Netflix’in kısa sürede büyük beğeni toplamayı başaran ünlü yapımı Zeytin Ağacı, beraberinde ‘‘Aile Dizimi’’ konusuna da merak getirmiş oldu. Dizinin her bölümünde farklı bir karakter üzerinden gerçekleştirilen aile dizimi yöntemi; dizi popülerliğini artırdıkça daha çok konuşulur, araştırılır oldu. Bu yazımız, Zeytin Ağacı ve aile dizimi hakkında bir derleme niteliği taşıyacak.
Diziyi izlememiş olup en ufak bir ipucu dahi görmek istemeyenler, dikkat! Elimizden geldiğince diziye dair detay vermemeye çalışacak olsak da arada sırada diziye değinmemiz elbette gerekecek. Hem dizi üzerinden konuya merak salanlar hem de hali hazırda konuyu merak edenler, gelin Zeytin Ağacı ve aile dizimini birlikte inceleyelim!
Bu yazıda, hem zeytin ağacı hem de aile dizimine yönelik sorulara yanıt vermeye çalışacağız. Böylece bir yandan diziyi tanırken bir yandan da aile dizimi yönteminin gerek dizide gerek ise gerçek yaşamda ne gibi sonuçlar doğurabilen bir yöntem olduğunu tartışacağız.
Neden Zeytin Ağacı?
Diziye adını veren zeytin ağacının bir hikayesi var. Bu hikaye, özellikle dizinin konusu da göz önünde bulundurulduğunda, diziye neden Zeytin Ağacı isminin verildiğini de açıklar nitelikte. Gerek mitolojide gerek ise dini kaynaklarda zeytin ağacı figürü ile sıkça karşılaşırız.
Özellikle Antik Yunan ve Roma mitlerini incelediğimizde zeytin ağacını birine hediye edilebilecek en değerli hediye ya da altında doğum yapılan bir tür aile sembolü kabul edildiğini kolaylıkla anlayabiliriz. Zeytin ağacının geçmişe dayanan köklü anlamı, dizinin isimlendirme sürecine de etki etmiş gibi görünüyor.
Zeytin Ağacı Dizisi Nasıl Bir Dizi, Ne Anlatıyor?
Yönetmen koltuğunda Burcu Alptekin, senarist koltuğunda ise Nuran Evren Şit’i gördüğümüz Zeytin Ağacı; Netflix Türkiye yapımı bir yerli dizi. Dizide Leyla, Sevgi ve Ada isimleri ile karşımıza çıkan 3 ana karakter mevcut. Geçmişlerinde barışacak pek çok noktaya sahip bu 3 karakterin yüzleşme, kabullenme süreçleri ve hayatlarına dair alacakları yeni kararlar ise dizinin gidişatını belirleyen en önemli unsur diyebiliriz.
Psikolojik yönü ağır basan ve hem bireysel hem de ailevi dramlar üzerinden ilerleyen dizide, bu 3 karakterden birinin hastalığının nüksetmesi ile karakter kendini Ayvalık’ta yeni bir tedavinin deneme sürecinde buluyor. Karakterlerin yakın arkadaşlarının da onun peşinden yolunun Ayvalık’a düşmesi ve vakitlerinin büyük bir kısmının burada geçmesi; Ayvalık’ta kendini keşfeden ve aslında kendi kendilerine yolculuğa çıkan 3 kadın karakteri gözler önüne seriyor.
Zeytin Ağacı Dizisi Oyuncuları Kimlerdir?
Zeytin Ağacı dizisi, aile dizimine yönelik merak uyandırmanın yanı sıra; oyuncu kadrosu ile de izleyicileri büyük ölçüde heyecanlandırmayı başarmıştır diyebiliriz. Dizide: Tuba Büyüküstün, Seda Bakan, Fırat Tanış, Rıza Kocaoğlu, Füsun Demirel, Murat Boz, Boncuk Kurt, Umut Yılmaz, Serkan Altunorak gibi oyuncuları görmek mümkün. Az evvel bahsettiğimiz 3 ana karaktere yönelik ufak, zararsız bir de ön bilgi: Tuba Büyüküstün Ada, Seda Bakan Leyla ve Boncuk Yılmaz da Sevgi karakterini canlandırıyor.
Zeytin Ağacı ve Aile Dizimi Neden Birlikte Anılıyor?
Az önce dizinin konusunu özetlerken bahsettiğimiz ‘‘Geçmiş ile yüzleşme, onu kabullenme ve onun ile barışma’’ hali, dizide aile dizimi yöntemi üzerinden gerçekleştiriliyor. Travmaların nesilden nesile aktarıldığı ve bugün yaşadığımız pek çok sıkıntının köklerinin aslında geçmişe dayandığı iddia ediliyor. Örneğin; bugün duyduğunuz bir korku, öfke ya da üzüntünün cevabının bugünden ziyade geçmişte bulunabileceği öne sürülüyor.
Peki bu nasıl mı oluyor? Bizler, geçmişte benzer deneyimler yaşayan atalarımızdan bazı miraslar alıyoruz. Yani aslında atalarımızın anılarını bir miras gibi bedenlerimize işlenmiş oluyor. Bizim ile bütünleşen bu anılar, şayet olumsuz deneyimlerin bir çıktısı ise, bugünümüzde benzeri ya da birebir aynı olumsuzlukları yaşamamıza yol açıyor. Bu mirası bile isteye almadığımız, farkında olmadan içselleştirdiğimiz için reddedemiyor ve bu nedenden ötürü onu bir yük gibi yüklenerek yaşantımıza onunla beraber devam ediyoruz.
Aile dizimi terapisi, bu bahsi geçen mirası yüklenme sürecini aydınlatan bir yöntem olarak karşımıza çıkıyor. Kişinin anlam veremediği bazı duygu ve düşünceleri, kişinin ataları üzerinden izleyerek açıklığa kavuşturmayı hedefliyor. Zeytin Ağacı ve aile dizimi tam da bu neden ile birbiriyle örtüşüyor. Diziyi izleyenler ne demek istediğimizi sanıyoruz ki anladı, izlemeyenler de izlediklerinde eminiz ki anlayacaklar!
Aile Dizimi ile Nelere Çözüm Bulunabilir?
Aslında bu sorunun herkese göre değişkenlik gösterebilecek bir cevabı var. Size aile dizimi terapisinin nelere çözüm bulabileceğini, sizden bir örnek ile bunu açıklamak isteriz.
Şimdi; hiç anlam veremediğiniz, anlamsızlığı sizde huzursuzluk yaratan, çocukluğunuza dönüp baktığınızda orada dahi rastlayamadığınız bir ruhsal sıkıntıyı düşünün. Herkesin illa ki böylesi anlamsız gibi görünen ama bir o kadar da kişiyi zora sokan sıkıntıları vardır. Eğer bu sıkıntının köküne inebilmek için bugününüzü ya da pek pek çocukluğunuzu eşeliyorsanız; aile dizimi tam da burada devreye girerek size adeta ‘‘Yanlış yoldasın!’’ sinyali veriyor.
Bu gibi ruhsal sıkıntıların birkaç nesil öncesine dayandığını öne süren aile dizimi, bu sıkıntıları anlamlandırabilmek ve çözüme kavuşturabilmek için atalarımıza dönmemiz; yani birkaç nesil geriye gidip oralara bakmamız gerektiğini söylüyor. Aile dizimi terapisi ile atalarımızın yaşadığı göç, savaş, kıtlık, yoksulluk, cinayet, tecavüz vb. travmaların bize (elimizde olmadan) nasıl sirayet ettiğini ve bizi nasıl aynı noktada takılı kalmaya ittiğini keşfetmiş oluyoruz.
Aile Diziminin Tarihçesi Nedir?
Aile dizimi, esasında bir psikoterapi yöntemidir ve geçmişi 90’lı yıllara dayanır. Ünlü Alman Psikoterapist Bert Hellinger tarafından geliştirilen aile dizimi terapisi, ailelerin görünmez bir bağ ile birbirlerine nesilden nesle bağlı oldukları hipotezine dayanmaktadır. Bert Hellinger’in aile dizimi hipotezine dahil etmeyi uygun gördüğü travmalar şu şekilde sıralanabilir:
- Zihinsel veya fiziksel rahatsızlıklar
- Taciz veya tecavüz
- Cinayet
- İstismar
- İşkence görme
- İntihar
- Ani ölümler
- Terk edilme
- Aldatılma
- Boşanma
- Gayri meşru çocuklar
- Kürtaj
- Düşük yapma
Bert Hellinger’e göre bu, şu anlama gelir: Bireylerin bugün oldukları kişinin asıl temeli kuşaklar öncesine, ailelerine uzanır. Ailelerin yaşadığı tüm travmatik olaylar DNA aracılığı ile aile fertlerine aktarılarak her bir ferdin bu travmatik yaşanmışlıklar ile bütünleşmesine sebep olur. Öte yandan geçmişe dair tüm bu olay örgüsü, geleceği de etkiler.
Öyle ki bireyler geçmişten aldıkları tüm olumsuzluğu kuracakları yeni ailevi bağlar ile geleceğe de aktaracaklardır. Aile dizimi terapisi bu noktada olaya müdahale etmesi beklenen yaklaşımdır. Aile dizimi sayesinde kişi içsel bir yolculuğa çıkma ve bu yolculuk sayesinde geçmişi ile barışıp onu kucaklama imkanı bulur. Yüzde yüz içsel olduğunu tekrar tekrar söylediğimiz aile dizimi sürecinde, somut bir şeyler elde edilemez ve bu anormal değil, çok normaldir.
Aile dizimi terapisinde, kişi kendi ile baş başa kalıp çözüme giden yolu kendi içinde tek başına yürür. Aile dizimi, aile ile barışmanın ötesinde onlar ile beyaz bir sayfa açabilme ortamını yaratır. Kopuk, problemli, negatif yüklü ailevi ilişkiler yeniden yapılanarak daha olumlu ve sıcak bir yöne evrilir. Tüm bu yaşanan güzellikler, aile dizimi terapisi ile geçen günün sonunda kişiye müthiş bir iç huzur getirerek kişide rahatlama, arınma gibi duygular yaratır.
Aile Dizimi Psikolojik Rahatsızlıklara İyi Gelir Mi?
Aile dizimi; anksiyete bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, kişilik bozuklukları gibi psikolojik rahatsızlık olarak tanımlayabileceğimiz durumlarda devreye sokulabilecek olası bir alternatif tedavi yöntemidir. Burada alternatiften kastımızın alternatif tıp gibi bir şey olmadığını, aile dizimi terapisinin diğer tıbbi tedavi yöntemlerine ek yöntem şeklinde kullandığını da belirtelim…
Aile Dizimi Nasıl Yapılır?
Aile dizimi terapisi, mutlaka bir profesyonel tarafından gerçekleştirilmesi gereken bir psikoterapi çeşididir. Aile dizimi terapisi bireysel olarak, grup halinde veya aile ile birlikte almanın mümkün olduğu bir yaklaşımdır. Burada tercih tamamen kişinin kendisine bağlıdır. Aile dizimi terapisine kişinin soy ağacı çıkarılarak başlanır. Burada amaç gidilebilen en eski yere kadar gidip soy ağacını detaylıca çıkarabilmektir.
Soy ağacı ortaya çıktıktan sonra, soy ağacında bahsi geçen bireylerin travmatik yaşanmışlıkları listelenir. Listeleme işlemi tamamlandıktan sonra aile fertlerinin ortaya çıkardığı manzara ile aile dizimi terapisi alan kişinin yaşadığı sorunlar karşılaştırılır. Bu karşılaştırma danışan için olduğu kadar terapist için de önemlidir; çünkü terapist, hangi aile fertlerine ve bu aile fertlerinin hangi sorunlarına eğilmek gerektiğine dair karar mekanizmasını tam da burada devreye sokar. Sanılanın aksine, aile dizimi sırasında her bir aile ferdinin kendisi ve yaşanmışlıkları eşit öneme sahip değildir.
Önem durumunu terapistin sorduğu sorulara aldığı cevaplar şekillendirir. Terapist, bir ferde fazlasıyla dikkat kesilirken bir diğer ferdin travmaları ile o denli ilgilenmeyebilir. Burada gidilen ayrıştırma, kişinin sorunları ile aile fertlerinin örtüşüp örtüşmemesi ile doğrudan alakalıdır.
Aile dizimi terapisi için ilerleyen kısmının daha da ilginç olduğunu söyleyebiliriz. Bu kısımda, terapiyi alan bireyin kendisini davranışsal açıdan en çok etkileyen figürleri belirlemesi istenir. Örneğin; anne, baba, kardeş, kuzen vb. etkileme gücü yüksek kimseler açığa çıkarılır. Bu sürecin ardından bu kimseleri temsil etmek üzere başka insanlar terapiye dahil olur.
Temsil amaçlı aile dizimi terapisine gelenler, kişinin etkileme gücü yönünden kuvvetli gördüğü hayatındaki her bir kişiyi canlandırmak için oradadır. Aile dizimi terapisi, bu yönü ile de oldukça ilginç manzaraların oluşmasına yardımcı olmaktadır; çünkü danışanlar, her ne kadar temsilcilerin kendilerini etkileyen gerçek aile üyeleri olmadığını bilseler de temsil edilen figürün aslının yarattığı baskı gereğine uygun davranışlarda bulunabilmektedir. Mesela, babasından korkan biri; aile dizimi terapisi sırasında temsilen annesini canlandıran kişiden de korkma, bu kişiden kaçınma eğilimi gösterir. Bu esnada terapistler danışanlarının içgüdüsel gelişen tutum ve davranışlarını dikkatlice inceleme fırsatı bulur. Bunun yanı sıra danışanlardan temsilcilere sorular sormalarını ister. Soru-cevap esnasında yine terapiyi alan kişinin girdiği diyaloglar derinlemesine gözlemlenir.
Öte yandan, temsilciler ile diyalog halinde olan danışanların içlerinde kalmış, halı altına süpürerek yok etmeye çalıştıkları bastırılmış duygu ve düşünceler bir anda açığa çıktığından; danışanlarda ciddi bir rahatlama hali de görülebilmektedir.
Her Sorunun Çözümü Aile Diziminde Midir?
Elbette hayır. Aile dizimi, terapi yelpazesi içerisinde bulunan terapilerden biridir. Kişinin mevcuttaki sorunlarının altında yatan esas sebebi öğrenmek istemesinin yanı sıra, bu öğrenme sürecini nasıl destekleyeceğine karar vermesi de tamamıyla bir kişisel tercih meselesidir.
Bir kişi, sorunlarını aile dizimi ile aşmayı tercih edip bunu aile dizimi ile başarırken, bir başkası başka bir terapi ile yoluna devam etmek isteyebilir. Burada önemli olan, aile dizimi ne anlama geliyor bilmek ve onu anlayabilmektir. Daha sonrasında aile dizimi ile ilgilenip ilgilenmemek size kalmıştır.
