Histrionik Kişilik Bozukluğu Nedir, Belirtileri Nelerdir?

“Histrionik kişilik bozukluğu nedir? “, “Nasıl teşhis edilir?”, “Tedavisi var mıdır?” gibi aklına gelebilecek bütün soruları yanıtlamayı hedefliyoruz! 

“Histerik insan nasıl olur?” ya da “histeri belirtileri nelerdir?” sorularını sormak gayet doğal ve normaldir. Histrionik kişilik bozukluğu çok fazla bilinmeyen ve çeşitli nedenlerden kaynaklanabilen bir kişilik bozukluğu çeşididir. 

Histeri, histerik ve histrionik kişilik bozukluğu hakkında bilinmesi gereken bütün bilgileri şimdi öğrenebilirsin. 

Hazırsan başlayalım! 

Histrionik Kişilik Bozukluğu Nedir? 

Histrionik kişilik bozukluğu olan kişilerde özgüvenin başkalarından gelecek olan onaya bağlı olduğu görülür. Bu kişilik bozukluğuna sahip olan kişilerin fark edilmek için büyük bir arzuları olur. Üstelik, dikkat çekmek için dramatik ve son derece uygunsuz davrandıkları görülebilir. 

Dramatik kişilik bozuklukları altında değerlendirilen bir kişilik bozukluğu türüdür. Histerik kişilik bozukluğu olan kişilerin duygularını oldukça yoğun ve düzensiz yaşadıkları gözlemlenmiştir. Ayrıca, bu kişilerin öz imgesi çarpık ve oransızdır. 

Histrionik kelimesi, dramatik kelimesinden gelmektedir. Bu nedenle mustarip olan kişilerin genelde son derece dramatik ve gerçek dışı davrandığı görülebilmektedir. 

Erkeklerden ziyade kadınlarda daha yaygın görüldüğü araştırmacılar tarafından gözlemlenmiştir. 

Bu kişilik bozukluğunun asıl nedeni bilinmemektedir. Ancak uzmanlar, kişilerin bu bozukluğu hem öğrenilen hem de kalıtımsal faktörlerden kaynaklanabileceğini öne sürmektedirler. 

Histerik Kişilik Bozukluğu Belirtileri 

Histerik kişilik bozukluğu, genellikle bireyin aşırı dramatik ve dikkat çekici davranışlarıyla karakterize edilen bir durumdur. Bu bozukluk, kişinin ilişkilerde sürekli olarak dikkat çekme ve onay arayışı içinde olmasını içerir. Belirtiler genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar ve bireyin yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir. 

Aşağıdaki belirtiler gözlenebilir: 

• Sürekli olarak başkalarının dikkatini çekmeye çalışmak. 

• Dramatik bir şekilde konuşma ve jestler yapma. 

• İlişkilerde aşırı duygusal ve dikkat çekici davranma. 

• Yüzeysel ilişkilerde sık sık değişiklik yapma. 

• Başkalarının onayını ve beğenisini kazanmaya çalışma. 

• Aşırı derecede duygusal tepkiler gösterme. 

• Fiziksel görünüm ve giyim tarzına aşırı düşkünlük. 

• Başkaları üzerinde etki bırakmak ve takdir edilmek isteme. 

Bu belirtilerden bir ya da birkaçı sizde görülüyorsa, bu durumun doğru teşhis ve destekle yönetilebilir bir durum olduğunu bilmenizde fayda var. Daha sonra bahsedeceğimiz çeşitli yaklaşımlar, bu sorunun daha yönetilebilir hale gelmesinde faydalı olacaktır.

Histerik Kişilik Bozukluğu Türleri 

Farklı tiplere ayrılabilen bu durum, kişilik özelliklerine ve semptomlara bağlı olarak değişik sınıflara ayrılır. İşte yaygın tiplerinden bazıları: 

Dışa Dönük Histrionik Kişilik Bozukluğu 

Dışa dönük bozukluk, aşırı sosyal ve dışa dönük bir kişilik tipini tanımlar. Bu kişiler, sosyal ortamlarda çok rahat hissederler ve sıklıkla dikkat çekmeyi amaçlarlar. Konuşma tarzları canlı ve etkileyici olabilir. 

İçe Dönük Histrionik Kişilik Bozukluğu 

İçe dönük bozukluk, aşırı duygusal ve içe kapanık bir kişilik tipini tanımlar. Bu kişiler genellikle dramatik duygusal tepkiler gösterirler, ancak bunları daha az göze çarpan bir şekilde yaparlar. İçe dönük olan bireyler, başkalarının onayını kazanmaya çalışırken iç dünyalarını daha fazla gizlerler. 

Histerik Kişilik Bozukluğu Tedavi Yöntemleri 

Tedavi edilebilir bir durumdur. Tedavi genellikle bir terapist veya psikiyatrist tarafından yürütülür. İş birliği yapma ve düzenli terapi oturumlarına katılma, bu bozukluğun yönetimi için önemlidir. İşte histrionik kişilik bozukluğunun tedavi yöntemlerinden bazıları: 

Bilişsel Davranışçı Terapi: Kişinin düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmek için kullanılır. Bireyler daha gerçekçi düşünceler geliştirmeyi öğrenirler ve duygusal tepkilerini daha etkili bir şekilde yönetmeyi öğrenirler. 

Psikodinamik Terapi: Kişinin geçmiş deneyimlerini ve bilinçdışı süreçlerini keşfetmeye odaklanır. Bu terapi, histrionik kişilik bozukluğunun temelinde yatan nedenleri anlamaya ve bu nedenlere yönelik çalışmalara odaklanır. 

İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, semptomları hafifletmek ve duygusal dengeyi sağlamak için ilaçlar reçete edilebilir. Ancak, ilaç tedavisi genellikle terapiyle birlikte kullanılır ve tek başına bir tedavi yöntemi olarak önerilmez. 

Histrionik Kişilik Bozukluğu Tedavisinin Faydaları 

Bu kişilik bozukluğu için psikoterapi veya ilaç tedavisi kullanılabilir. İlaç tedavisinin genelde histrionik kişilik bozukluğunun sebep olduğu depresyon gibi diğer rahatsızlıklara verilmesi daha yaygındır. 

Birçok diğer psikoterapilerde de olduğu gibi, bu kişilik bozukluğu tedavisinin de birçok faydası vardır. En temel faydalar aşağıdaki gibi olacaktır: 

• Hasta sorunlu davranış ve düşüncelerinin farkına varır. 

• Bu davranış ve düşüncelerin daha olumlu olanlarıyla değiştirilmesi hedeflenir ve sağlanır. 

• Hasta, genellikle bu davranış ve düşüncelerle nasıl başa çıkacağını öğrenir. 

Histrionik Kişilik Bozukluğu ve İlişkiler 

Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyler ilişkilerde özel bir dinamik yaratır. Olağanüstü bir cazibe ve etkileyici bir kişilikleri vardır. Ancak bu durum çoğu zaman derin duygusal bağlar yerine yüzeysel ilişkilerle sonuçlanır. 

Bu bireyler genellikle ilişkilerde büyük dikkat çekerler. Partnerlerine veya arkadaşlarına karşı aşırı derecede romantik ve tutkulu davranırlar. Ancak bu duygusal yoğunluk sıklıkla kısa ömürlüdür ve ilişkilerde sürekli bir değişim ve belirsizlik hissi yaratma eğilimindedir. 

Bu durumdan mustarip bireyler, başkalarının onayını ve ilgisini sürekli olarak ararlar. Bu nedenle, ilişkilerinde sürekli olarak övgü ve dikkat beklemeleri sıklıkla karşılaşılan en bariz durumdur. Partnerlerinin onlara, hayranlık ve ilgi ile yaklaşması beklentisi içindedirler. 

Ancak bu beklentiler sıklıkla gerçekçi değildir ve ilişkilerde huzursuzluk ve çatışmalara yol açma potansiyeli vardır. Partnerler sürekli olarak histrionik davranışlarıyla başa çıkmak zorunda kaldıklarında ilişkilerde derin bağlar kurmak zorlaşır. 

Histrionik kişilik bozukluğu olan bireylerin ilişkilerinde sağlıklı bir denge bulmaları zordur. Terapi ve destek gibi etkenler, bireylerin duygusal düzenleme becerileri kazanmalarına ve ilişkilerinde daha sağlıklı sınırlar oluşturmalarına yardımcı olabilmektedir ancak, partner ve yakın çevrenin anlayışı ve sabrı da çok önemlidir. 

Histrionik Kişilik Bozukluğu ve İş Performansı 

Histrionik kişilik bozukluğuna sahip bireyler, genel ruh halleri nedeniyle iş yaşamında da sorunlarla karşılaşabilme eğilimindedirler. Bunun başlıca nedeni, bireylerin yaptıkları hemen her görev sonrası amirlerinden ve iş arkadaşlarından onay ve övgü beklentisi içine girebilmeleridir. 

Bu beklentiler çoğu zaman gerçekçi olmadığından karşılanmaz ve bireyin iş verimliliği ve etkinliği üzerinde olumsuz bir etki yaratır. Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyler, işlerine odaklanmakta zorlanma ve iş yerinde sürekli olarak dikkat dağıtıcı bir etken haline gelme eğiliminde olabilirler. Ayrıca yüzeysel ilişkilerde sık sık değişiklik yapma eğilimi, işyerinde istikrarsızlık ve güvensizlik yaratabileceğinden bireylerin sorun yaşamasına neden olacaktır. 

Elbette bu sorunla yüzleşen bireylerin iş hayatında daha başarılı olması ve sürdürülebilir bir iş hayatı oluşturmalarını sağlayacak şeylerden de bahsedebiliriz. Duygusal düzenleme becerilerini geliştirecek çalışmalar yapmak, stresle başa çıkma becerilerini geliştirmek ve sağlıklı iş ilişkileri kurmayı teşvik edecek şeyler bu konuda yapılabilecekler listesinin başında yer alır. 

Histrionik Kişilik Bozukluğu ve Diğer Kişilik Bozuklukları Arasındaki Farklar Nelerdir?  

Histrionik kişilik bozukluğu (HPB), diğer kişilik bozukluklarından farklı özelliklere sahip olabilir. İşte diğer kişilik bozuklukları ile arasındaki ana farklar: 

Narsistik Kişilik Bozukluğu (NKB): 

Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyler, başkalarının dikkatini çekmeye ve onaylanmaya yönelik sürekli bir ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle, dikkat çekmeye çalışırken daha dramatik ve duygusal davranabilirler. Narsistik kişilik bozukluğu olan bireyler ise kendilerini sürekli olarak överek ve başkalarını küçümseyerek, üstünlük duygusuyla dikkat çekerler. 

Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB): 

Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyler, genellikle yüzeysel ve geçici ilişkilere eğilim gösterirler, ancak bu ilişkiler genellikle romantik veya dramatik boyutlara sahiptir. Borderline kişilik bozukluğu olan bireyler ise ilişkilerde aşırı yoğun ve çalkantılı duygusal ilişkilere eğilim gösterirler. Ayrıca, BKB olan bireylerde kendine zarar verme davranışları veya intihar düşünceleri gibi belirtiler daha yaygındır. 

Antisosyal Kişilik Bozukluğu (AKB): 

Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyler, genellikle dikkat çekici ve sosyal olarak aktif olmak isterler, ancak bu davranışları genellikle zararsızdır. Antisosyal kişilik bozukluğu olan bireyler ise yasal sorunlarla sık sık karşı karşıya kalabilirler, diğer insanların haklarına saygı duymazlar ve yasal olmayan veya zararlı davranışlara eğilimlidirler. 

Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu (OKB): 

Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyler genellikle duygusal ve spontane davranışlar sergilerken, obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu olan bireyler düzenlilik, mükemmeliyetçilik ve kontrol arayışı içindedirler. OKB olan bireyler, rutinlerine ve düzenlerine sıkı sıkıya bağlı kalma eğilimindedirler ve esneklik eksikliği gösterebilirler. 

Bu farklar, histrionik kişilik bozukluğunun diğer kişilik bozukluklarından ayırt edici özellikleridir. Ancak kişilik bozukluklarının karmaşık bir spektrumu olduğunu unutmamak önemlidir ve bir bireyde birden fazla kişilik bozukluğu bulunabilir. Tam bir teşhis ve tedavi için profesyonel bir değerlendirme gereklidir. 

Sık Sorulan Sorular 

Histrionik kişilik bozukluğu kesin olarak nasıl teşhis edilir? 

Teşhis, bir uzman psikolog veya psikiyatrist tarafından yapılır. Uzman, belirli semptomları ve davranış kalıplarını değerlendirir ve uygun teşhis için kriterlere göre bir değerlendirme yapar. 

Histerik kişilik bozukluğu olan birisiyle nasıl ilişki kurulmalıdır? 

İlişki kurarken, anlayışlı olmak ve duygusal sınırları korumak önemlidir. Empati göstermek ve açık iletişim kurmak ilişkilerin daha sağlıklı olmasına yardımcı olabilir. 

Histrionik kişilik bozukluğu kalıcı mıdır? 

Uzun süreli bir durumdur, ancak uygun tedavi ve destekle semptomları yönetmek mümkündür. Tedaviye erken başlanması ve düzenli terapi oturumlarına devam etmek önemlidir. 

Histrionik kişilik bozukluğu neden olur? 

Histrionik kişilik bozukluğunun kesin nedeni bilinmemektedir. Genetik, çevresel ve kişilik faktörleri gibi birçok etkenin bir araya gelmesiyle geliştiği düşünülmektedir. 

Histrionik kişilik bozukluğu olan bireylerde iş hayatı nasıl etkilenir? 

Bu rahatsızlığa sahip olan bireyler, iş hayatında drama ve dikkat çekmeye yönelik davranışlarıyla zorluklar yaşayabilirler. Uygun tedavi ve destekle, iş yerindeki etkileşimlerini yönetmeyi öğrenebilirler ve daha sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturabilirler. 

Kaynakça 

Histrionic Personality Disorder, Mayo Clinic. (n.d.), 2023 

Personality Disorders, National Institute of Mental Health, 2023 

Histrionic Personality Disorder, MedlinePlus. (n.d.), 2023