Yaş Regresyonu Nedir?

İnsan psikolojisinin karmaşık bir yönüne, yaş regresyonuna ve travma ile başa çıkma mekanizmasına dalmaya hazır mısın?

Hayatımızda travmatik olaylar yaşamak kaçınılmazdır ve bazen bu deneyimler bizi derinden etkileyebilir. Yaş regresyonu ise, bir travma sonrası yaşanan duygusal ve zihinsel geri çekilme durumunu ifade eder.

Daha basit bir ifadeyle, travma sonrası içsel bir yolculuğa çıkma halidir. Bu yazıda, yaş regresyonunun ne olduğunu ve travma ile başa çıkma mekanizmalarının nasıl işlediğini keşfedeceğiz.

Hazır mısın?

Öyleyse, iç dünyamızın derinliklerine dalalım ve bu ilginç konuyu keşfedelim!

Yaş regresyonu, bir bireyin davranışlarının geçici veya uzun süreli olarak daha küçük yaşlardaki gelişim düzeylerine geri dönmesi durumudur.

Akıllara "regresyon nedir?" sorusu geliyorsa regresyon, bireyin daha önceki ya da daha ilkel bir düşünce ve davranış kalıbına dönmesi olarak tanımlanır.

Çocuklarda regresyon genellikle normal ve beklenen bir durumdur, ancak yetişkinlik döneminde de ortaya çıkabilir. Yani, yetişkin bir kişi stres, travma veya zorluklarla karşılaştığında, davranışları çocuksu veya daha genç bir yaşa benzer şekilde değişerek tanıma uyan regresyon davranışları sergilemesine neden olur.

İnsanlar genelde regresyon davranışları sergilemeye aşağıdaki nedenlerle başa çıkmak amacıyla başlarlar:

Travma,
Stres,
Ciddi bir rahatsızlık ya da
Ruh hastalıkları

Regresyon bilinçli (gönüllü) ya da bilinçsiz (istemsiz) davranışlar olarak görülebilmektedir.

Bir örnek olarak, çocukken başparmağını emen bir kişinin stresli olduğu veya düşünmeye çalıştığı için bir kalemi çiğnemesi verilebilir. Daha şiddetli gerileme, cenin pozisyonunda ağlamayı ve altını ıslatmayı içerebilir.

Diğer yaş gerilemesi örnekleri aşağıdaki gibi olabilir:

Bebeksi davranışlar
Kendi kendine sakinleşememe
Sızlanma/mızmızlanma
Sessizleşme (konuşmama)
Rahat hissetmek için oyuncak bebek ya da peluş oyuncaklar kullanmak isteme
Sallanma
Adımlama
Fiziksel agresyon
Öfke nöbetleri (patlamalar, bir şeyleri fırlatma, tekmeleme, nefesini tutma)

Daha önce yapılabilen basit aktiviteleri artık yapamama
Anlamıyormuş gibi davranma

Çocuklarda Regresyon

Özellikle bunalmışlarsa ya da yeni bir dönüm noktasına ulaştıklarında her yaştan bebek ve çocuk için regresyonunun görülmesi çocukların gelişiminin normal bir parçasıdır. Çocuklarda regresyon davranışları genellikle geçicidir ve çoğunlukla birkaç hafta içerisinde düzelir.

Yeni yürümeye başlayan çocuklar özellikle korktuklarında, yorgun olduklarında veya aç olduklarında sıklıkla öfke nöbetleri geçirirler. Genellikle okul öncesi veya yaklaşık 4 yaşından önce çocuklarda regresyon davranışları sergilemekten kurtulurlar.

Çocuklarda regresyon sürecinde ailelerin ve ebeveynlerin de bu durumlarda büyük rolü olabilir. Örneğin, aile çocuğun bebeksi davranışlarına sakin kalmalı ve aşırı tepki vermemelidir.

Çocuklarda regresyon yaşanmasının bazı genel nedenleri olabilmektedir. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:

Kardeş kıskançlığı
Yeni bir okula geçmek ya da ev değiştirmek
Anne veya babanın geçici bir süreliğine evden ayrılması
Travmatik bir olay yaşamak ya da şahit olmak
Aile içi şiddete şahit olmak
Aile bireylerinden birinin kaybı
Ciddi bir sağlık problemiyle mücadele etmek

Psikolojik Teoriler

Tarih boyunca yaş regresyonu hakkında farklı uzmanla farklı yorumlar yapmışlardır. Aşağıdaki başlıklarda sizler için bu teorilerden kısaca bahsettik.

Sigmund Freud’un Psikoanalitik Teorisi

Sigmund Freud, 20. yüzyılın tanınmış nörologlarından biridir. Ruh sağlığı bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan bir teori ve terapi olan psikanalizin kurucusu olarak kabul edilir. Freud, yaş regresyonunu, kabul edilemez dürtüleri daha yetişkin bir şekilde ele almak yerine, egonun daha erken bir gelişim aşamasına geri dönmesine neden olan bilinçsiz bir savunma mekanizması olarak tanımlamıştır.

Ayrıca, bu savunma mekanizmasının kişinin kendisini travma, stres ve öfkenin etkilerinden korumasına yardımcı olduğunu savunmuştur.

Anna Freud’un Motive Edilmiş Unutma Teorisi

Sigmund Freud'un kızı Anna, Freud’un önceki çalışmalarını detaylandırmıştır. Anna, kariyeri boyunca psikanaliz veya çocuklarla terapi için özel araçlar geliştirmiştir. Üstelik, yalnızca konuşma terapisine odaklanmak yerine, çocukları oyun veya çizimlerle de meşgul etmiştir.

Anna Freud’un yaş regresyon teorisi insanların stres altında kendilerini daha güvende hissettikleri duygusal bir zaman dilimine psikolojik olarak gerilemesi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Carl Jung

Analitik psikolojiyi kuran bir psikiyatrist olan Carl Jung, yaş gerilemesini daha olumlu görmüştür. Jung, yaş regresyonunu çocuklukta masumiyet, güvenlik, sevgi ve güvene ulaşma girişimi olarak tanımlamıştır. Kısaca Jung’un teorisi, insanların kendilerini daha güvende hissettikleri bir yaşa dönmeleriydi.

Durumla İlgili Davranışlar

Regresyon davranışları nörolojik, tıbbi veya zihinsel sağlık durumlarından kaynaklanabilir ve aşağıdakilerin bir belirtisi olabilir:

Çoklu kişilik rahatsızlığı
Şizofreni
Şizoafektif bozukluk
Katatoni
Deliryum (Bilincin ve algının kaybolması hali)
Madde bağımlılığıŞ
Travma sonrası stres bozukluğu
Bunama
Borderline kişilik bozukluğu
Duygudurum bozuklukları
Depresif bozukluk

Gönüllü Yaş Regresyonu

Bazıları için yaş gerilemesi, geçmiş travma, kaygı veya depresyon için bir başa çıkma mekanizması olarak kullanılan kasıtlı bir seçimdir. Kişiler gönüllü olarak çocuksu davranışları benimser çünkü bu, stresle başa çıkmanın yollarından biridir.

Gönüllü yaş regresyonu davranışları aşağıdakileri içerebilir:

Bebeksi davranışlar sergilemek,
Emzik emmek,
Başkası tarafından beslenmek istemek,
Biberon kullanmak,
Çocuk oyuncaklarıyla oynamak,
Daha huzurlu hissetmek için çocuksu nesnelerle güvenli bir alan yaratmak.

Travma Nedeniyle Yaş Regresyonu

Travmayı daha erken yaşta deneyimleyenlerin, özellikle travma çocukluk ya da bebeklik döneminde meydana gelmişse, regresyon olasılığı daha yüksektir. Yaş regresyonu, stres faktörleri ya da travma anıları tarafından tetiklenebilir.

Bir Başa Çıkma Mekanizması Olduğunda:

İnsanlar olgunlaştıkça stresin üstesinden gelmenin, uyum sağlamanın veya stresle başa çıkmanın yollarını öğrenir. Başa çıkma mekanizmaları konuşmayı, günlük tutmayı veya egzersiz yapmayı içerir. Yaş gerilemesi, bir yetişkin bunaldığında ve sıkıntılarıyla başa çıkmak veya bunları konuşmak için başka bir yol bulamadığında ortaya çıkabilir.

Regresif Terapide Bir Terapist ile Çalışmak

Psikoterapinin farklı biçimlerinde hasta belirli şekillerde yaş gerilemesi yaşayabilir. Bu bazen bir terapistle yapılan seanslarda uyumsuz (uygunsuz) savunma mekanizmalarını (gerileme ve eyleme geçme dahil) yeniden işlemek için yararlı ve gerekli bir yol olabilir. Ayrıca terapi seansları dışında daha olgun işlevlere de yol açabilir.

Özellikle belirli travma türleri ve kişilik bozuklukları karşısında, regresyonun ağır olabileceği zamanlar vardır. Bu zamanlar, kişinin bu gerilemeleri daha sağlıklı bir şekilde yönetmesine yardımcı olmak için terapist tarafından aktif müdahaleler gerektirebilir.

Bu nedenlerden dolayı, yaş regresyonunun kimi zaman kendi kendine yapılması tercih edilse de terapist ile de verimli sonuçlar doğurmaktadır. Ayrıca terapistle yapılan yaş regresyonu seanslarının güvenli bir ortam dahilinde yapıldığını belirtmeliyiz.

Hipnotik Regresyon Faydaları ve Tartışmalar/ Karşıtlıkları

Geriye dönük hipnoz tedavisi, bir kişinin daha önceki bir tarihe ait anıları ve duyguları tekrar ziyaret etmesine aktif olarak yardımcı olmak için kullanılan bir hipnoterapi şeklidir (hipnoz olarak da bilinir). Bazı terapistler bunun, hastaların bastırılmış hatıralara erişmelerine ve geçmişten gelen acı verici deneyimlerle başa çıkmalarına yardımcı olabileceğini düşünmektedirler. Ancak, bununla birlikte, hipnoz yoluyla erişilen anıların güvenilir olmadığına dair önemli kanıtlar vardır.

Hipnozun faydaları:

Genel hipnoz türleri aşağıdakiler için yardımcı ve faydalı olabilir:

Depresyon
Stres
Travma sonrası anksiyete
Yas
Sigara kullanımını bırakma
Aşırı yeme

Gerilemeye odaklanan hipnoz, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle tartışmalı olarak görülmektedir:

Sahte anı sendromu: Hipnoz sırasında kazanılan anılar güvenilir değildir ve istemeden yanlış anılar oluşturabilir.
Önyargılı fikirler: Terapist, danışanlar hakkında yanlış veya yönlendirici önerilere neden olan önceden oluşturulmuş fikir veya görüşlere sahip olabilir.
Eğitim eksikliği: Muhalifler, hipnoz uygulayan kişilerin hepsinin eğitimli terapistler olmadığını iddia edebilmektedirler. Uygun eğitim olmadan, önemli bir duygusal sıkıntı meydana geldiğinde yardımcı olacak araçlara sahip olamayabilirler.

Hipnoz denemek istediğin bir şeye benziyorsa, uygun eğitimi almış kalifiye bir ruh sağlığı uzmanı bulmak oldukça önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Yaş regresyonu davranışları gelip geçen bir şey midir?

Bu, yaş gerilemesinin nedenine bağlıdır. Kişilik bozukluklarından veya travmalardan kaynaklanan yaş gerilemesi genellikle stres, travmatik anılar veya tetikleyicilerle birlikte gelir. Gerileyen davranışlar, kafa travması veya bunama gibi nörolojik bir durumla ilgili olduğunda daha kalıcı olabilir.

Çocuklarda regresyon görülmesi normal midir?

Evet. Çocuklar, rahatlık alanlarının dışına çıktıklarında genellikle geriler. Bu, zaten öğrendikleri şeyleri yapmayı bıraktıkları anlamına gelir. Kreşe gittiklerinde veya yeni bir kardeş doğduğunda meydana çıkabilir. Yaş gerilemesi genellikle geçicidir. Öfke nöbetleri anaokuluna kadar sürer. Diğer çocuklarda regresyon biçimleri birkaç haftadan uzun sürerse, uzmana danışmak en uygunu olacaktır.

Yaş regresyonu bir akıl sağlığı durumu olarak mı değerlendirilmektedir?

Hayır, yaş regresyonu bir akıl sağlığı durumu değildir. İstemsiz yaş regresyonu, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), dissosiyatif kimlik bozukluğu, şizofreni veya duygudurum bozuklukları gibi ruh sağlığı bozukluklarının bir belirtisi olabilir. Gönüllü yaş regresyonu bazen başa çıkmak veya rahatlamak için de kullanılır.

Sonuç

Yaş regresyonu, insan psikolojisinin karmaşık ve çeşitli yönlerinden biri olarak, travmatik olaylar, stres ve ruh sağlığı sorunları gibi farklı etkenler sonucu ortaya çıkabilen bir başa çıkma mekanizmasıdır. Bu mekanizma, bireylerin geçmişe dönerek kendilerini daha güvende hissettikleri bir zaman diliminde rahatlama arayışına girmelerini sağlar. Çocuklarda regresyon genellikle normal ve geçici bir durumken, yetişkinlerde stres, travma ve ruhsal rahatsızlıklarla ilişkili olarak görülebilir.

Psikolojik teoriler, yaş regresyonunun farklı sebeplerini ve sonuçlarını ortaya koysa da bu davranışın bilinçli ya da bilinçsiz olarak başa çıkma stratejisi olarak kullanıldığını anlamak önemlidir. Terapistler, regresyonu yönetmek ve bireylerin sağlıklı bir şekilde başa çıkmasına yardımcı olmak için psikoterapide aktif müdahalelerde bulunabilir.

Hipnoz, geriye dönük hatıralara erişmek ve travmayı işlemek için kullanılan bir terapi şekli olarak bazı faydalar sunarken, aynı zamanda tartışmalarla karşılaşmaktadır. Hipnoz sırasında kazanılan anıların güvenilirliği ve terapistlerin yeterli eğitim almış olmaları önemli endişe alanlarıdır.

Neticede yaş regresyonu, bir başa çıkma mekanizması veya psikolojik bir süreç olarak bireyler için çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir. Uzman bir terapist yardımıyla bu mekanizmayı anlamak ve yönetmek, bireylerin duygusal ve zihinsel sağlıklarını korumalarına yardımcı olacaktır. Bu konuda daha fazla farkındalık ve anlayış, yaş regresyonunun etkilerini ve nedenlerini daha iyi ele almayı sağlayacaktır.