İlişkinde manipülasyona uğradığından mı şüpheleniyorsun? Emin olmak için araştırırken bu site mi karşına çıktı? Terappin ailesi olarak senin sorularını cevaplamak için bu yazıyı hazırladık. Eğer “duygusal manipülasyon nedir?” sorusunun cevabını, tekniklerinin ne olduğunu ve örneklerini, duygusal manipülasyon karşısında neler yapabileceğini ve nasıl korunabileceğini merak ediyorsan doğru yerdesin.
Yazımızın sonunda da bu durum ile karşı karşıya kaldığında neler yapabileceğin hakkında konuştuğumuz manipülasyondan kurtulma teknikleri bölümüne de göz atmanı öneririz. Eğer hazırsan başlayalım!
Duygusal Manipülasyon Nedir?
Duygusal manipülasyon, birini bir çıkar için duygusal olarak sömürme, kontrol etme veya etkileme niyetiyle yapılan davranışlardır. Yazımızın ilerleyen kısımlarında daha detaylı bahsedeceğimiz üzere duygusal olarak manipülatif olan kişi pek çok yönteme başvurur ve burada asıl amaç ilişkide gücünü karşısındaki kişiyi manipüle etmek ya da kontrol etmek için kullanmaktır.
Bir ilişkide manipülasyon yalnızca duygusal biçimde olabilirken, bazı ilişkilerde psikolojik, ruhsal veya fiziksel istismar dahil diğer istismar türlerinin yanında da gerçekleşiyor olabilir.
Duygusal manipülasyon belirtilerini fark etmek oldukça zor olabilir ve başına geldiğinde olanı tanımlamak zor olabilir. Ancak sana bu şekilde davranıldığını düşünüyorsan, içgüdülerine güvenmek en iyisi.
Duygusal manipülasyon kimi zaman açık ve direkt, kimi zaman ise dolaylı ve örtük olabilir. Peki duygusal manipülasyon nerelerde ve hangi ilişkilerde karşına çıkabilir?
-
İş yaşamında,
-
Arkadaşlık dahil herhangi bir ilişkide.
Hangi tip ilişkide olursa olsun, ilişkinin dengesi ve ilişkiden alınan tatmin duygusal manipülasyondan olumsuz etkilenir.
Duygusal Manipülasyon Teknikleri ve Örnekleri
Duygusal manipülasyon teknikleri birçok şekilde olabilir ve bu da tespit edilmesini zorlaştırır. Partnerinin, duygularını kendisine fayda sağlayacak, ancak sana fayda sağlamayacak bir şekilde seni değiştirmek veya etkilemek için harekete geçtiğini fark edebilirsin. Bu alanda sana sunacağımız duygusal manipülasyon tekniklerinin ilişkinde tekrar edip etmediğini de gözlemlemekte fayda var. Bu sayede partnerinin seni manipüle etmek için herhangi bir girişimi olup olmadığını anlayabilirsin.
İşte duygusal manipülasyonun bazı işaretleri:
Suçlu Hissettirirler: Partnerin kasıtlı olarak suçlu hissetmen veya utanman gerektiğini düşündüren şeyler söylüyorsa, bu duygusal manipülasyon olabilir. Mantıksız olduğunuz ve dengeyi kuramadığınız hakkında suçlamalarda bulunabilir. Özellikle bu suçluluk veya utanç seni bir şey yapmaya yönlendiriyorsa duygusal manipülasyondur.
Örneğin:
"Beni sevseydin, bunu yapmazdın."
Gaslighting Yaparlar: Gaslighting, duygusal olarak manipüle etmenin sinsi bir yoludur, çünkü kendi algılarından ve deneyimlerinden şüphe duymana neden olur. Duygusal manipülasyonda bulunan kişinin seni doğru olduğunu düşündüğün bir şey yüzünden yanlış olduğunu hissettirmesi ve bunu seni bir şeyin doğru olmadığına ikna etmek için yapmasıdır.
Örneğin:
"Para konusunda berbatsın. Bu yüzden mali durumumuzu ben kontrol etmeliyim."
Güvensizliklerinden Yararlanırlar: Partnerin, kendinin belirli bir yönün hakkında güvensiz olduğunu bilirse, seni bir şeyler yapmaya ya da yapmamaya teşvik etmek için bunu kullanabilir ve bu duygusal manipülasyondur.
Örneğin:
“Çocuklarının hiçbir zaman kötü bir evde büyümesini istemediğini söylemiştin. Bak şimdi ne yapıyorsun çocuklarına!”
Bir şeyleri Paylaşmakla Tehdit Ederler: Partnerin, seninle ilgili bilgileri paylaşmakla tehdit ederek seni manipüle edebilir. Bu tür bir tehdit, belirli bir şekilde davranman için seni duygusal olarak manipüle eder.
Örneğin:
Partnerin söylediklerini yapmazsan harcama alışkanlıklarını annene anlatabileceğini söyleyerek seni tehdit edebilir. Tekrar eden bu davranış türü duygusal manipülasyondur.
Seni Utandırmaya Çalışırlar: Kasıtlı olarak ve tekrar tekrar seni utandırmak da bir tür duygusal manipülasyon olabilir. Sonunda davranışlarını etkileyen bir utanç yaratmaya hizmet edebilir.
Örneğin:
Kilo veremediğin için fazla kilolarınla dalga geçen bir partner, bunu uzun süredir yapıyorsa ve kendini çaresiz ve güçsüz hissettiriyorsa, bu bir duygusal manipülasyondur.
“Ev Sahibi” Olmanın Avantajını Kullanırlar: Kendini evinde gibi hissettiğin, gerçek anlamda kendi evin ya da tercih ettiğin kafe gibi bir mekân dâhil, bir yerde olmak sana güç verebilir. Eğer karşındaki seni sürekli onların tercih ettiği yerde buluşmaya zorluyorsa bu güç dengesini bozabilir. Özellikle duygusal manipülasyonu yapan kişiler mekân tercihi üzerinden üzerinde güç kurmaya çalışabilirler.
Örneğin:
“Mümkün olduğunda ofisime gel. Yanına gelemeyecek kadar meşgulüm.”
“Oraya kadar araba sürmenin benim için ne kadar uzak olduğunu biliyorsun. Bu gece sen benim yanıma gel.”
Gerçekleri Çarpıtırlar: Duygusal manipülatörler, gerçekleri yalanlar ve uydurma laflarla değiştirerek senin kafanı karıştırmaya ve bu karışıklıktan faydalanmaya çalışırlar. Aynı zamanda kendilerini daha kırılgan ve değerli hissettirmek için olayları abartabilirler.
Örneğin:
“Proje hakkında bir soru sordum ve o bana gelip bir anda bağırmaya ve hiçbir şey yapmadığımı söylemeye başladı. Ama birçok şey yapıyorum, sen biliyorsun en azından değil mi?”
Endişelerini Dile Getirdiğin için Üzgün Hissetmene Sebep Olurlar: Eğer bir soru sorar ya da tavsiyede bulunursan, duygusal manipülasyon yapan kişiler genelde bu duruma alınır ve direkt bir tartışma çıkarırlar. Bu durumu, endişelerini ilk etapta ifade ettiğin için seni suçlu hissettirmek için kullanabilirler.
Örneğin:
“Bana neden güvenmediğini gerçekten anlayamıyorum.”
Çok Hızlı Bir Şekilde Yakınlık Kurarlar: Duygusal manipülasyon yapan kişiler “birbirini tanıma” sürecini hızla atlayarak bir anda en “karanlık” sırlarını ve zayıflıklarını seninle paylaşabilirler. Ancak yapmaya çalıştıkları şey seni “özel” hissettirerek en gizli sırlarına ve özel bilgilerini öğrenmektir. Bunları öğrenerek, sana karşı bu bilgileri daha sonra kullanabilirler.
Örneğin:
“Gerçekten çok derin bir bağ kurduğumuzu düşünüyorum. Daha önce hiç kimseyle bunu yaşamadım.”
Zorbalık Yaparlar: Zorbalık, taciz ve alay, duygusal manipülasyondur. Çünkü korku veya utanç yaratabilir ve davranışlarınızda istedikleri gibi değişikliğe neden olabilirler. Bazı manipülatif kişiler “uzman” olduklarını savunarak seni “bilgileriyle” boğabilirler.
Örneğin:
“Bu işte yenisin. Yani bunu anlamanı beklemiyordum zaten.”
“Bu sayıların senin için çok fazla olduğunu biliyorum. Bu yüzden senin için yavaşça tekrar üzerinden geçeceğim.”
Senin Sorunlarını Görmezden Gelip Kendi Sorunlarını Konuşurlar: Eğer kötü bir gün geçirdiysen, duygusal manipülasyon yapan kişi bunu kendi sorunlarını konuşmak için bir fırsat olarak görür. Amaç, yaşadıklarını geçersiz kılmak ve duygusal enerjini onların sorunlarına harcamak zorunda kalmaktır.
Örneğin:
“Bir kardeşin olduğu için şükretmelisin. Ben hayatım boyunca yalnız hissettim.”
Her Kaba ya da Kötü Bir şey Söylediklerinde “Şaka Yapıyor” Olurlar: Eleştirel cümleler, mizah veya alay adı altında gizlenebilir. Duygusal manipülasyon yapan bu kişilerin asıl yapmaya çalıştıkları şey şaka amaçlı bir şey söylüyormuş gibi yaparak içinde bir şüphe tohumu ekmektir ve senin kendine olan saygını zedelemektir.
Örneğin:
“Masandan kalkıp biraz dolaşsan bu kadar kolay nefessiz kalmazsın.”
Sorumluluk Almazlar: Duygusal manipülasyon yapan kişi hiçbir zaman kendi hatalarının sorumluluklarını almazlar. Bununla birlikte, seni her şey için suçlu hissettirmenin bir yolunu bulmaya çalışırlar. Diğer kişi hatalı olsa bile sen kendini özür dilerken bulabilirsin.
Örneğin:
“Bunu sadece seni çok sevdiğim için yaptım.”
Her Zaman Senden Daha Fazladırlar: Mutlu olduğunda, ilgiyi kendi üzerine çekmek için bir neden bulurlar. Bu durum aynı şekilde, sen bir trajedi ya da aksilik yaşadığında, onun sorunlarının daha kötü ya da daha acil olduğunu belirterek ilgiyi kendi üzerine çekmesi şeklinde de olabilir.
Örneğin:
“Deden öldüğü için çok üzgünüm. Ama ben hem anneannemi hem de dedemi iki hafta içinde peş peşe kaybettim. En azından seninki bu kadar kötü değil.”
Sizi Her Zaman Eleştirirler: Duygusal manipülatörler, şaka ya da alaycılık bahanesi olmadan seni küçük düşürebilir ya da görmezden gelebilirler. Onların yorumları, kendine olan saygını azaltmayı amaçlar. Çoğunlukla seninle alay etmeye çalışırlar. Ancak bunu yapmalarının asıl sebebi kendilerine duydukları güvensizliktir.
Örneğin:
“Bu elbise sence de müşteri buluşması için fazla açık değil mi? Sanırım işi kapmak için yapılması gereken en iyi şey bu elbiseyi giymek”
Yukarıda bahsettiğimiz duygusal manipülasyon teknikleri, ilişkilerde bir tarafın diğerini kendi çıkarlarına göre yönlendirmesine yardımcı olur. İlişkinde bu tür duygusal manipülasyon teknikleri gözüne çarpıyorsa, manipülatif davranışlardan kurtulmak için doğru adımları da yazının devamında bulabilirsin.
Duygusal Manipülasyonun Etkileri
Duygusal manipülasyon, ilişkiler üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir. İlişkideki güvene zarar verebilir, gücenmeye neden olabilir ve ruh sağlığını ve iyi oluşunu etkileyebilir.
Duygusal manipülasyon, ilişkilerdeki çatışma ve tartışma anlarında uzlaşmaya veya çözüme yönelmektense, ilişkide iki tarafın birbiri üzerinde güç sahibi olmaya çalıştığı bir rekabetçi bir ortama sebep olabiliyor.
Duygusal manipülasyon, duygusal bir istismar türü olduğu için kronik durumlara bile yol açabilir, örneğin:
-
Kaygı ve kaygı bozuklukları
-
Madde kullanımı ve çeşitli bağımlılıklar
Duygusal Manipülasyon Karşısında Neler Yapabilirsin?
Tekrarlayan davranışlara dikkat et
Yazımızda bahsettiğimiz duygusal manipülasyon belirtileri tekrarlanıyor mu diye ilişkini gözlemle. Eğer tutarlı ve yenilenen bir davranış düzeni varsa, bu seni manipüle eden kişinin kötü niyetli olup olmadığını anlamana yardımcı olabilir.
Güvendiğin bir arkadaş veya aile üyesiyle konuş
En önemli şey senin fikrin ve algın olsa da, bazen güvendiğin bir arkadaşa ya da aile üyesine danışmak, dışarıdan bir bakış açısı elde etmeni sağlayabilir. Aynı zamanda, partnerinin amaçladığı herhangi bir izolasyona karşı koymanı da sağlar.
Sınırlarını belirle
İlişkindeki kişisel alanını ve sınırlarını sağlıklı bir şekilde belirlediğinde, bu her ne kadar zorlayıcı olabilse de karşılaşabileceğin duygusal manipülasyonların bir kısmını etkisiz hale getirebilirsin.
Sezgilerine güven
Söylemesi yapmaktan daha kolay olabilir, ancak sezgilerin sana ilişkinin adil veya güvenli olmadığını söylüyorsa, bu sezgileri dinlemek en mantıklısı.
Duygusal Manipülasyondan Nasıl Korunursun?
Eğer yapabiliyorsan, seni manipüle eden kişiyi hayatından uzaklaştırmaya çalış
Her ne kadar bu tür ilişkilerden uzaklaşmak imkânsız gibi gözükse de zarar gördüğün bir ilişki içinde bulunmaktansa o kişi ile arana mesafe koymayı deneyebilirsin. Unutma ki hiçbir şey senin sağlığından daha önemli değil.
Eğer hayatından çıkaramayacağın biri ise, onunla uzlaşmak için bazı teknikler öğrenmelisin
Bunun için de Terappin ailesi yanında. Bu durum ile nasıl başa çıkacağın veya sağlıklı bir ilişkinin nasıl olması gerektiği konusunda yardıma ihtiyaç duyuyorsan, bu konuda sana en iyi desteği sunabilecek uzmanı buraya tıklayarak bulabilirsin.
Çift danışmanlığını düşün
Eğer duygusal manipülasyon hafif ila orta şiddetteyse, güvenliğin için endişelenmiyorsan ve partnerin değişime açıksa, partnerin ile deneyimli bir çift danışmanına başvurabilirsiniz. Sağlıklı bir ilişkinin nasıl olması gerektiği üzerine ilişki danışmanlığı, partnerinle ilişkinizde büyük adımlar atmanıza yardımcı olabilir.
Bireysel terapi almayı düşün
Bireysel terapi, duygusal istismarı tanımlamana, bununla başa çıkmak için bir plan yapmana, yarattığı duygularla başa çıkmana, ilişkilerinde sağlıklı sınırlar çizmene ve özgüvenini geliştirmene yardımcı olabilir.
Bir aile içi şiddet merkezine başvur
Güvenliğinden endişe ediyorsan, bir aile içi şiddet merkezine veya uygun yardım hattına başvurmanı şiddetle tavsiye ederiz.
Kaynakça
15 Signs of Emotional Manipulation, healthline.com, 2018
What is Emotional Manipulation, Psych Central, 2022
Ngoc, N. N., Tuan, N. P., & Takahashi, Y. (2020). A Meta-Analytic Investigation of the Relationship Between Emotional Intelligence and Emotional Manipulation.
