Yetişkin bir birey olarak kendi duygularını anlaman ve yaşadığın olumsuzluklarla başa çıkman seni ne kadar zorluyor?
Şimdi hayatın her anını ilk kez deneyimleyen bir çocuğu düşün: Yaşayabileceği duygusal ve psikolojik zorlanmalar onda nasıl bir etki yaratır? Tek başına bunlarla nasıl mücadele edebilir?
Bilinçli bir yetişkin olarak üzerine düşen, çocuk terapisi desteği ile çocuğunu sağlıklı bir yetişkin dönemine hazırlamaktır.
Bunun için neler mümkün? Çocuk terapisi nedir?
Çocuk Terapisi Nedir?
Çocuk terapisi (çocuk danışmanlığı olarak da adlandırılır), çatışmaları çözmeye, düşünce ve duyguları anlamaya ve günlük sorunlara yeni çözümler düşünmeye odaklanır.
Yetişkin terapisi ile çocuk terapisi arasındaki en önemli fark, çocukların deneyimlerinin ne olduğunu ve zorlu süreçlerin hiçbirinde yalnız olmadıklarını anlamalarını sağlamaya yapılan vurgudur.
Çocuk terapisi bir çocukla, bir ebeveyn ile ya da birden fazla ailenin katıldığı bir grup seansı ile uygulanabilir.
Bu seanslar sırasında uzman çocuk terapistleri, ebeveynlere yaşananlarla ilgili iç görü ve farklı bakış açıları kazanmaları için yardım eder.
Terapist aşağıda belirtilen olumsuz yaşam deneyimlerinin iyileştirilmesi için destek olur:
- Boşanma veya ayrılma
- Sevilen birinin ölümü
- Travma
- Akran zorbalığı
- Cinsel istismar
- Duygusal istismar
- Fiziksel istismar
- Ailenin veya çocuğun yer değiştirmesi
- Ailede madde kötüye kullanımı veya bağımlılığı
- Depresyon, anksiyete ve obsesif-kompulsif bozukluk gibi psikolojik problemler
Uzman psikolog, oyun aracılığıyla çocuğun duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışır. Böylece zayıf yanlarının iyileştirilmesi, iyi yanlarının güçlendirilmesi sağlanır.
Çocuk terapisi, aşağıdaki temel noktalara odaklanır:
- Çocuğun benlik saygısını oluşturmak
- İletişim becerilerini geliştirmeye yardımcı olmak
- Sağlıklı, normal gelişimi teşvik etmek
- Uygun bir duygusal repertuar oluşturmak
- Çocuğun duygusal kelime dağarcığını geliştirmek
Bir Çocuk Kaç Yaşında Terapiye Gitmeli?
Çocukların danışmanlık hizmeti alıp alamayacağı konusunda herhangi bir yaş sınırı yoktur.
Anaokulundaki yeni yürümeye başlayan çocuklardan lisedeki gençlere kadar herkes çocuk terapisi hizmetinden yararlanabilir. Bu yüzden bazen çocuk ve ergen terapisi olarak anılır.
Bununla birlikte, bir çocuğun veya gencin uzman psikolog ile çalışmasının nedeni ve terapi yöntemleri farklı yaş gruplarına göre değişir.
İşte basit bir döküm:
Yeni yürümeye başlayan çocuklar (1-3 yaş):
Ebeveyn katılımı ve oyun terapisi teknikleriyle gelişimsel gecikmeler veya yıkıcı davranışlar önlenmeye çalışılır. 2 yaş sendromu veya 3 yaş sendromu süreçlerinde destek alınabilir.
Çocuk (3-13 yaş):
Çocuk terapistleri, sözlü iletişimin yanı sıra uygulamalı etkinlikleri kullanarak öğrenme bozuklukları ve kaygı problemleri ile başa çıkmayı öğretir.
Gençler (13-18 yaş):
Terapi, başa çıkma araçlarının yanı sıra tarafsız rehberlik ve destek sağlayan danışmanlarla zorbalık, depresyon, sosyal baskılar, stres gibi konuları ele alır.
Çocuk Terapisi Ne Zaman Tercih Edilir?
İşte çocuğunuzun gerçekten de zor zamanlar geçirdiğine ve bir terapist ile görüşmesi gerektiğine dair bazı işaretler:
- Fark edilir kilo kaybı veya artışı
- Uyuma güçlüğü ve uyku bozuklukları
- Başkalarına karşı saldırganlık
- Yemek yeme bozukluğu
- Endişeli düşünceler, eylemler veya davranışlar
- Akademik zorluklar
- Sosyal izolasyon ya da aşırı içe kapanma, başkalarıyla iletişimde sorun yaşama gibi antisosyal davranışlar
- Alkol veya reçeteli veya yasa dışı uyuşturucu kullanımı
- Kendine zarar verme ile ilgili düşünceler veya eylemler
Terapist, öncelikle çocuğu tanımayı ve anlamayı hedefler. Bu nedenle çocuk terapisi seanslarında oyun oynarken çocuğun aktif olduğu ve kendini daha çok ifade edebileceği oyunlar seçilir.
Böylece, çocuk yukarıda belirtilen problemleri yaşıyorsa terapist hangi sorunun ne şiddette etkili olduğunu kolayca anlayabilir. Bunun sonucunda ise kişiye özel oyun terapisi yöntemlerini belirler ve tedaviye başlar.
Çocuk Terapisi için En Etkili Tedavi Yöntemleri
Çocuk ve ergen terapisi içerisinde en etkili yaklaşımın ne olduğunu söylemek pek mümkün değildir.
Uzman psikolog, belirli ruh sağlığı durumlarını veya endişelerini tedavi etmek için belirli etkili yöntemleri tercih eder.
Çocuk terapisi seanslarında, terapist aşağıdakilerden birini veya birkaçını kullanabilir:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):
Terapist, çocuklara düşüncelerin nasıl davranışları etkileyen duygulara neden olduğunu öğretir.
Çocukların çarpık ve zararlı düşünce kalıplarını belirlemelerine ve ruh hallerini ve davranışlarını iyileştirmek için bunları daha uygun olanlarla değiştirmelerine yardımcı olur.
Travma odaklı olan terapi, BDT'nin özel bir türüdür. Çocukların travmatik problemleri iyileştirmelerine yardımcı olur.
Bunun yanı sıra, çocuk terapistleri travma odaklı BDT ile bir ebeveynin ölümünden kaynaklanan travma sonrası stresi azaltabilir. Benzer şekilde, uzun süreli yas bozukluğunu tedavi ederken de tercih edilir.
Davranış Terapisi:
Davranış terapisi, tüm davranışları öğrenilmiş ve öğrenildikleri için değiştirilebilir olarak gören terapötik bir yaklaşımdır.
Davranışçı terapi yaklaşımları ayrıca, istenmeyen/kötü davranışlar (eylemler veya düşünceler) ödüllendirildiğinde, bunun aslında bir alışkanlık haline gelen davranışı pekiştirdiğini söyler.
Bu nedenle, bir davranış terapisti, çocuklarda istenmeyenleri azaltmayı hedeflerken, yeni ve daha sağlıklı davranışları teşvik edecek ve ödüllendirecektir.
Hümanistik Terapi:
Hümanistik terapi veya kişi merkezli terapi, danışanı kendi hayatının uzmanı olarak görür; başka bir deyişle, çocuğun kendini herkesten daha iyi bildiğini söyleyen bir yaklaşımdır.
Bu yöntemde çocuk terapistleri daha destekleyici bir rol oynar. Hümanist bir yaklaşım uygulayan bir terapist, çocuğun deneyimlerini işlemesi ve geçmişi, bugünü ve geleceği üzerine düşünmesi için duygusal ve psikolojik olarak güvenli bir ortam sunacaktır.
Oyun Terapisi:
Oyun terapisi, 3-12 yaş arasındaki küçük çocuklar için oldukça popüler olan çocuk merkezli oyun terapisi şeklidir.
Terapist, oyun odalarını çocukların duygularını sembollerle işleyebilecekleri ve oynayabilecekleri güvenli alanlar olarak kullanır.
Çocuk terapistleri, oyuncakları, fiziksel ve zihinsel olarak çekici bir oyun ortamını kullanarak çocukların oyun terapisi ile ilgili sorunları keşfetmelerine yardımcı olabilir.
Diyalektik Davranış Terapisi:
Diyalektik davranış terapisi (DBT), özellikle depresyon, kendine zarar verme ve agresif davranışlarla mücadele eden gençler için iyi çalışan bir davranış terapisi şeklidir.
DBT, gençlere çatışma ve aşırı duygularla başa çıkmak için ihtiyaç duydukları başa çıkma stratejilerini geliştirmeyi öğretmek için hem bireysel hem de grup oturumlarında da kullanılabilir. DBT kişilerarası etkililiği, farkındalığı, sıkıntıya tolerans becerilerini ve duygusal düzenleme becerilerini öğretir.
Aile Terapisi:
Aile terapisi, akrabaların etkileşimlerini ve iletişim modellerini tanımalarına ve anlamalarına yardımcı olur.
Aile terapisi, duygusal sıkıntıyla baş etmeyi zor bulan veya nöro-farklı olan çocukların ihtiyaçlarını daha iyi karşılamaları için kardeşlere ve ebeveynlere yardımcı olarak aileleri destekleyebilir ve eğitebilir.
Ebeveyn-çocuk Etkileşim Terapisi:
Ebeveyn-çocuk etkileşim terapisi, ebeveynlerin çocuklarıyla etkileşime girmesine ve hem çocuklarının hem de kendi davranışlarını yönetmesine yardımcı olur.
Ebeveyn-çocuk terapisi, bir ebeveyn figürü ile çocukları arasındaki ilişkiyi de geliştirebilir.
Ebeveynler genellikle çocuklarıyla ayrı bir odada kendi başlarına etkileşime girerler ve bir çocuk terapistinden kulaklık aracılığıyla veya seanstan önce ve sonra görüşerek koçluk alabilirler.
Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
Oyun terapisi, bir çocuğun gelişimsel sürecini destekleyebilecek en önemli terapilerden biridir çünkü çocuk kendini en iyi oyun ile ifade eder.
Oyun terapisi ile çocuklarda sorumluluk alma bilinci ve problem çözme becerileri artar. Bu sayede daha özgüvenli ve duygularını kontrol edebilen bireyler olurlar.
Kaynakça
Child therapy, positivepsychology.com, 2018
Therapy to Improve Children's Mental Health, Centers for Disease Control and Prevention, 2022
An Introduction To Child-Centered Play Therapy. Ther Person-Centered Journal, 2020
