Huzursuz Bacak Sendromu Nedir, Belirtileri Nelerdir? | Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Bacaklarını hareket ettirmeden duramayan herkes el kaldırsın!

Uçaktasın ve aniden bir yürüme isteği mi geliyor? Toplantıdayken ayaklarını nereye koyacağını bilemiyor musun? Belki de bu sürekli ve karşı konulmaz bir hareket isteğinden çok daha fazlasıdır.

Huzursuz bacak sendromu, yatağa yattığında veya uykuya dalmaya çalıştığında bacaklarda hissedilen karıncalanma, acıma ve yanma hisleri ile karakterize edilen bir sinirsel bozukluktur. Bu rahatsızlık, uyku kalitesini kötü yönde etkileyebilir ve hatta kişinin iş ve sosyal hayatını aksatabilir.

Huzursuz bacak sendromu nedir, belirtileri nelerdir, nedenleri nedir, nasıl teşhis edilir ve bu bozukluğun tedavisi nasıldır gibi pek çok soruyu Terappin ailesi olarak senin için yanıtlamaya çalıştık.

Hazırsan başlayalım mı?

Huzursuz Bacak Sendromu Nedir?

Willis-Ekbom hastalığı olarak da bilinen bu sendrom, genellikle yatarken bacaklarda duyduğumuz yoğun bir rahatsız edici histir.

Uyku sırasında oluşan bacakları hareket ettirme ya da yürüme ihtiyacı nedeniyle uyanmış olabilirsin. İşte tam da bu nedenle hem nörolojik bir duyusal bozukluk hem de bir uyku bozukluğu olarak tanımlanır.

Huzursuz bacak sendromu genellikle kadınlarda daha yaygın olarak görülür. Özellikle orta ve ileri yaşlarda ortaya çıkar. Eğer bir hasta genç yaşta bu durumu deneyimlediğini söylüyorsa genetik aktarımdan kaynaklanma ihtimali yüksektir.

Huzursuz bacak sendromu (HBS) çoğunlukla yorgunluk ve gündüzleri sürekli bir uyuma isteğine neden olur. Bunun yanı sıra odaklanmayı zorlaştırır ve basit günlük aktiviteleri bile dikkatli bir şekilde tamamlamaktan alıkoyabilir.

Basit sağlık adımları ve yaşam tarzı değişiklikleri, görülen huzursuz bacak sendromu kaynaklı etkilerin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Etkilerin hafiflemesi adına ilaç kullanımına da başvurulabilir. Ancak doktor tavsiyesi ile reçete edilip, yine gözetim altında kullanılması gerekir.

En Çok Kimlerde Görülür?

Huzursuz bacak sendromu toplumun yaklaşık %10’nu etkiler. Bahsedilen %10’luk dilimin %2-3’ü bu rahatsızlığın orta ila şiddetli semptomlarına sahiptir. Her yaş grubunu ve cinsiyeti etkileyebilir ancak kadınlarda görülme ihtimali daha fazladır.

Orta yaşlı insanlarda belirtiler daha şiddetli görülür. Bazen belirtiler nadiren ve hafif bir şekilde görülür. Böyle durumlar danışanın hastalığının teşhisini zorlaştırabilir. Bu yüzden huzursuz bacak sendromuna yakalandığını düşünen danışanın, hastalığın semptomlarını düzenli bir şekilde takip etmesi gerekir.

Belirtileri Nelerdir?

Huzursuz bacak sendromu yaşayan danışanın gösterdiği belirtiler ve şiddetleri değişkenlik gösterebilir. Buna karşın gözlemleyebileceğimiz iki ana semptom aşağıdaki gibidir:

Ayak veya Kolda Rahatsız Edici His / Kasılma

Huzursuz bacak sendromu (HBS) en temel semptomu ile bacak ve ayaklarda hissedilen anormal, rahatsız edici bir hisse sahip, çok faktörlü bir hareket bozukluğudur. Her iki bacakta da hissedebilir hatta bazı vakalarda bu rahatsız edici hissin kollarda da hissedildiği belirtilmiştir.

Ancak bu durumdan şikayet edenlerin birçoğu huzursuz bacak sendromu kaynaklı semptomlara anlam vermekte güçlük yaşamaktadır. Huzursuz bacak sendromunun bu belirtisini bacakları hareket ettirme isteği olarak tarif etmeleri mümkündür.

Bu sendromu olan kişilerin %80’den fazlası geceleri bacaklarda kontrolsüzce sarsılma ve seğirmeye sebep olan Periyodik Uzuv Hareketlerinden (PLM) mustariptir. Bu hareket ettirmeler kısa sürer, uyurken ve dinlenirken de olabilir ve yaklaşık her 20 ila 40 saniyede bir tekrar eder.

Uyku Bozuklukları

Huzursuz bacak sendromu en yaygın ve en şiddetli şekilde uyurken görülür. Bu nedenle bu hastalığa sahip kişiler gün içinde sıkça uyuma ihtiyacı hissederler.

Gece uykusunu yeterince alamadıkları için depresyon, anksiyete, dikkat dağınıklığı gibi pek çok psikolojik rahatsızlığa karşı daha kırılgan bir konumdadırlar. Dahası öfke artışı ve stres gibi durumları da tetikleyeceği için iletişim problemleri yaşayabilirler.

Nedenleri Nelerdir?

Vakaların çoğunda, huzursuz bacak sendromu geliştirmek için belirgin bir neden yoktur. Fakat aşağıda belirtilen nedenler bu rahatsızlığı yaşayan kişilerde görülmesi yüksek ihtimallerdir:

Gebelik

Huzursuz bacak sendromu, gebelik döneminde oldukça yaygındır. Folik asit veya demir eksikliğinin bu duruma neden olabileceğine dair araştırmalar bulunmaktadır. Hamilelikte görülen huzursuz bacak sendromunda, doğumun gerçekleşme süresinin uzaması ve sezaryene ihtiyaç duyma olasılığı da artabilir. Semptomların genellikle doğumdan sonra bir ay içinde kaybolduğu görülür.

Kronik Hastalıklar

Demir eksikliği, Parkinson hastalığı, böbrek yetmezliği veya böbrek hastalığı, diyabet ve periferik nöropati gibi belirli ve uzun süreli tıbbi durumlar, huzursuz bacak sendromuna neden olabilirler.

Genetik Miras

Bu bozukluktan mustarip bireylerin birçoğu, birinci derecede akrabasında veya ailesindeki birçok üyede bu rahatsızlığın bulunduğunu söylüyor.

Genlerimizden herhangi birinin beynimizdeki demir seviyesinde veya dopaminin sinyal veriş gücünde rol oynayıp oynamadığı kesinleşmiş değil. Günümüzdeki bilindiği kadarıyla genlerin, huzursuz bacak sendromu geliştirme riskinin sadece küçük bir yüzdesinde etkili olabileceği söyleniyor.

Kullanılan İlaçlar

Bulantı önleyici ilaç tedavisi, antipsikotikler, bazı antidepresanlar ve antihistaminikler içeren soğuk algınlığı ve alerji ilaçları gibi bazı ilaçlar semptomları daha da kötüleştirebilir.

Yaşam Tarzı

Uykusuzluk veya uyku apnesi gibi başka bir bozukluk, hastalığı tetikleyebilir veya daha da kötüleştirebilir. Alkol, tütün ve kafein gibi güçlü uyarıcılar da rahatsızlığı tetikleyici niteliktedir.

Risk Faktörleri

HBS sağlığını ve yaşam kaliteni etkileyen bir rahatsızlıktır. Bunun yanı sıra kronik uyku yoksunluğun da varsa, aşağıdakiler için daha fazla risk altında olabilirsin:

Kalp hastalığı
Diyabet
Felç
Böbrek rahatsızlıkları
Depresyon
Erken ölüm

Huzursuz bacak sendromu ile birlikte gelen bazı faktörler, kişiyi daha yüksek bir risk kategorisine sokabilir. Ancak bu faktörlerden hangilerinin HBS'ye gerçekten neden olduğu belirsizdir. Bu faktörler:

Cinsiyet: Kadınların HBS alma olasılığı erkeklerin iki katıdır.
Yaş: Orta yaştan sonra daha şiddetli olma eğilimindedir ve daha yaygındır.
Aile öyküsü: Ailende başkalarında da varsa, HBS'ye sahip olma olasılığın daha yüksektir.
Hamilelik: Bazı kadınlar hamilelik sırasında HBS geliştirebilir ancak doğumdan birkaç hafta sonra düzelir.

Kronik hastalıklar: Diyabet ve böbrek yetmezliği gibi durumlar huzursuz bacak sendromuna yol açabilir. Genellikle bu durumun tedavisi, semptomları hafifletir.
İlaçlar: Bulantı önleyici, antipsikotik, antidepresan ve antihistaminik gibi ilaçlar semptomları tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.

Ne Zaman Doktora Gitmelisin?

Huzursuz bacak sendromu veya benzer diğer durumların sonuçlarından kurtulmak için bir uzman ile görüşmen faydalı olacak ve seni daha hızlı çözüme ulaştıracaktır. Örneğin, huzursuz bacak sendromu yaşamana neden olan şey demir eksikliği anemisi ise, şikayetlerinden kurtulmanın yolu demir takviyelerinde bulunmak kadar basit olabilir.

Huzursuz bacak sendromu ile mücadele ederken neler yapabileceğini söylemiştik. Bununla birlikte, ihtiyaç hissettiğin an bir profesyonelden yardım alabileceğini de belirtmekte fayda var. Ek olarak, aşağıdaki yan etkileri yaşıyorsan bir terapist ile görüşebilirsin:

Uyku düzeninde yaşanan ve düzeltilemeyen bozukluk
Yaşanan endişe, buhran veya depresyon hissiyatı
Konsantrasyon eksikliği

Teşhisi Nasıldır?

Huzursuz bacak sendromunun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bu da tedavi için herkese uygulanan tek bir yöntem olamayacağını bize gösterir. Buna karşın sağlık profesyonellerinin teşhis için aradıkları birtakım kriterler aşağıdaki gibidir:

Genellikle nahoş veya rahatsız edici bir hisle ilişkilendirilen hareket ettirme dürtüsü
Dinlenme veya hareketsizlik sırasında başlayan bacak hareket ettirme ihtiyacı
Yapılan hareketlerin geçici olarak, kısmen veya tamamen rahatlama sağlaması
Akşam veya gece başlaması veya o saatlerde rahatsız edici hissin şiddetlenmesi

Huzursuz Bacak Sendromu Vakfı’na (Restless Legs Syndrome Foundation) göre bu kriterler 12 yaşından büyük çocuklar için de geçerlidir.  Buna karşın 12 yaşından küçük çocuklar için farklı kriterler öngörülmüştür.

Birçok kişi çocuklarda görülen belirtileri büyüme ağrılarına veya ağır fiziksel aktivite yapmalarına bağladığı için teşhis bu sebeple zorlaşır. Bu nedenle çocuklara gözlem yapma konusunda daha hassas davranmamız gerekir.

Tedavi ve Terapi Süreci

İlişkili bir durum olmaksızın HBS'ye sahipsen tedavi yaşam tarzı değişikliklerine odaklanır.

Bunlar etkili değilse, doktorun ilaç tedavisi önerebilir. Bacaklardaki huzursuzluğu azaltmak için geliştirilmiş birçok ilaç mevcuttur. Bu ilaçlar:

Beyindeki dopamini artıran ilaç tedavisi

Bu ilaçlar beyindeki dopamin düzeylerini etkiler. Bu ilaçların kısa vadeli yan etkileri genellikle hafiftir. Bununla birlikte, kumar oynama ve gündüz uyku hali gibi dürtü kontrol bozukluklarına da neden olabilirler.

Kalsiyum kanallarını etkileyen ilaç tedavisi

Neurontin, Gralise, Horizant ve Lyrica gibi bazı ilaçlar, HBS'li bazı kişilerde işe yarar.

Kas gevşeticiler ve uyku ilaçları

Bu ilaçlar geceleri daha iyi uyumana yardımcı olur, ancak bacaklardaki hissi ortadan kaldırmaz ve gündüz uyuşukluğuna neden olabilir.

Opioidler

Narkotik ilaçlar esas olarak şiddetli semptomları hafifletmek için kullanılır, ancak yüksek dozlarda kullanıldıklarında bağımlılık yapabilirler.

Huzursuz Bacak ile Nasıl Mücadele Edilir?

Günlük hayatında yapabileceğin basit ama etkili birkaç değişiklikle huzursuz bacak sendromu izlerini asgari düzeye indirebilir, belki de iyileşebilirsin. İşte huzursuz bacak sendromu ile mücadele ederken hayat kaliteni artırmaya yardımcı olacak bazı ipuçları:

Düzenli bir uyku döngüsünü takip etmeye özen göster

Her gün aynı saatte uyuyup uyanmaya çalışmak, uykudan önce kendine dinlenmek için vakit ayırmak, gün içinde düzenini bozacak kısa uykulardan kaçınmak bu konuda sana yardımcı olacaktır. Ek olarak serin ve karanlık bir odada kalman, daha iyi uyumanı sağlayabilir.

Gündüzleri düzenli egzersiz yap

Uyku saatine yakın egzersiz yapmak huzursuz bacak sendromu için iyi bir fikir olmayabilir. Bu nedenle egzersizlerini mümkün olduğunca uyku saatinde uzak zamanlarda yapmalısın.

Yaklaşık olarak 30-60 dakika sürecek bu antrenmanın bacaklarını çalıştıracak şekilde olması ve düzenli uygulanması önem arz eder. Haftada birkaç kez yapabileceğin yüzme, yoga, bisiklet sürmek gibi aktiviteler seni rahatlatır.

Masaj yap / masaj terapisine başvur

Bacaklarını, kaslarını, özellikle baldırlarını ovmak, ağrını ve semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Ek olarak, bu konuda eğitim almış bir uzmandan masaj terapisi konusunda destek alman tendon, bağlar ve kaslar gibi yumuşak dokulara iyi gelebilir. Masaj terapisinin aynı zamanda stresi azaltma, kişiyi gevşetme, ağrı ve kas gerginliğini azaltma gibi yararları bulunmaktadır.

Ilık bir duş al

Etkisi henüz tam olarak kanıtlanamasa da bacakları uyarmak adına soğuk veya ılık bir duş almak, uzmanlar tarafından tavsiye edilmektedir. Bununla birlikte bacağına ısıtma yastığı veya buz torbası gibi sıcaklık değişikliği yaratacak şeyler koyup sana nasıl geldiğini gözlemlemen, sonraki süreçte sana neyin iyi geldiğini anlaman açısından yararlı olacaktır.

Beslenmene özen göster

Bünyemizde belirli bir miktarda bulunması gereken D3, potasyum gibi vitamin ve minerallerin eksikliği genellikle kramplarla ilişkilendiriliyor. Eğer sen de bu durumdan şikayetçi isen, ıspanak ve deniz ürünleri tüketimini artırmayı deneyebilirsin.

Demir eksikliği için ise bu iki gıdanın dışında fasulye, tam tahıllı ekmek, kırmızı et gibi besinlerden faydalanabilirsin.

Akşam saatlerinde kafein, tütün, alkol tüketimine dikkat etmek daha iyi uyumana katkı sağlayacaktır. Eğer bir sigara kullanıcıysan, onu hayatından çıkartman veya en azından azaltman, genel sağlığın için de oldukça önemlidir.

Son olarak, hangi aktivitelerden sonra huzursuz bacak sendromu belirtilerinin ağırlaştığını veya hangilerinin sana iyi geldiğini not alman, huzursuz bacak sendromu ile baş etme konusunda sana yardımcı olacaktır.