Çocuklukta yaşanan ciddi bir travma, mitomaniyi tetikleyebilir.
- Toplumsal baskılar: Sürekli başarılı olma veya mükemmel görünme baskısı sürekli ve büyük yalanlar söylemeyi tetikleyebilir.
- Rol modeller: Ebeveynler gibi rol modeli alınan bireylerin de yalan söylediğini görmek ve anlamak, yalan söylemeyi daha da normalleştirebilir.
- İlgisizlik: Bir kişi ilgi çekmek için yalan söylemeye daha fazla yönelebilir.
Mitomani Nasıl Anlaşılır?
Mitomani hastaları genellikle çok büyük ve kapsamlı yalanlar söylerler. Bu yalanları devam ettirmek için başka küçük yalanlar söyleyip hikayeyi tutarlı göstermeye çalışırlar. Bu yalanların boyutundan ve detaylarından dolayı yalan olduğunu anlamak zor olabilir. Fakat mitomani hastaları hikayelerinin tutarlılığını korumak için o kadar çok yalan söylerler ki, bunları takip etmesi ve hatırlaması zorlaştığı için bazen yalanları ortaya çıkabilir.
Mitomani Tanısı Nasıl Konur?
Mitomani, hastalığın doğası gereği teşhisi zor bir hastalıktır. Kişinin yalan söyleme eğilimi yüzünden görüşme sırasında söyleyeceği şeyleri baz almak her zaman işe yaramaz. Bu durumda ailenin ve çevrenin kişinin hastalığı hakkında söyleyecekleri daha değerli olabilir.
Kişinin yalan söylerken bunun farkında olup olmaması veya yalanlarına inanıp inanmaması da belirlenmesi gereken bir durumdur. Tedaviyi yönlendirecek bir bulgudur.
Bireyin yalan söyleyip söylemediğini anlamanın en direkt yolu poligraf yani yalan dedektörü kullanmak olacaktır. Kişiyi bir yalan dedektörüne bağlayıp sorular sormak, vereceği cevaplar sürecinde makinenin yalanları tespit etmesi, mitomani teşhisinde yardımcı olabilir.
Aynı zamanda kişinin başka kişilik bozukluklarına sahip olup olmadığı değerlendirilir. narsistik kişilik bozukluğu, antisosyal kişilik bozukluğu ve bunun gibi başka hastalıkların mitomaniye sebep verip vermediği anlaşılmaya çalışılır.
Mitomani Nasıl Tedavi Edilir?
Mitomaninin tedavisindeki ilk unsur kişinin yardım kabul edip etmemesidir. Kişi nadiren “Yalan söyleme” şikayetiyle yardım almaya gelir. Genellikle çevresinin veya koşulların zoruyla tedaviye başlayan bu hastaların, yalan söylediklerini kabullenmeleri bile zor bir aşamadır.
Tedavinin başka önemli bir aşaması ise kişinin başka kişilik bozukluklarına sahip olup olmamasıdır. Çünkü mitomaninin yanında depresyon, antisosyal kişilik bozukluğu gibi bir hastalık mevcut ise onun tedavisinin başlanması çok önemlidir. Bu süreçte antidepresan veya antipsikotik ilaçların başlanması, mitomani semptomlarını da hafifletebilir.
Tedavide kullanılan başka bir yaklaşım ise Bilişsel Davranışçı Terapisi (BDT) yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda kişinin yalan söylemesine sebep olan düşünceleri belirlemek ve bu davranışların kökenini anlamak, davranışların değiştirilmesinde büyük bir önem taşır.
Mitomani ile Diğer Psikolojik Rahatsızlıklar Arasındaki İlişkiler Nelerdir?
Mitomani, yalan söyleme hastalığıdır ve bir kişilik bozukluğu olarak geçmektedir. Fakat aynı zamanda başka kişilik bozukluklarıyla birlikte de gözlemlenebilir. İşte bu psikolojik rahatsızlıklardan bazıları:
- Narsistik Kişilik Bozukluğu: Narsistik kişilik bozukluğu olan insanlar, kendilerini başkalarından üstün görmeleri dolayısıyla çarpıtılmış bir gerçeklik algısına sahiplerdir. Mitomanide de gözlemlenen kendini olduğundan üstün gösterme güdüsü ile kişi yalan söyleyebilir.
- Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Bu kişilerin başkalarını yönlendirmek ve manipüle etmek için kullandıkları yöntemlerden birisi de yalan söylemektir. Bu durumlarda, antisosyal kişilik bozukluğu olan birisi aynı zamanda semptom olarak mitomani belirtileri gösterebilir.
- Bipolar Bozukluk: Bipolar hastaları, manik dönemlerinde abartılı ve gerçek dışı hikayeler uydurma eğilimindelerdir. Bu durum mitomani belirtisi olabilir, veya mitomani ile karıştırılabilir.
- Depresyon ve Anksiyete: Bu hastalıklar, kişinin duygularıyla başa çıkma yetilerini olumsuz olarak etkileyebilir ve sonuç olarak ortaya mitomaninin çıkmasına yol açabilir.
Mitomani Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Mitomani ne demek?
Mitomani, bireyin sürekli ve kontrolsüz bir şekilde yalan söylemediği bir psikolojik rahatsızlıktır. Bu kişiler söyledikleri yalanlara inanabilirler, ve gerçekle kurgu arasındaki farkı zamanla kaybedebilirler.
Mitomani olan biri ne yapar?
Mitomaniye sahip kişiler genellikle çeşitli sebeplerden dolayı yalan söylerler. Yalan söylemek için bir sebep aramamakla birlikte, kendini olduğundan iyi göstermek için ya da gerçeklerden kaçmak için bu yalanları söyleyebilirler.
Yalan söyleme hastalığının görülme sıklığı nedir?
Mitomani hastalığının toplumda görülme sıklığı 1000 kişide 1’dir. Bu hastalık genellikle ergenlik çağlarında başlar, cinsiyetler arasında eşit olarak bölünür.
Yalan söyleme hastalığı olan birine nasıl yaklaşılmalıdır?
Mitomani hastalığı olan birisinin yalanı fark edildiğinde, karşı tarafı rencide etmek yerine daha anlayışlı davranılmalı ve neden yalan söylediğini anlamaya çalışılmalıdır.
Aynı zamanda kişi, profesyonel destek almaya teşvik edilmelidir.
Mitomani Tehlikeli midir?
Mitomani, kişinin yakın ilişkilerini, iş hayatını ve kişisel güvenliğini olumsuz etkileyebilir. Kişi tedavi edilmezse, yalnızlık yaşayabilir ya da daha büyük psikolojik sorunlar yaşayabilir.
Mitomani genetik midir?
Mitomaniye yol açan kesin bir genetik faktör henüz tespit edilmemekle birlikte, kişinin büyüdüğü çevre ve bireyler bu hastalığın oluşmasında rol oynayabilir.
Mitomani tedavi edilmezse ne olur?
Mtiomani tedavi edilmezse kişinin yaşam kalitesi azalabilir. Ya da söylediği yalanların gerçekliğine inanıyorsa, kişinin gerçeklikle bağlantısı kopabilir.
Mitomani ile Yalan Söyleme Alışkanlığı Arasındaki Farklar Nelerdir?
Mitomani hastaları genellikle bir amaç aramadan ve kontrolsüz bir biçimde yalan söylerler. Bazı mitomani hastaları da söyledikleri yalanların gerçek olduğunu sanırlar ve bu gerçeklikte yaşarlar. Fakat yalan söyleme alışkanlığında birey yalan söylediğinin farkındadır ve yanlış olduğunun bilincindedir. Aynı zamanda bu kişiler genellikle sosyal normlara uyum sağlamak için veya kendini korumak için yalan söylerler. Yani mitomaninin amaçsız bir şekilde yalan söyleme durumuna karşılık yalan, bir amaç dahilinde söylenir.
Mitomaniye sahip kişiler gerçeklikten tamamen kopar mı?
Mitomaniye sahip bireyler genellikle söyledikleri yalanlara inanırlar. Ama bu tamamen gerçeklikten koptukları anlamına gelmek zorunda değildir. Bazı kişiler söyledikleri yalanların farkında olup, kendilerini durduramazlar. Bazı kişiler de yalan söylediklerinin farkında değillerdir.
