Çoklu Kişilik Bozukluğu Nedir, Nasıl Anlaşılır?

İnsan zihninin karmaşıklığına dair şaşırtıcı bir gerçek, bazen kişiliğin birden fazla parçaya bölünebilmesidir.

Çoklu kişilik bozukluğu bu parçalanmış kişilik yapısının en çarpıcı bir örneğidir.

Sıra dışı ve merak uyandıran bu zihinsel durumu daha yakından keşfetmeye ne dersin?

Hazırsan başlayalım!

Çoklu Kişilik Bozukluğu Nedir?

Çoklu kişilik bozukluğu, genellikle dissosiyatif kimlik bozukluğu olarak da adlandırılır.

Dissosiyatif kimlik bozukluğu yaşayan bireyin benlik bilinci ve kimlik algısı, birden fazla ayrı kişilik tarafından kontrol edilir.

Dissosiyatif kimlik bozukluğu yaşayan danışanın sahip olduğu her bir kişilik, farklı düşünce, duygu ve davranış özelliklerine sahiptir. Bu durum, kişinin yaşamını oldukça zorlaştırabilir ve günlük işlevselliği etkileyebilir.

Dissosiyatif kimlik bozukluğu ne demek?

Dissosiyatif kimlik bozukluğu, çoklu kişilik bozukluğunun bir diğer adıdır.  Bu tanımlama, 19. yüzyıl başlarında Benjamin Rush tarafından yapılmıştır. Dissosiyatif kimlik bozukluğu kişinin kendi içinde başka bireyler de varmış gibi hissetmesidir.

Dissosiyatif kimlik bozukluğu ile mücadele eden hastanın içinde hissettiği bu bireyler “alter” olarak adlandırılır. Dissosiyatif kimlik bozukluğuna sahip bireyler içlerinde yarattıkları kişi ya da kişileri kendilerinden bağımsız ve yabancı olarak algılar.

Çift kişilikli olmak ne demek?

Çift kişilikli hastalar, içlerinde hissettikleri kişi ile karşılıklı konuşur, onun düşüncelerinin zihnine direkt olarak geçtiğini söyler.

Danışanın içinde hissettiği kişilik onu etkisi altına alır, yönlendirir ve hatta beden kontrolünü bile belli bir süre ele geçirebilir. Dissosiyatif kimlik bozukluğu farklı tetikleyicilerin bir sonucu olarak ortaya çıkabildiği gibi genetik faktörler de sürece dahil olabilir.

Çoklu Kişilik Bozukluğu Nedenleri

Çoklu kişilik bozukluğu, karmaşık bir zihinsel durumdur ve belirli nedenlerle ilişkilendirilebilir. Bu bozukluğun ortaya çıkmasına katkıda bulunan bazı olası nedenler şunlardır:

Ciddi Travmalar: Rahatsızlığın ortaya çıkması genellikle ciddi ve tekrarlayan travmatik olaylarla ilişkilendirilir. Çocuklukta fiziksel, cinsel veya duygusal istismar, aile içi şiddet, ağır kazalar veya savaş gibi travmatik deneyimler, kişilik bölünmesine yol açabilir. Bu travmalar, bireyin kendini korumak için farklı kişiliklere bölünmesini tetikleyebilir.
Çocukluk Dönemi: Bu bozuklukta çoğu vaka çocukluk döneminde başlar. Çocuklukta yaşanan travmalar, kişilik bölünmesinin gelişimini etkileyebilir. Bu bozukluğa sahip olan bireyler genellikle çocukluk döneminde istismara maruz kalmış veya aşırı stres altında büyümüş kişilerdir.
Yoğun Stres: Yoğun ve sürekli stres altında yaşamak da ciddi bir risk faktörü olabilir. Uzun süreli travmatik deneyimler, aşırı stresli yaşam koşulları, ciddi kayıplar veya sürekli zorlayıcı durumlar, kişilik bölünmesinin ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir.
Yatkınlık ve Genetik Faktörler: Genetik yatkınlık da bozukluğun ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Ailede aynı rahatsızlığı yaşayan veya başka bir ruh sağlığı sorunu olan bireyler varsa, bireyin bu bozukluğa yatkın olma olasılığı artabilir.
Savunma Mekanizmaları: Çoklu kişilik bozukluğu, bireyin aşırı stresle başa çıkma mekanizması olarak ortaya çıkabilir. Kişilik bölünmesi, travmatik olayların hatırlanması veya işlenmesiyle başa çıkma ve acıyı hafifletme çabasının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.

Çoklu Kişilik Bozukluğu Yaygın Mıdır? Hangi Durumlar Neden Olur?

Hayır, bu hastalık nadiren görülür. Toplumun yaklaşık %1’lik bir kısmını etkiler. Her yaşta gözlemlenebilir ve kadınlarda görülme olasılığı daha fazladır.

Çocukluk dönemindeki sosyal ve duygusal tacizler
Travmatik bir olaya karşı geliştirilen bir tepki. Bu, kişinin ağır travmatik vakadan uzaklaşması ya da kaçması için bir yoldur.

Yukarıdaki olaylar çoklu kişilik bozukluğuna neden olan durumların başında gelir. Her bireyin yaşam dinamikleri ve olaylara karşı gösterdiği duygusal ve fiziksel tepkiler farklı olduğundan, bireyi neyin tetiklediğini anlamak bir uzmanın işidir.

Çoklu Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Çoklu kişilik bozukluğu, karmaşık ve çeşitli belirtilerle kendini gösteren bir zihinsel durumdur. Bu bozukluğun belirtileri, kişinin yaşamını önemli ölçüde etkileyebilir ve bazen teşhis edilmesi zor olabilir. İşte bu hastalığın yaygın belirtileri:

Farklı Kişilikler Arasında Geçişler: Bireyler, farklı kişiliklere ani ve belirgin bir şekilde geçiş yapabilir. Bu kişilikler farklı yaşlarda, cinsiyetlerde, kültürel geçmişlerde veya davranışlarda farklılık gösterebilir. Kişilikler arasındaki geçişler genellikle aniden ve kişinin kontrolü dışında gerçekleşir.
Hafıza Kayıpları: Bireyler kişilikler arasında geçiş yaptıklarında hafıza kaybı yaşayabilir. Bir kişilik döneminde olan olayları hatırlamama veya başka bir kişilik döneminde olan olayları hatırlama gibi durumlar sıkça görülür. Bu hafıza kayıpları, kişinin kimlik bütünlüğünün bölünmesinin bir göstergesi olabilir.
İç İletişim Problemleri: Çoklu kişilik bozukluğu olan bireyler arasında iç iletişimde sorunlar ortaya çıkabilir. Farklı kişilikler, birbirleriyle iletişim kurmakta zorluk çekebilir veya birbirlerinin varlığını fark etmeyebilir. Bu durum, kişinin yaşamında kafa karışıklığı ve günlük işlevsellik sorunlarına yol açabilir.
İçsel Çatışmalar: Farklı kişilikler arasında çatışmalar ve anlaşmazlıklar yaşanabilir. Her kişilik farklı düşünceler, duygular ve isteklere sahip olabilir. Bu içsel çatışmalar, kişinin kimlik bütünlüğünü sorgulamasına ve zorlu bir iç dünyayla başa çıkmaya çalışmasına neden olabilir.

Depresyon, Anksiyete ve Kendine Zarar Verme Eğilimi: Bireyler, depresyon, anksiyete ve kendine zarar verme eğilimi gibi ruh sağlığı sorunlarıyla mücadele edebilir. Kişilikler arasındaki geçişler ve içsel çatışmalar, yoğun duygusal zorlanmaya neden olabilir.

Bu belirtiler çoklu kişilik bozukluğunun varlığını düşündürebilir, ancak kesin teşhis ve uygun tedavi için bir uzmana başvurmak önemlidir. Bireylerin destek ve tedaviye erişimi, iyileşme sürecinde önemli bir adımdır.

Çoklu Kişilik Bozukluğu Tedavisi

Çoklu Kişilik Bozukluğu, bir kişinin birden fazla kişilik tarafından kontrol edilmesi durumunu ifade eder. Bu zihinsel durumun tedavisi oldukça önemlidir ve çeşitli yöntemler kullanılarak iyileşme sağlanabilir. İşte tedavide yaygın olarak kullanılan bazı yöntemler:

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, çoklu kişilik bozukluğu tedavisinde etkili bir yaklaşımdır. Bu terapi yöntemi, bireyin farklı kişilikler arasında geçişlerini kontrol etmeyi öğrenmesini sağlar. Kişiler arası uyumun artırılması, travmatik olayların işlenmesi ve işlevsel davranışların geliştirilmesi hedeflenir. BDT, bireyin düşünce kalıplarını ve olumsuz inançlarını dönüştürerek daha sağlıklı bir zihinsel duruma ulaşmasına yardımcı olabilir.
Hipnoz ve Yaratıcı Sanat Terapileri: Hipnoz ve yaratıcı sanat terapileri tedavi sürecinde destekleyici bir rol oynayabilir. Hipnoz, bireyin bilinçaltına ulaşmasını ve farklı kişiliklerle iletişim kurmasını sağlayabilir. Yaratıcı sanat terapileri ise resim, müzik, dans veya yazı gibi sanatsal aktiviteler aracılığıyla duygusal ifadeyi teşvik eder. Bu terapiler, bireyin iç dünyasını keşfetmesine ve travmalara yönelik duygusal iyileşmeyi desteklemesine yardımcı olabilir.
İlaç Tedavisi: Çoklu kişilik bozukluğunun semptomlarını yönetmek amacıyla bazı ilaçlar kullanılabilir. Antidepresanlar, anksiyolitikler veya antipsikotikler, bireyin depresyon, anksiyete veya psikotik semptomlarını kontrol etmeye yardımcı olabilir. Ancak, ilaç tedavisi genellikle terapiyle birlikte kullanılır ve yalnızca semptomları hafifletmeye yönelik bir yaklaşımdır.
EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme): EMDR, travmatik anıların işlenmesine odaklanan etkili bir terapi yöntemidir. EMDR, göz hareketleri veya başka uyarıcılar aracılığıyla duygusal yükleri azaltmaya ve travmatik anıları daha etkili bir şekilde işlemeye yardımcı olabilir. Böylece, bireyin geçmişteki travmatik olaylarla olan ilişkisi ve bu olayların günlük yaşamına etkisi azaltılabilir.

Çoklu kişilik bozukluğu tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına göre özelleştirilmelidir. Uygun bir tedavi planı belirlemek için bir uzmana danışmak önemlidir. Her bireyin deneyimi farklı olduğundan, tedavi süreci uzun soluklu ve sabır gerektirebilir. Ancak doğru yaklaşımlar ve uygun tedavi yöntemleriyle, çoklu kişilik bozukluğu olan bireylerin iyileşme sürecinde önemli adımlar atabileceği unutulmamalıdır.