Yalnızca yetişkin psikolojisi nedir sorusunun cevabı bile akıl ve ruh sağlığıyla ilgili oluşabilecek birçok kafa karışıklığını gidermeye yardımcı olabilir.
“Yetişkin psikolojisi nedir?, Hangi alanlarda hizmet verir?, Hangi durumlarda psikolojik destek almalıyım?” gibi sorular kafanızı meşgul ediyorsa çok doğru bir yerdesiniz! Zaman zaman herkesin psikolojik olarak iyi hissetmediği durumlar olabilir. İş kaynaklı ya da aile hayatı kaynaklı stres, endişe ve kaygılar herkesi farklı şekilde etkileyebilir.
Ne zaman bir profesyonele danışmanız gerektiğinden emin değil misiniz? Hiç sorun değil, hazırladığımız bu içerikte sizi, aklınızdaki soruların cevaplarını bulabileceğiniz yeterli bilgiye ulaştırmayı hedefliyoruz.
Yetişkin psikolojisi hakkında hazırladığımız bu içerikte, şu konular hakkındaki soruları cevaplandırmaya çalışacağız:
Yetişkin psikolojisi çok yönlü ve oldukça geniş bir alandır. Birçok farklı bozukluk ya da ruhsal hastalığı içerisinde barındırabilir.
Fakat aynı zamanda tedavi programları, yöntemleri ve teknikleri açısından da çok yönlüdür. Bu nedenle, önce yetişkin psikolojisi nedir ile başlayıp daha sonra yetişkinliğin farklı adımları detaylarıyla incelenebilir.
Herhangi bir ruh veya akıl sağlığı bozukluğu yaşamaktan herkes çekinir. Ancak böyle bir rahatsızlığın olabileceğini kabullenmek tedavi sürecindeki ilk ve en önemli adımlardan biridir. Bu nedenle yetişkin psikolojisi hakkında her şeyi detaylıca bilmek ve endişelerinizden arınmak da önemlidir. Sizin için hazırladığımız bu rehberi okuyarak birçok soru işaretinden kurtulmanız mümkün. Hazırsanız, şimdi başlayalım!
Yetişkin Psikolojisi Nedir?
Yetişkin psikolojisi aynı zamanda ileri gelişim psikolojisi olarak da bilinir. Yetişkinlik yani olgunluk döneminde ortaya çıkan herhangi bir sorunu gidermek için ele alınan konular, yetişkin psikolojisi içerisinde değerlendirilir.
Kişilerin olgunluk ya da yetişkinlik döneminde bulunduğu koşullar, karşılaştıkları sorunlar ya da bunlara gösterdiği reaksiyonlar ve başa çıkmaya çalışma metotları farklılık arz edebilir. Bu durumda size destek olabilecek profesyonel yardım, yetişkin psikolojisinde uzmanlığını yapmış, bu konuda formasyonunu tamamlamış bir psikolog olabilir.
Yetişkin psikolojisi kimi zaman daha hafif akıl hastalıkları ve bozukluklarla ilgilenirken, kimi zaman daha ciddi olarak tanımlanabilecek rahatsızlıklarla da ilgilenmektedir.
Bu nedenle hizmet ve ilgi alanı oldukça geniş bir alandır. Yetişkin psikolojisinden bahsederken, yetişkinlik döneminden ve bireyin ergenlikten genç yetişkinliğe geçiş sürecinden de bahsedilmelidir. Yetişkinlik döneminin 5 farklı psikolojik niteliğii vardır:
- Sevme ve sevilme becerisi
- Cinsel duyarlılık
- Sevecenlik
- Toplumsal olma becerisi
- Başka insanlar yetiştirebilme becerisi
Yetişkinlikte olgunlaşma önemli bir kavramdır. Çünkü olgun kişiler, kim olduklarının farkındalardır. Ayrıca erişkin kişilerin kendi kişisel güçlerinin farkında olduğu varsayılır. Olgunluk, durağan olmayan ve sürekli değişimin olduğu bir süreçtir. Bu kavram bireylerin hayatın gereklerini yerine getirebilmeyi ve karşılaşılabilecek sorunlarla başa çıkmayı kolaylaştıran bir dönemdir.
Yetişkinlik Sürecinde Çeşitli Gelişmeler
Yetişkinlik, 20’li yaşların başında başlayan bir dönemdir. Ayrıca 3 farklı aşaması vardır: genç yetişkinlik, orta yaşlılık ve ileri yetişkinlik. Her 3 aşamanın da çeşitli açılardan zorlukları ve kolaylıkları vardır. Yetişkinlik sürecinde ayrıca meydana gelen 3 farklı gelişim olmalıdır. Bunlar, fiziksel gelişim, bilişsel gelişim ve psikososyal gelişimdir. Şimdi bunları birlikte inceleyelim:
Fiziksel Gelişim
Genç yetişkinlik dönemine geldiğimiz zaman (erken 20’ler ve erken 40’lar) fiziksel olgunluğa erişmiş oluruz.
Kimi zaman boy ve kilomuzda küçük değişiklikler ve gelişmeler olsa bile bu yaşa kadar fiziksel olgunluğumuz çoktan oluşmuş olur. Genç yetişkinlik döneminde kas gücümüzün, algılama yetilerimizin, tepki verme hızımızın da içinde bulunduğu fiziksel yetilerimiz zirve noktasında olur. Orta yaşlılık dönemi 40’lar ve 60’lar olarak tanımlanır.
Fiziksel olarak düşkünlük yavaş yavaş başlamaya başlar. Deri esnekliğini kaybeder ve yaşlanmanın ipuçlarından biri olan kırışıklıklar daha görünür hale gelir.
Görüş keskinliğinde azalma gözlenmeye başlar. Kadınlar menopoz dönemine yaklaşır ve bu nedenle doğurganlık oranında azalma yaşamaya başlarlar. Hem kadınlarda hem erkeklerde kilo alma başlar, saçları incelir ve rengi grileşmeye başlar.
İleri yetişkinlik dönemi 60 yaş ve üstü için tanımlanır. Bu aşama, fiziksel gelişimin son aşamasıdır. Deri esnekliğini kaybetmeye devam eder, tepki verme hızı gitgide azalır ve kas gücü neredeyse kaybolur. Koku, tat, duyma ve görme erken 20’li yaşlarda son derece keskinken bu aşamada önemli derecede azalır. Ayrıca beyin eskisi kadar iyi çalışmayabilir bu da bunama, alzheimer gibi hastalıklara öncülük eder.
Bilişsel Gelişim
Bilişsel gelişimler yetişkinlik döneminde çok yoğun olmakla birlikte farklılık arz edebilir. Ayrıca, araştırmalar, yetişkinlik dönemindeki bilişsel gelişimin çok daha karışık ve belki de bebeklik ve çocukluk dönemindeki bilişsel gelişimden daha fazla çeşitli olduğunu ortaya koymaktadır. Birçok araştırma, yetişkinlik döneminde yaş aldıkça bilişsel açıdan kayıpların olduğu gibi kazanımların olduğunu da göstermiştir. Yaş ilerledikçe bireyin efor sarf etmeden ve yardımsız bilişsel görevleri yerine getirme yetisinin azaldığı gözlemlenmiştir.
Ayrıca ileri yetişkinlik dönemindeki bireylerin hafıza gerektiren görevlerde genç yetişkinlerden daha kötü bir performans sağladıkları da gözlemlenmiştir. Kısaca özetlemek gerekirse, bilişsel gelişimle alakalı bütün görevler ve gözlemlerde aslında genç yetişkinlik aşamasında iyi olunurken, ileri yetişkinlik aşamasına kadar gözle görülür bir düşüş olmasıdır.
Psikososyal Gelişim
Yaşlanmanın sosyal ve duygusal birçok yönü hakkında teoriler vardır. Sağlıklı yaşlanmanın yönlerinden birkaçı da aktivitelerde bulunmak, sosyal bağlılık ve kişinin kültürünün rolüdür. Birçok teoriste göre yetişkin bireyin hayatı boyunca amacını bulması gerekir.
Orta yaşlılık ve ileri yetişkinlik döneminde bu amaç bir iş hayatı ve aile hayatına sahip olmak olarak gözlemlenmiştir. Bu nedenle, araştırmacılara göre yetişkinlik döneminde ve son iki aşamada birey sosyal açıdan aile ve iş hayatını kurmak, fırsatları değerlendirmek ve sağlıklı bir sosyal yaşantı kurmak için çaba sarf etmektedir.
Ayrıca pozitif ilişkiler, yetişkin bireylerin iyi olmasında etkili etkenlerden biri olarak da kayda geçmiştir. Aile ilişkilerinin iyi olması, eş ve çocuk sahibi olmak da bunlara dahildir. Çocuk yetiştirmek kimi zaman stresli olsa da bunun yetişkinlik gelişiminde olumlu bit etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca, düzenli, sağlıklı ve uzun evliliklerin de yetişkinlik döneminde bireye iyi geldiği gözlemlenmiştir.
Yetişkin Olmanın Farklı Yönleri
Yetişkinlik sürecinin 3 farklı aşaması ve farklı alanlarda gelişim sürecinden bahsedilmesinin ardından, yetişkin psikolojisi nedir sorusuna yanıt için destek olarak yetişkin olmanın farklı yönlerini de anlattık. Yetişkin psikolojisi genel olarak yetişkin olmak ve olgunlaşmakla alakalı sorunlarla ilgilenen psikoloji dalıdır. Bu nedenle yetişkin olmanın 6 farklı yönünden bahsetmek mümkündür:
Rasyonalizm
Yetişkinler duygulanabilirler ancak karar vermek söz konusu olduğunu ilgi ve ahlaki değerlerine göre rasyonel kararlar vermeye meyillidirler. Araştırmaların da gösterdiği üzere yetişkinlerin kendi kimliklerine karşı güçlü bir bağları vardır ve kendi prensip ve değerlerine uygun yaşamak için çabalarlar.
Hedef belirleme ve hedefe yönelik uygulamalarda bulunma
Yetişkinler belirli şeyler hedefler ve bunlara ulaşmak için harekete geçerler. Bu noktada, hayatlarındaki öncelikleri buna göre şekillendirirler. Buna tezat olarak, çocukluk döneminde yaşayan bireyler hayatlarının genelinde çok da etkili olmayan olaylara duygusal olarak aşırı tepki verebilirler. Ancak yetişkinlik döneminde bireyler hedeflerini belirleyip bu hedef doğrultusunda dürüst ve sözünün arkasında bireyler olarak adımlarını sağlam atmayı planlarlar.
İlişkilerdeki eşitlik
Yetişkin bireyler bütün ilişkilerinde eşitlik ararlar. Ancak çocukluk döneminden çıkamamış kişiler ilişkilerde ebeveyn ya da çocuk gibi sevilen kişilerin yönetimde olmasına izin verebilirler. Böyle bir ilişki yetişkinlik ve olgunluk dönemine geçmiş bir birey için söz konusu olmaz.
Aktife karşı pasif
Yetişkinler proaktif ve kendinden çok emin bireylerdir. Hayatları tarafından mağdur edilmiş gibi hissetmez ya da kendi problemleri hakkında şikâyet edip bu problemleri başkalarının üzerine atmaz. Bunun yerine, problemleri ile yüzleşip bunlar için çözüm bulmaya yönelik harekete geçerler. Yalnızca ihtiyaçları olduğunda ya da uzmanlık alanlarının dışında olduğunda konu hakkında başka kişilerden yardım isteyip onları da konuya dahil ederler.
Savunucu olmamak ve açık olmak
Duygusal olarak olgun bireyler eleştirilere ve geri dönüşlere karşı savunucu ya da kızgın tepki vermezler ve olumsuz eleştirilere düşüncesizce karşı çıkmazlar. Bunun yerine, yeni fikirler keşfetmeye açıktırlar, yapıcı eleştirilere açıktırlar ve böyle öz farkındalıklarını ve öz bilgilerini geliştirirler.
Kişisel güç
Bireylerin kendi duygu ve düşünceleri üzerinde kontrolü çok yoktur, bu tabi ki gündelik hayatın kendi getirilerinden biridir. Ancak olgun ve yetişkin insanlar bilinçli varoluşlarının kontrolünü ve gücünü ele alabilirler. Ayrıca, kendilerinde hoşlanmadıkları huylarını da değiştirebilirler. Bu noktada yetişkin bireyler kendi kaderlerinden sorumlu oldukları noktaya gelir ve hayatlarını o şekilde idame ettirirler.
Yetişkin Psikolojisinin Hizmet Alanları
Yetişkin psikolojisinin, hizmet alanının çok geniş bir psikoloji dalı olduğunu belirtmiştik. Yetişkin psikolojisinin hizmet alanlarına da girmeden önce sizler için yetişkin psikolojisi nedir? Yetişkin psikolojisinin gelişim süreçleri nelerdir? gibi soruları yanıtladık. Ayrıca yetişkin ve olgun olmanın 6 farklı yönünün açıklamasını da yaptık. Yetişkin psikolojisi adı altında alabileceğiniz hizmetler son derece geniş çaplı bir yelpazedir.
Yetişkin psikolojisi, yetişkinlik dönemine kadar kişiyi etkileyebilecek çocukluk döneminden itibaren oluşan sorunlar, aşamalar ve çeşitli etkileri incelemeyi ve gidermeyi içeren psikoloji alanıdır. Yetişkin psikolojisinde incelenen süreçlerde çocuk psikolojisine hakim olmak da son derece önemlidir.
Bireyin çocukluk döneminde hangi aşamalardan geçtiğine, nasıl bir gelişim süreci izlediğine ve herhangi bir travma yaşayıp yaşamadığına bakılır. Zira yetişkinlik döneminde karşılaşılabilecek herhangi bir psikolojik sorun çocukluk döneminden yaşanan bir olaydan kaynaklı olabilmektedir.
Yetişkin psikolojisi hizmeti altında tedavi ettiğimiz rahatsızlıklar aşağıda listelenmiştir:
- Uyum bozukluğu
- Yetişkinlerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
- Anksiyete bozuklukları
- Kronik ağrı ve hastalıklar
- Çift ya da evlilik sorunları
- Depresyon
- Yeme bozuklukları
- Yas ve ölüm
- Tıbbi sorunlar
- Duygu durum bozuklukları
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
- İlişki sorunları
- Cinsel istismar
- Uyku bozuklukları
- Stresle alakalı bozukluklar
- Madde kullanımı bozuklukları
- Kilo kontrolü
Yukarıda belirtilen rahatsızlıkların neredeyse hepsi psikoterapi ile tedavi edilebilen rahatsızlıklardır. Çok yaygın bozuklukların da olduğu yetişkin psikolojisi hizmet alanında bireyin daha sağlıklı bir yaşlanma süreci geçirmesi adına tedavi önemlidir.
Yetişkin Psikoterapisti
Yukarıda listelenen bozuklukların tedavi sürecinde yetişkin psikolojisi konusunda bireye yardımcı olan profesyonel kişiye yetişkin psikoterapisti denir. Yetişkin psikolojisinde tedavi sürecinde destek veren terapistin alanda uzmanlaşmış ve eğitimini tamamlamış olması gerekmektedir. Bahsedildiği gibi yetişkin psikolojisi geniş bir alandır ve terapistin birçok alanda uzmanlaşmış olması gerekebilir.
Örneğin, çocukluk gelişim dönemini dinleyip, yetişkinlik döneminde karşılaşılan sorunun nedenini bulması gerekebilir. Psikoterapi seansları sırasında terapist hastayı dinler, yetişkin psikolojisiyle sorunlarına karşı çözülebilecek en uygun tedavi yöntemini saptar ve tedaviyi uygulamaya başlar. Unutmayın, bazen sorunları kendi başımıza çözmek zor olabilir. Bu noktada bir profesyonele başvurmak iyi bir seçenektir. Psikoterapist, yetişkin psikolojisinde üstesinden gelmeye çalıştığınız durumlarda size yardımcı olabilecek, yeni bir bakış açısı kazanmanızı sağlayabilecek bir uzmandır.
Çocuk Psikolojisi Üzerinden Yetişkin Psikolojisini İncelemek
Yetişkin psikolojisi hakkında hazırladığımız içeriğin bu bölümü, daha ebeveynlerin ilgisini çekebilir. Yetişkin psikolojisi içinde çocuklarımızla vakit geçirirken bazı zamanlarda çocukların ve yetişkinlerin zihinlerindeki farklılıkları unutuyor olabiliriz. Onlarla iletişim kurmaya çalışırken bunu göz ardı etmemeniz, onların gelişimini desteklemek adına da önemlidir. Geçmişte de insanlar, 20. Yüzyılın başlarına kadar çocukları yetişkinlerden ayrı değerlendirmemişler, psikoloji alt dallarından gelişim psikolojisini onlar üzerinden düşünmemişlerdir.
Alan, bir yönüyle de çocukları yetişkinliğe hazırlamayı ve onların duygusal esenliklerini sağlamayı amaçlar. Yetişkin psikolojisi hakkında hazırladığımız bu içerikte, ergin bireylerin sorunlarının da çocukluk döneminden kaynaklanabildiğinin altını çizmiştik. Bu noktada küçük yaşta fiziksel, duygusal ve bilişsel psikolojisinin gelişimine özen gösterilen bir çocuğun, yetişkinlik döneminde bu alanlarda sorun yaşama ihtimali azalabilir. Küçükken yaşadığımız olumsuz tecrübeleri, yetişkinlikte kendi çocuğumuza yansıtmamamız önemlidir.
Şimdi size bunu Terappin.com’da daha önce hazırladığımız içerikleri örnek göstererek açıklayalım. Kişilerin yetiştirilme tarzları, yaşadıkları tecrübeler gibi faktörler ile oluşturulup insan ilişkilerinde ve daha çok romantik ilişkiler nasıl bir tutumda bulunacağını belirleyen bağlanma stilleri vardır. Bu bağlanma stilleri çocuklukta oluşmakla beraber yetişkin psikolojisini de etkiler. Sahip oluğumuz bağlanma stili her zaman güvenli olan bağlanma stili olmayabilir. Frontiers in Psychology adlı akademik derginin Ağustos 2021 sayısında yayımlanan araştırmaya göre babaların sert tutumlarının, annelerin sert tutumlarına göre çocukları daha olumsuz etkilemesi mümkündür. Ek olarak, kaygılı bağlanma stiline sahip bireylerin çocuklarının kaygı düzeyi ile bu bağlanma stilinin ilişkili olabileceği söyleniyor.
Online Yetişkin Terapisinin Faydaları Nelerdir?
Terapi, günlük hayatta birçok kişinin çeşitli sebepler önyargı ile yaklaşabileceği bir şey olabilir. İnsanların algısına göre danışanların, hayatında büyük travmalar yaşamış kişiler olduğu ve bu nedenle terapiye ihtiyaçları olduğu yönünde olabilir ama bu doğru değildir. Yetişkin psikolojisi sadece bu değildir. Terapi, aynı zamanda tarafsız bir uzman ile yeni bir bakış açısı kazanmamıza yardımcı olabilir. Online terapide akla gelen birtakım tereddütler ise platformun güvenliği, danışılan kişinin yetkinliği veya alınan sonuca ilişkin olabilir. Güvenilen bir platform, bu kaygılarınızı yok edeceği gibi online gerçekleştirilecek görüşmeler sayesinde uygun olduğunuz saatte, trafik ile uğraşamadan zamandan da tasarruf etmenizi sağlar.
Yetişkin psikolojisi konusunda danışmak istediğiniz kişi ile aynı şehirde yaşamıyor olabilirsiniz, mücadele ettiğiniz sorun sosyal hayatınızı yaşamanıza engel teşkil ediyor olabilir. Online terapinin bir avantajı da istediğiniz uzman ile mesafeleri önemsemeden tedaviyi yürütebilmektir. Terappin’de size destek vermeye hazır danışmanlar, tedavi süresince gelişimleri, değişimleri takip ederek size uygun tedaviyi belirlerler. Tedavi sürecinden önce ise sağlığınız hakkında hakkınızda analizler ve incelemeler yapılır.
Süreç, olumlu olumsuz yönleri, yan etkileri ile tarafınıza aktarılır. Klinik psikoloji alanında yüksek lisansını tamamlamış uzmanlar arasında seçim yapmak, size aittir. Destek almak istediğiniz konuda sizin için en uygun uzman terapisti seçebilir, terapi yolculuğunuza onunla başlayabilirsiniz. Yetişkin psikolojisi konusunda da size hizmet sunan Terappin, tedavi sürecinizde ve sonrasını kendinizi iyi hissetmeniz, hayat kalitenizi artırmanız ve sorunlar ile başa çıkabilmeniz adına farklı tedavi metotları uygulamaktadır. Bu süreçte kişisel verileriniz yasa ile güvence altındadır.
