Her gün etrafımızda tırnak yiyen pek çok insan görürüz. Hatta belki de onlardan biriyizdir.
Neredeyse herkesin normalleştirdiği ve “strestendir” diyerek geçeceğini düşündüğü bu alışkanlık ciddi bir dürtü kontrol bozukluğudur.
Bu davranışın altında yatan sebepleri ve tedavi yöntemlerini birlikte inceleyelim.
Tırnak Yeme Hastalığı Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?
Klinik adı onikofajidir.
Çocuklarda ve yetişkinlerde yaygın olarak görülen stresle ilgili veya sinirsel bir alışkanlıktır. Tırnak plağının ve bazen yatağının ve kütikülün yumuşak dokularının ısırılmasını içerir.
Dudak ısırma veya yanak çiğneme gibi diğer ilgili davranışlarla birlikte, onikofaji DSM-5'te "Diğer Belirtilmiş Obsesif-Kompulsif ve İlgili Bozukluklar" altında yer alan "vücut odaklı tekrarlayan davranış bozukluğu" olarak sınıflandırılır.
Profesyonel tedavi, gerektiğinde, bu durumla ilgili hem fiziksel hem de psikolojik faktörlere odaklanılır.
Nedenleri Nelerdir?
Tırnak yeme hastalığı nedenleri hala bilimsel bir tartışma konusu olsa da, araştırmalar bu davranış bozukluğunun aşağıdaki faktörlerden kaynaklanabileceğini göstermiştir:
Çoğu araştırmacı, onikofaji gibi tekrarlayan davranışlarda bulunan kişilerin mükemmeliyetçi olma eğiliminde olduğuna inanmaktadır. Bir görevi ortalama bir hızda tamamlayamayabilirler ve hedeflerine ulaşamadıklarında hayal kırıklığına, sabırsızlığa ve memnuniyetsizliğe eğilimlidirler.
İnsanlar genellikle bu alışkanlığa can sıkıntısından veya stresli bir duruma tepki olarak başlarlar, ancak davranış bilinçsiz hale gelebilir ve televizyon izlemek veya kitap okumak gibi rutin aktiviteler sırasında onları etkilemeye başlayabilir.
Tipik olarak, ergenlik döneminde, ergen yeni deneyimler ve duygular yaşarken gelişir.
Belirtileri Nelerdir?
Onikofaji, aşağıdaki gibi semptomlara neden olabilir:
- Gerginlik hissi (endişe, rahatsızlık, heyecan vb. olarak kendini gösterebilir)
- Kişinin etlerini yemesine neden olan kaşıntı, karıncalanma veya ağrı gibi duyumlar
- Isırdıktan sonra zevk ve rahatlama hissi
- Bu konuda suçluluk veya utanç duyguları
- Parmak ve kütikül çevresindeki dokularda hasar
- Ağız yaralanmaları veya diş problemleri
- Başkalarının ellerini görmesinden ve onlardan iğrenmesinden korkma
- Gergin veya karmaşık aile/sosyal ilişkiler, alay edilme ve bu davranıştan dolayı utandırılma korkusu ile kasıtlı sosyal geri çekilme
Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, tırnak yeme hastalığı olan çocuklarda, yoğun olarak duygusal sorunlar görülmektedir.
Bu Hastalık Ne Zaman Başlar?
Tırnak yeme hastalığı tipik olarak 4 yaşından önce başlamaz.
Ancak birçok vaka 4 ile 6 yaşları arasında başladığı görülmektedir. Daha çocukken başlamış ve yetişkinlikte de devam ediyor olabilir.
Onkofoji bir psikolojik rahatsızlık mı?
Doktorlar, kişi durmakta zorlandığı için bir tür obsesif-kompulsif bozukluk olarak sınıflandırır. Hastalar genellikle durdurmak ve bırakmak için birden fazla girişimde bulunurlar. Onikofajisi olan kişiler davranışı kendi başlarına durduramazlar, bu nedenle birine durmasını söylemek etkili değildir.
Onlar için en iyisini isterken, azarlamak yalnızca hatalı hissetmelerine neden olur. Birini daha kötü hissettirebilir ve davranışı daha da körükleyebilir. Tekrarlanan çaba ve öz bakım ile insanlar iyileşmeye daha da yaklaşabilirler.
Kimler Risk Altındadır?
Onikofajisi olan kişiler, bunu yapmak için birçok farklı tetikleyici olduğunu belirtirler. Bazıları endişeli veya stresliyken, diğerleri sıkıldıklarında veya yetersiz hissettiklerinde ya da zihinsel olarak başka bir aktiviteye odaklandıklarında bu dürtü bozukluğunu yoğun bir şekilde hissettiklerini söylerler.
Kişinin kendi tetikleyicilerini belirlemesi ve yerine koyma davranışları oluşturması genellikle etkili tedavinin kritik bir parçasıdır.
Onkofoji hastaları zararlı mıdır?
İnsanlar zararlı değildir ama eylemin kendisinin insanlara pek çok zararı vardır.
Kütikülün altındaki herhangi bir ısırma ve koparma, tırnağın büyüme şeklini değiştirir ve tabanında yapısal değişiklikler yaratabilir. Ancak hastaların en büyük endişesi enfeksiyondur.
Cedars-Sinai'de dermatolog olan Dr. Jasmine O. Obioha, "Zamanla, tırnak çevresindeki deride bakteriler birikerek kızarıklığa, tahrişe ve şişmeye neden olabilir" diyor.
Kortizon gibi topikal tedaviler iltihabı azaltabilir ve rahatlama sağlayabilir, ancak bazen doktorların baskıyı azaltmak için hasar almış bölgeyi boşaltması gerekir.
Ayrıca ellerimiz nesnelerle en çok temas eden ve bakterilerin en çok biriktiği yerdir. Bu nedenle onikofaji hastaları soğuk algınlığı ve grip gibi hastalıklara daha açık olurlar.
Çocuklarda Tırnak Yeme Hastalığı
10 ila 18 yaş arasındaki çocukların yaklaşık %50'si onikofaji ile mücadele etmektedir. Dahası birçok çocuk için bu alışkanlık daha da erken yaşlarda başlamış olabilir.
Onikofaji, saçıyla oynama, burnunu karıştırma ve parmak emmeyi de içeren bir kategori olan en yaygın "sinirsel alışkanlıklarından" biridir.
Aslında vücut odaklı tekrarlayan bir davranış olarak karakterize edilir. Bazı çocuklar kıpır kıpır oldukları için tırnaklarını yerken, bazıları endişeli oldukları zaman ne yapacaklarını bilemediklerinden yer. Bu, çocuk için sakinleştirici bir eylem olabilir.
Çocukların tırnak yeme nedenleri stres veya kaygı, sıkılma, diğer çocukların davranışlarını taklit etme veya tırnaklarının kesilmemesi ve bunu bir tür kendi kendine düzeltme olarak yapmaları olabilir.
Ailelerin yumuşak ve destekleyici bir tavır ile yaklaşmaları gerekir.
Yetişkinlerde Tırnak Yeme Hastalığı
Yetişkinlik döneminde görülen bu davranış çocukluktan geliyor olabilir. Bu yüzden öncelikle onkofojinin nedenlerini dikkatli bir şekilde araştırmak gerekir.
Çocukluk döneminin tetikleyicileri:
- Aşırı baskıcı ve otoriter bir ailede büyümek
- Sürekli bir şekilde azarlayıcı bir dil ile eleştirilmek
- Yetersiz ilgi
- Kardeş kıskançlığı
- Okuldaki başarısızlık
- Akran baskısı
Çocukluk dönemindeki bu nedenler saptanamaz ve iyileştirilemezse ergenlik ve yetişkinlik döneminde artarak devam eder.
İş ve sosyal yaşamın stresi de çok büyük bir tetikleyici olacaktır. Bunun yanı sıra evlilik, çocuk sahibi olma ya da şehir/ülke değiştirme gibi büyük değişimler kişileri bu tür bir dürtüsel bozukluğa daha eğilimli hale getirir.
Zararları Nelerdir?
Olası fiziksel etkileri arasında şunlar bulunur:
- Hasarlı veya şekli bozulmuş tırnaklar ve cilt,
- Cilt enfeksiyonları,
- Mantar enfeksiyonları
- Ağız ağrısı veya diş hasarı
Isırılan tırnakları yutan kişiler de mide veya bağırsak enfeksiyonları için risk altında olabilir. Eller sıklıkla bakteri veya virüs taşıdığından, onları ısırmak patojenleri vücuda iletebilir ve potansiyel olarak iç enfeksiyon veya gastrointestinal problem riskini artırabilir.
Bu hastalıktan kaynaklanan ciddi veya uzun süreli hasarlar nadirdir ancak mümkündür.
Tırnaklar esnektir ve davranış durdurulduktan sonra ısırmanın büyüme/uzama üzerinde uzun vadeli çok az etkisi olduğu saptanmıştır.
Deriye, mideye veya bağırsaklara yönelik enfeksiyonlar uzun vadede en büyük riski oluşturur ancak genellikle tedavi edilebilir. Bazı durumlarda ise düzeltici bakım gerektirecek diş hasarına (yontma dişler gibi) yol açabilir.
Tırnak Yeme Hastalığı Nasıl Bırakılır?
İşte bırakmanızı kolaylaştıracak birkaç ipucu!
- Tetikleyicinin ne olduğunu bulun.
Aç mısınız? Yorgun mu? Stresli mi? Sizi bu davranışa iten sebebin ne olduğunu bulun ve onu iyileştirmeye yönelin.
- Kısa kesin
Dişleriniz ile kavrayamadığınızda belli bir zaman sonra yemekten vazgeçersiniz.
- Acı oje kullanın
Ağzınıza aldığınız anda size kötü tat verecek herhangi bir uygulamada bulunabilirsiniz.
- Sizi meşgul edecek bir şeyler bulun
Stresli ve gergin hissettiğinizde elleriniz ağzınıza gidiyorsa bunun yerine elinize bir stres topu ya da stres çarkı almayı deneyin.
- Sabırlı olun
Hiçbir alışkanlık tek seferde edinilmez ya da tek seferde bırakılmaz. Bu nedenle doktorunuza ve kişisel önlemlerinize güvenin ve zamana bırakın
Terapi ve Tedavi Yöntemleri
Bu davranışı ara sıra gösteriyor olmak doktora gitmeyi gerektirmeyebilir, ancak parmaklarınız enfekte ise ve enfeksiyon ağzınıza yayıldıysa, antibiyotik tedavisi için bir sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekecektir.
Ayrıca davranış bozukluğu olarak durduramayacağınız bir noktaya geldiyse ve öz saygınızı ve ilişkilerinizi etkiliyorsa, mutlaka bir terapiste başvurmalısınız.
