Duygular çok yoğun hissedilen ve en çok farkındalığımız olan olgulardan biridir. Eğer sen de duygularına odaklanan bir terapi yöntemi arıyorsan, doğru yerdesin!
Duygu odaklı terapi hangi durumlarda kullanılır? Ne zaman başvurulmalıdır? Faydaları ne kuvvetli yanları nelerdir? Bu gibi soruların yanıtlarını merak ediyor olabilirsin. Senin için Terappin ailesi olarak bu çeşit soruları yanıtlamak için buradayız!
Bütün detaylarıyla duygu odaklı terapi ve hizmet alanlarını birlikte keşfedelim. Hazırsan, başlayalım mı?
Duygu Odaklı Terapi Nedir?
Duygu odaklı terapi, gelişimsel kişilik teorisi ve yakın ilişkilerle birlikte geliştirilmiş psikoterapiye yönelik iyi bilinen hümanist yaklaşımdır. Bu iyileşme modelinin 1980’li yıllarda ortaya çıktığı bilinmektedir.
Kanadalı psikolog Sue Johnson, 1980'lerde geliştirilen duygu odaklı terapinin birincil yaratıcısıydı. Johnson'a göre yaklaşım duygulara odaklanır çünkü duygular genellikle müdahalelerin, özellikle de ilişkilere odaklanan sistemik müdahalelerin dışında bırakılır.
Duygu odaklı terapide, bireysel işlev bozukluğu ve sağlığı daha geniş çerçevede anlamamıza yardımcı olmaktadır. Daha iyi anlamamız sağlanan diğer alanlar ise ikili ilişkilerin doğası ve aile bağları hakkındadır. Bağlanma ya da bağ kurma, insanların doğuştan ilişkisel, sosyal ve başkalarıyla yakın bağlara sahip olma olarak tanımlanır.
Leslie Greenberg ve Robert Elliot da duygulara odaklanır, ancak bu terapi türü tipik olarak bireysel bir terapidir. Bire bir seanslarda terapist, terapideki kişinin kişisel duyguları ve duygusal tepkileri daha iyi anlaması için incelemesine yardımcı olmaya çalışır. Bu, kendilerinin olduğu kadar eşlerinin de duygularını anlamaya çalışan çiftlerin sıklıkla katıldığı duygu odaklı terapiden belirgin bir farktır.
Duygu odaklı terapi modeli, bireysel deneyimlerde ve ikili ilişkilerde anahtar element olarak his ve his yönetimini öne çıkarır.
Duygu odaklı terapi en çok aşağıdakilerle bilinir:
- Denenmiş ve kanıtlanmış çift terapisi müdahalesi.
Fakat, duygu odaklı terapi ayrıca bireyler için aşağıdaki durumlarda da kullanılır:
- Depresyon
- Anksiyete
- Travma sonrası stres bozukluğu
- Kronik rahatsızlıklar
- Aile bağlarını düzeltme
Duygu odaklı terapi modeli, hem benlik hem de anahtar ilişkilerdeki temel düzenleyici faktörlere odaklanmak ve bunları değiştirmek için patolojik olmayan deneyimsel, ve ilişkisel sistem tekniklerini kullanarak bağlanma biliminin ilkelerini işler hale getirir.
Günümüzde birçok hislere odaklanan tedavi yöntemi araştırmaları çiftlerdeki değişim ve sonuçlarına odaklanmaktadır. Ayrıca, çiftler için duygu odaklı terapi modeli alandaki en öne çıkan araştırmalardan biridir.
Kısaca, hislere odaklanan duygu odaklı terapi, birçok ülkede benimsenmiş, bireysel ve ilişkisel işlev bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan psikoterapi modellerinden biridir.
Süreç
Her tedavi modelinde olduğu gibi, duygu odaklı terapide de belirli bir süreç takip edilir. Psikolog, belirli bir süreci takip eder ve danışanlarıyla bu yolda ilerler.
Senin için duygu odaklı terapi sürecinin nasıl başladığını birlikte incelemek istedik. Aşağıda, bu modelin üç aşamasının kısa bir açıklamasını bulabilirsin.
Bağlanma:
Danışan ve psikolog arasındaki bağın kurulmasına yardımcı olan adımlar; hislerin dinlenilmesi, empati yapılmasıdır. Özellikle danışanın hislerine değer verildiğini hissetmesi psikolog ve danışan arasındaki bağın kurulmasında büyük rol oynar.
Bu bağın kurulması, psikoloğun, danışanın öfkesini ya da acısını daha iyi hissetmesini sağlar. Böylece, danışanın bu hislerin kendisinde yaratmış olduğu hislerin psikolog tarafından daha net anlaşılması sağlanır.
Bağlanmanın gerçekleşmesinin ardından psikolog ve danışan odaklanılması gereken ortak noktayı daha kolay belirler. Böylece düşüncelerin ortaya çıkmasını tetikleyen durumlar danışman tarafından daha iyi incelenebilir.
Hissettirmek ve keşfetmek:
Kurulan bağ sayesinde danışman ve danışan durumları daha açık bir şekilde konuşabilir. Danışanın kendisine acı veren ya da zorlayan durumları konuşması için psikoloğun güvenilir ve rahat bir ortam oluşturması gerekmektedir. Danışan, hislerini rahatça dile getirebildiği sürece, bu hislerin yönetiminin yapılması daha da kolaylaşır.
Hislerin yeniden yapılandırılması:
İlk iki adımın başarılı bir şekilde gerçekleşmesinin ardından durumların yeniden yapılandırılması başlar. Danışanın hisleri yeniden ele alınır ve ihtiyaç durumunda tekrar nasıl yapılandırılacağı danışman ile tartışılır.
Buradaki temel hedef, danışanın içsel kaynaklarını belirlemesidir. Psikolog, danışanın hislerindeki asıl sebebini kendi kendine keşfedip dile getirmesini sağlar. Böylelikle, durumlar yeniden yapılandırılır.
Kullanılan Tekniklerden Bazıları
Duygu Odaklı Terapide, bireyin veya çiftin nerede olduğuna bağlı olarak belirli hedeflere ulaşmak için çeşitli teknikler kullanılır.
Duygu odaklı terapi teknikleri, terapistlere terapi için daha güvenilir bir koşul sağlamak amacıyla bir danışanın bilişsel ve duygusal değişim sürecini tanımlamaya yardımcı olur. Duygu odaklı terapide kullanılan teknikler veya görevler beş gruba ayrılır: empati temelli, ilişkisel, deneyimleme, yeniden işleme ve eylem.
Empati temelli teknikler
Empatiye dayalı teknikler, problemle ilgili deneyimler için empatik keşfe başvurur. Aynı zamanda, bu keşifte empatik onaylamanın rolü büyüktür.
Örneğin, incinebilirlik hissinin keşfedilmesi ve tanımlanması, empatik onaylamanın da yardımı ile danışanın anlaşıldığı, umutlu ve güçlü hissettiği bir sürece dönüşür.
İlişkisel teknikler
İlişkisel teknikler, üretken bir çalışma ortamı yaratmak, hedefleri keşfetmek ve kendini daha iyi anlamak için terapiye yatırım yapmak gibi terapötik ilişki kurmakla ilgilenen tekniklerdir.
Bu teknikler tipik olarak terapinin başlangıç aşamalarında kullanılır, ancak aynı zamanda danışanların zorluk veya geri çekilme yaşayabileceği dönemlerde de başvurulabilir. Bu durumlarda, ilişkinin onarılması gerekir ve ilişkisel teknikler, danışana kendini daha iyi anlama ve danışanla daha derin bir bağ kurma fırsatı sunabilir.
Deneyim teknikleri
Deneyimleme teknikleri, alanı temizlemeyi, deneyimlere odaklanmayı ve danışana duyguyu hissetmeyi ve ifade etmeyi öğretmeyi içerir. Sistematik çağrışımlar ve sandalye çalışması gibi çalışmalar danışanların uygun duyguları başarıyla ifade etmeyi öğrenmelerine yardımcı olmak için kullanılır.
Yeniden işleme görevleri
Yeniden işleme görevleri hem durumsal hem de algısaldır. Travmayı yeniden anlatarak zor veya travmatik deneyimlerle başa çıkmayı içerirler.
Eylem görevleri
Eylem görevleri adından da anlaşılabileceği gibi "eylem" odaklıdır. Boş sandalyeli diyalog çalışması, bu eylem odaklı tekniklere örnek olarak verilebilir. Bu teknik, kırgınlık ve affedememe gibi bitmemiş işlere yardımcı olur.
Çiftler için Duygu Odaklı Terapi
Çiftler için geliştirilen iyileşme süreci, 1980’lerde çift tedavisi kapsamında geliştirilmiş kısa süreli (8-20 seans arası) yapılandırılmış bir modeldir. Duygu odaklı terapi modelinin müdahaleleri, ilişkilerdeki temel iletişim yapısına ve iletişimin yeniden yapılandırılmasına yönelik hümanist bir yaklaşım olarak tanımlanabilir.
Özellikle bu yaklaşım üzerinde birçok farklı araştırmalar yapılmış ve hala yapılmaktadır. Aşağıdakiler kapsamında geniş araştırma alanı mevcuttur:
- Depresyon
- Travmadan kaynaklanan anksiyete veya stres
- Hastalık
- Affetme çelişkileri
Çiftler için olan bu tedavi yönteminin hedefleri aşağıdaki gibidir:
- Önemli hissel tepkileri ve bu süreçte benlik organizasyonunu genişletmek, yeniden düzenlemek.
- Partnerlerin etkileşim noktalarında ve modellerinde olumlu bir değişim yaratmak.
- Partnerler arasında güvenli bir bağ oluşturulmasını teşvik etmek.
Bireyler için Duygu Odaklı Terapi
Bireyler için olan duygu odaklı terapi, aynı çiftler ve aileler için olan gibi bağ kurma bilimsel araştırma temelli yaklaşımdır. Partnerle olan iletişim ve ilişkiyi yeniden yapılandırmayı ve daha geniş çerçeveden keşfetmeyi hedefleyen hümanist deneyimsel hedeflere odaklanır.
Duygu odaklı terapide, hisler temel deneyim ve iletişimi bağlar ve düzenler yapıdadır.
Bireyler için olan yöntemin ana hedefleri aşağıdaki gibidir:
- Benlik ve öteki modellerini olumlu yönde etkileyen istikrarlı ve kalıcı değişimi şekillendiren düzeltici deneyimler sunmak.
- Hassasiyetin denge ile rastlaştığı dönüştürücü anlar sunmak.
- Danışanların güvenli bağ kurmasını sağlamak için açıklık ve tüm özveriyi erişime sunmak.
- Danışanların varoluşsal yaşam sorunlarıyla başa çıkabilen ve tamamen canlı bir insan olabilen tutarlı bir yetkin benlik kavramını şekillendirmelerini sağlamak.
Aileler için Duygu Odaklı Terapi
Duygu odaklı terapide, aile bağları ve ilişkilerini artırmak ve kurmak için duygu odaklı terapi yaklaşımını takip eder. Aileler için his odaklı iyileşme ile amaçlanan aile bireyleri arasındaki iletişim yollarını keşfetmek ve görülen iletişim sorunlarını onarmaktır.
Bu modelin ana amaçları aşağıda listelendiği gibidir:
- Aile içindeki olumsuzluğa sebep olan yapının belirlenmesi ve farkındalığının artırılması.
- Aile sıkıntılarını ve çocuk sorunlarını ilişki içinde engelleyen sorunu yeniden çerçevelemek.
- Reddedilen bağlanmayla ilgili ihtiyaçlara erişimi teşvik etmek ve altta yatan önemseme engelinin fark edilmesini sağlamak.
- Karşılanmayan bağlanma ihtiyaçlarının ve önemsemeyi göstermenin yollarının paylaşılmasını kolaylaştırmak.
Güçlü Yönleri Nelerdir?
Oldukça yaygın olarak kullanılan duygu odaklı terapi, tabi ki birçok fayda ve güçlü yönleriyle gelmektedir.
Senin için bu iyileştirme yaklaşımının güçlü yönlerinin bir listesini oluşturduk!
- Bu yöntem, kişisel gelişim, işlev bozukluğu ve sağlık, ilişki sıkıntıları ve yetişkin aşk ilişkinin açık ve araştırmaya dayalı kavramsallaştırmalarına dayanmaktadır.
- Deneyimsel Rogerian tekniklerini yapısal sistemik müdahalelerle birleştirerek işbirlikçidir ve danışanlara saygılıdır.
- Değişim stratejileri ve araya girme durumları daha önceden belirlenmiştir.
- Değişim sürecindeki anahtar hareketler ve anlar 3 aşamaya ayrılmıştır. Ayrıca, anahtar değişimler tedavinin sonunda başarılı olarak tanımlanmasını sağlar.
- Bu özel tedavi metodu günümüzde 30 yılı aşkın bir araştırmaya dayanmaktadır. Ayrıca, değişim süreci ve başarının habercileri üzerine de araştırmalar yapılmaktadır.
- Bu model, birçok farklı soruna ve nüfusa hizmet vermektedir.
Uzun süredir üzerine araştırma yapılan bu tedavi yöntemi modeli, birçok psikolojik sorunu tedavi etmede kullanılmaktadır. Özellikle birçok ülkede uzman psikologlar tarafından kullanılan bu model hem aile hem çift hem de bireysel sorunları çözmeyi hedefler.
Bu yaklaşımı deneyimleme seçeneklerinden biri de online psikolog uygulamaları ve hizmetlerini kullanmaktır. Tedavinin başarısı ve süreci hem online hem de yüz yüze seanslarla aynıdır. Hatta online seanslar birçok avantajıyla birlikte gelmektedir!
Zayıf Yönleri
Tüm sorunları ele alamazsın.
Panik veya dürtü kontrolü gibi belirli psikolojik sorunların varsa, EFT sana yalnızca bir noktaya kadar yardımcı olabilir. Çünkü bu tür psikolojik sorunlarda deneyimlerin, duygularının da ötesine geçerek şunlara dönüşür:
- Düşünceler
- Duygular
- Duyumlar
Değişime açık olmalısın.
Duygu odaklı terapinin işe yaraması için sürece bağlı kalmalısın. Tamamen açık ve dürüst değilsen, istenilen sonuçlar elde edilemez. Kendine şefkat gösterebiliyorsan ve terapistine karşı dürüst olabiliyorsan, o zaman EFT senin için uygun bir terapi yaklaşımı olabilir. Aksi takdirde, terapiden istediğini alamayabilirsin.
Semptomlar devam edebilir.
Duygu odaklı terapi, genel işleyişi iyileştirmek için tasarlanmıştır. Duygu odaklı terapiyi tamamladıktan sonra da ruh sağlığı belirtilerin devam ederse, doktorunla bu konuda konuşmanı öneririz.
Kaynaklar
Emotionally Focused Therapy, GoodTherapy, 2018.
Emotionally Focused Therapy: 17 Tools for Your EFT Sessions, PositivePsychology.com, 2021.
What is Emotion-Focused Therapy, WebMD, 2023.
What Is Emotionally Focused Therapy (EFT)?, Verywell Mind, 2021.
What is Emotionally Focused Therapy (EFT)?, ICEEFT.
