Kendini veya partnerini bağımsızlığına hep çok düşkün, duygu ve düşüncelerini paylaşmayan veya bağ kurmakta zorlanan biri olarak mı tanımlarsın?
Eğer cevabın evetse, bu çocukluk döneminde gelişmiş kaçıngan bağlanma stili ile ilgili olabilir. Dört bağlanma şeklinden kaçıngan bağlanmayı işleyeceğimiz bu yazımızı Terappin ailesi olarak senin için hazırladık. Hazırsan başlayalım mı?
Kaçıngan Bağlanma ve Bağlanma Stilleri
Psikoterapist John Bowlby tarafından yaratılan ve 1950'lerde Mary Ainsworth tarafından daha da geliştirilen bağlanma teorisine göre, birincil bakıcılarınızla olan ilişkiniz, hayatınız boyunca sahip olduğunuz sonraki tüm ilişkilerin mihenk taşı görevi görür.
Teori, dört farklı bağlanma stili türü olduğunu belirtir:
- Güvenli bağlanma
- Kaçıngan bağlanma
- Kaygılı bağlanma
- Düzensiz bağlanma
Öncelikle bu bağlanma stillerinin kısaca tanımlarını yapalım.
Güvenli Bağlanma
Güvenli bağlanan kişiler sağlıklı, uzun süreli ilişkiler kurma becerisiyle tanımlanır. Güvenli bağlanan kişiler, çocukluktan itibaren birincil bakım vereniyle kendini güvende, anlaşılmış, rahatlamış ve değerli hissetmiştir. Güvenli bağlanma ilişkilerden, kariyere, akademik başarıya ve sosyal hayata kadar kişinin hayatının pek çok alanına etki eder.
Güvenli bağlanma stillerinin belirtileri; duygularını düzenleme yeteneği, başkalarına kolayca güvenme, etkili iletişim becerileri ve duygusal destek arama yeteneğidir. Aynı zamanda güvenli bağlanma; rahatça yalnız kalmak, yakın ilişkilerde rahat olmak, çatışmayı iyi yönetme becerisi, yüksek özgüven ve duygusal olarak erişilebilir olmak ile ilişkilendirilir.
Kaçıngan Bağlanma
Kaçıngan bağlanma, fiziksel ve duygusal yakınlığa girememe nedeniyle başkalarıyla uzun vadeli ilişkiler kurmadaki başarısızlıklarla tanımlanır. Çocukluk döneminde, katı veya duygusal olarak mesafeli ve eksik bakıcıların olmuş olabilir. Sonuç olarak, bakım veya destek için başka birine güvenmek zorunda kalmamak için güçlü bir bağımsızlık duygusu benimsemeyi öğrenmiş olabilirsin.
Eğer kaçıngan bağlanma stili ile bağlanıyorsan; duygusal veya fiziksel yakınlıktan ısrarla kaçınan, güçlü bir bağımsızlık duygusu hisseden, duygularını ifade etmekten rahatsız olan, başkalarını küçümseyen, insanlara güvenmekte zorlanan, başkalarıyla etkileşim kurmaktansa yalnız başına daha fazla zaman geçirmeyi tercih eden ve hayatında başkalarına ihtiyacın olmadığına inanan biri olabilirsin.
Kaygılı Bağlanma
Kaygılı bağlanan kişilerde; reddedilme korkusu, terk edilme korkusu, doğrulama ve duygusal düzenleme için bir kişiye bağlı olma ve bağımlı eğilimler görülür. Kaygılı bağlanma stili, çocuğun ihtiyaçlarına uyum sağlamayan tutarsız ebeveynlikten kaynaklanır. Kaygılı bağlanma stiline sahip çocuklar, bakım verenleri yanında olmadığında büyük bir rahatsızlık hissederler. Kaygılı bağlanan çocuklar genellikle diğer insanların duygularıyla ilgilenmeleri gerektiğini düşünerek büyürler ve sıklıkla birilerine bağımlı hale gelirler.
Kaygılı bağlanma stiline sahip olabileceğinin işaretleri; yapışkan ve kıskanç eğilimler, gerçek veya algılanan eleştirilere karşı son derece hassas olma, başkalarından onay alma ihtiyacı, yalnız kalmakta güçlük, düşük benlik saygısı, sevgiye layık olmama hissi, yoğun reddedilme korkusu, önemli ölçüde terk edilme korkusu ve başkalarına güvenmekte zorluk çekme şeklinde sıralanabilir.
Düzensiz Bağlanma
Düzensiz bir bağlanma stilinin en yaygın nedenleri çocukluk travması, ihmal veya istismardır. Ebeveyn korkusu da mevcuttur. Bu stillerde bağlanan çocukların kafası karışmış görünebilir.
Düzensiz bir bağlanma stilinin belirtileri şunları içerir; reddedilme korkusu, duyguları düzenleyememe, çelişkili davranışlar, yüksek düzeyde kaygı ve başkalarına güvenmede güçlük.
Düzensiz bağlanma aynı zamanda duygudurum bozuklukları, kişilik bozuklukları, kendine zarar verme ve madde kullanım bozukluğu dahil olmak üzere yetişkinlik döneminde görülen bazı rahatsızlıklarla da ilişkilidir.
Kaçıngan Bağlanma Stilindeki Kişilerin Özellikleri
Kaçıngan bağlanan kişilerin genellikle sosyal ve neşeli insanlar olduğu gözlemlenir. Bunun bir sonucu olarak çevrelerinde çok arkadaşlarının veya cinsel partnerlerinin olabileceği görülmektir. Bağımsızlıklarına düşkün oldukları için benlik algılarının yüksek olduğunu ve çevrelerinden bu konuda çok destek talep etmediklerini söyleyebiliriz. Kendilerinden emin ve hayatlarının kontrolünü eline almış, ne noktada olduklarını bilen kişiler olarak görünürler. Kendilerine olan güvenleri yine kendilerine yaptıkları yatırımdan geldiği savunulabilir. Diğer kişilere göre sosyal ve romantik ilişkilere daha az yatırım yapıp, duygularını gizleyebilirler. Enerjilerini kariyerleri yönünde harcadıkları için o alanda oldukça başarılı oldukları görülebilir.
Kayıtsız Kaçıngan Bağlanmanın Özellikleri Nelerdir?
Kayıtsız kaçıngan bağlanan kişilerin oldukça ketum, düşüncelerini ve gelecek planlarını karşı tarafa açmayan bireyler olduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte kuracağı ilişkilerde de geri çekilmesi, soğuk, içe dönük ve mesafeli olması seni şaşırtmasın. Kayıtsız kaçıngan bağlanmayı gözlemlediğin bireylerin, tıpkı diğer bu şekilde bağlanan bireyler gibi daha kısa vadeli romantik ilişkiler kurduğu da gözlemlenmektedir. Bu kısa süreli ilişkiler de onun yakınlık duygusundan kaçınmasını sağlayabilir.
Bu bağlanma tipindeki bireyler, yetişkinlik döneminde yakınlıktan kaçındıkları için çözüme ulaştırmakta zorlanacakları konularda destek almaktan çekinebilirler. Her insanın ilgilenilmeye ihtiyacı vardır ve bu ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanabilirler. Ek olarak bu, çevrelerindeki insanların onlara olan beklentilerini de karşılayamamalarına neden olabilir. Bu durumda sevdikleri de kendilerini ihmal edilmiş ve ilişki içinde yalnız kalmış hissedebilirler.
Korkulu Kaçıngan Bağlanmanın Özellikleri Nelerdir?
Korkulu bağlanma stilinden bireyler sevilmediklerine inanabilir ve diğer insanların desteklerine güvenmeyebilirler. Bu düşünceleri, reddedilme korkusu ile birleşince kişi yeni ilişkiler yaşamaya çekinebilir.
Bununla birlikte, birliktelik kurdukları insanla yakınlaşma ile ilgili derin bir arzu duyarlar çünkü bu kabul edilme duygusu konusunda onlara kendilerini daha iyi hissettirir. Kişinin önce yakın olup sonra korkulu kaçıngan bağlanma nedeniyle geri çekilmesi, ikili ilişkilerinde karşı tarafın anlamlandıramayacağı bir davranış olarak yer alabilir.
İlişkilerde Kaçıngan Bağlanma
Bağımsızlığına düşkün olduklarını ifade ettiğimiz bu kişilerin sosyal bağlarının ise “kaçıngan” ve nispeten sığ olduğu düşünülebilir. İşte tam olarak bu nedenle derin, tatminkar romantik ilişkilerde bulunmaları zorlaşabilir.
Bu bağlanma stiline sahip biri ile yaşadığın romantik ilişkilerde, partnerinin sana içini açmadığını fark edebilirsin. Yakınlıktan kaçınmaya eğilimli partnerinin kendini açmasının zor olduğunu hatta bu nedenle ilişkiyi bitirmek için sebep aradığını gözlemleyebilirsin. Bunun derininde yatan neden ise onun duygusal yakınlığa ihtiyaç duymadığını düşünmesi olabilir.
Öncelikle sana göstereceği bu davranışın aslında seninle ilgili olmayabileceğini, onun yetiştirilme tarzından geldiğini bilmelisin. Partnerinin sana yakın olmak istemediği için değil, yakınlığın nasıl kurulacağını bilmediği için bu problemlerin bazılarını yaşadığınızı bilmelisin.
Partnerinin kaçıngan bağlanan biri olup olmadığını öğrenmek için kendine onunla ilgili şu soruları sorabilirsin:
- Genellikle uzak ve mesafeli mi gözükür?
- Duygusal yakınlık kurmakta zorlanıyor mu?
- Çevresindekilere güvenmekte zorlanıyor mu?
- Başka insanlara duygu ve düşüncelerini açmakta zorlanıyor mu?
- İlişki içinde sınırları korumayı korumak konusunda ısrarcı mı?
- Kendisini hep bağımsız ve kendine yeterli mi görür?
- Yaşadığınız tartışmaları genellikle tek başına çözmeyi mi tercih eder?
- Duygularını ifade ettiğin zaman sana kibirli, küçümseyen bir şekilde mi yaklaşır?
Partnerin kaçıngan bağlanan biriyse ne yapabilirsin?
Öncelikle kendi bağlanma stilini öğren
Her bağlantı stilinin kişiye kazandırdığı farklı özellikler vardır ve bu stiller partnerlerin arasındaki uyumu belirleyebilecek faktörlerden biri olabilir.
Örneğin iki kişinin de kaçıngan bağlanma stillerine sahip olduğu bir ilişkide iki taraf da duygularını açmaktan rahatsız ve kişisel alana ihtiyaç duymaları nedeniyle uyumlu olabilirler. Başka bir örnekte ise kaygılı ve kaçıngan stile sahip bir çift birbirini anlamakta zorlanabilir ve uyumsuzluk meydana gelebilir. Bu nedenle kaygılı ve kaçıngan bağlanma stiline sahip partnerlerin anlaşmazlıklar yaşaması muhtemeldir.
Bununla birlikte farklı bağlanma stillerine sahip bireylerin anlaşamayacağı, çift olamayacağı düşüncesi yanlıştır. Kişilerin birbirlerini anlamaları ve tanımaları gerektiğini bilmekle ilgilidir.
Onu “kurtarmayı” düşleme
Bu bağlanma stiline sahip insanlarla birlikte olanlar, partnerlerinin geçmişteki olumsuz tecrübelerden kurtarabileceğini ve ilişki içinde başka bir insan olacağını düşünür. Bununla birlikte bağlanma stiline ile ilgili tetikleyicileri kişinin kendisinin keşfetmesi gerekir. Bu noktada partnerine alan tanıman, cesaretlendirmen ve güvende hissetmesine yardımcı olman değerlidir.
Kaçıngan bağlanma stiline sahip birinin yalnız, yılgın veya cesareti kırılmış hissetmesi nedeniyle ilişkide zor zamanlar geçirmesi mümkün olabilir. Bu gibi durumlarda birlikte keyif aldığınız bazı aktivitelere katılarak onunla ilgilenmen ve ona sevginizi göstermen önemlidir. Arkadaşlarınızla görüşmeniz, beraber meditasyon, farkındalık çalışmaları veya egzersiz yapmanız bu aktivitelere örnek olarak gösterilebilir.
Sevdiğin Biri Kaçıngan Bağlanma Stiline Sahipse Ne Yapabilirsin?
Alan bırakmalısın
Kaçıngan bağlanma stiline sahip olan biri, bunu yönetmek konusunda başarılı ve sağlıklı ilişkileri olan biri olsa bile her zaman sınırlarını korumak isteyecektir. Bundan taviz verdiklerine inandıkları anda veya bir tartışma halinde onlara biraz zaman vermek, kendilerini daha güvende hissetmelerini sağlayabilir.
Güvenin karşı tarafa bağlı olduğunu göstermelisin
Bu bağlanma stiline sahip olan kişilerin güven problemi olabilir ve herkesin güvenilmeye layık olmadıklarını düşünebilirler. Bununla birlikte bir kişinin güvenilir olup olmadığı basit olaylardan anlaşılabilir. Güveni hak edip etmediği sorgulanan taraf, diğerine karşı saygı gösteriyor veya öğrendiklerini açık etmiyorsa, onun güvenilir olduğu söylenebilir. Bu noktada insanların güvenilmez olduğunun bir önyargı olduğunu, bunun karşısındaki kişiye göre değişebileceğini belirtmelisin.
İletişimi iyileştirmelisin
Duygu, düşüncelerimizde açık ve dürüst olmamız, ilişkiyi derin ve tatmin edici olmasını sağlayan en önemli etkenlerden biridir. Bu bağlanma stilinden bireyler reddedilme ve eleştirilme korkusundan ötürü kendilerini açmakta zorlanırlar. Bu çekince ile baş etmek adına kontrol, duygusunu açmak isteyen kişide olmalıdır. Kademeli olarak ilerleyebilecek bu süreçte kişi, bunun duygularını bastırmak ya da inkâr etmekten çok daha sağlıklı bir yol olduğunu bizzat keşfedecektir.
Daha Sağlıklı Bağlanma Stili İçin Ne Yapabilirsin?
Kaçıngan bağlanma tipine sahip biriysen, özgürlüğünden ve bağımsızlığından memnun olabilirsin. Hayatının başka bir periyodunda ise derin bir ilişki veya ailenle olan bağlarını kuvvetlendirmek isteyebilirsin. Eğer bir gün böyle bir isteğin olursa nereden başlayacağını bilmek sana iyi gelebilir.
İletişimin önemli olduğunu bil
Yakın ilişkiler kurarken yapabileceğin en önemli şeyin iyi bir iletişim olduğunu söyleyebiliriz. Beklentilerini dürüstçe ifade etmek ve anlaşılmak için emek vermen gerekir.
Kendine meydan oku
Kayıtsız kaçıngan bağlanma stilinin sana getirdiği özellikleri günlük hayatında fark ettiğinde onlara karşı koyman, değiştirmek adına bir sürece girmen önemlidir. Normal şartlar altında hayır diyebileceğin bir olay ile karşılaştığında ona belki veya evet demek için çaba harcayabilirsin. Duygularını en yakınlarından bile gizleyen ketum biri isen, onu partnerinle paylaşabilirsin.
Yapabileceğin bir diğer şey olan farkındalık çalışmaları ise yaşadığın “o” ana odaklanmanı sağlar. Kendini küçümsediğinde, kaçıngan biri gibi hissettiğinde veya reddettiğinde bir mola ver ve tam olarak o an ne hissettiğine odaklan. Onlardan kaçmak yerine tanımla ve onları kabullenmeye çalış. Bunu yapman, yaşayacağın olumsuz duygulara olan tahammülünü artırırken, partnerinden uzaklaşma olasılığını da azaltacaktır.
Bir uzmanla görüş
Şimdiye kadar değindiğimiz noktalarda bireysel olarak ne yapabileceğinin üzerinde durduk. Sana tavsiye edebileceğimiz bir diğer yöntem de uzun vadeli sonuçlara varabileceğin terapi olacaktır. Bu konuda sana verebileceğimiz ipucu ise varmak istediğin hedeflerini belirlemen olacaktır. Bununla birlikte gerçek bir değişim kolay değildir, zorlanman halinde bunun gayet normal olduğunu bilmelisin.
Kaynaklar
Avoidant Attachment in Relationships, Attechment Project, 2022
Attechment Styles, verywellmind.com, 2022
What is Dismissive Avoidant Attachment, verywellmind.com, 2022
4 Types of Attachement, psychcentral.com, 2021
