Güvensizlik nedir? Güvensizlik sorununu nasıl aşarız? Sağlıklı bir ilişkinin anahtarı nedir? Gibi soruların hepsini cevaplamak için Terappin ailesi olarak hazırız.
Güvensizlik, ilişkilerdeki en büyük sorunlardan biri olabilir, bunu aşmak daha iyi kuvvetli bir ilişkiye sahip olmana vesile olabilir.
Hazırsan, şimdi okumaya başlayarak daha fazlasını öğrenebilirsin.
Güvensizlik Nedir?
Güvensizlik nedir? Yeterli derecede güven duygusu olmayan ya da güven sorunları olan bireyler partnerlerinin hareketlerini, cevaplarını kontrol etmeye meyillilerdir. Bir ilişkide güven eksikliği varsa, bu durum zararlı düşüncelere, davranışlara, duygulara dolaysıyla toksik ilişkiye sebep olabilir. Bu durumlara örnek olarak, olumsuz nitelikler, şüphelenme ve kıskançlık verilebilir. Zamanla, bu olumsuz davranışlar fiziksel ya da duygusal istismara yol açabilir.
Güven sorunları ayrıca aşağıdakilerle de bağlantılı olabilir:
- Depresyon
- Uyum bozuklukları (belirli stres seviyesiyle başa çıkmada güçlük)
- Anksiyete
- Terk edilme korkusu
- Bağlanma problemleri
- Travma sonrası stres
- Şizofreni
Birçok insan ilişkide güven sorunları yaşamaktadır hatta herkes bir noktada şüphelenme duygusuna da kapılabilir. Önemli olan, sorunların farkına varmak ve hangi durumda yardıma ihtiyacın olabileceğini anlamaktır. Eğer sorunlar gitgide ciddileşiyor ve daha büyük sorunlar haline geliyorsa bir uzman yardımı almak şarttır.
Güvensizlik Belirtileri Nelerdir?
İlişkilerde güvensizlik sorununun birçok belirtisi olabilir. Bu belirtilere verebileceğimiz bazı örnekler ise aşağıdaki gibidir:
Pistanthrophobia:
Bu, kısaca insanlara güvenme korkusu olarak açıklanabilecek bir fobi türüdür. Bu fobiye sahip olan insanların geçmişlerinde güvendikleri insanlar tarafından ihanete ve hayal kırıklığına uğramış oldukları gözlemlenmektedir. Yani, geçmişte yaşananlardan dolayı insanlara güvenme korkusuna pistanthrophobia denir.
Kıskançlık:
Güvensizlik sorunu yaşayan insanlarda genelde kıskançlık belirtileri de ilk olarak gözlemlenir. Kişinin ilişki içerisinde etraftaki diğer kişileri tehdit olarak görmesi ve bunu problem etmesi kıskanç davranışlar ve düşüncelere örnek olarak verilebilir.
Doğrulardan daha çok hatalara odaklanma:
Ayrıca her zaman en kötüsünü bekleme de güvensizlik sorunu belirtilerindendir. Bu belirtiyi gösteren bireyler genel olarak partnerlerinin doğru yaptığı şeylerden daha çok yanlış yaptığı davranışlara odaklanır ve bunu sorun haline getirir. Ayrıca, her durumda en kötü şeyin olduğunu düşünerek şüpheye düşmek de güvensizlik belirtilerindendir.
Diğer insanların söylediklerine inanmama:
Güvensizlik sorunu yaşayan bireylerin, diğer kişilerin her söylediğinin doğruluğunu kontrol etmeye meyilli oldukları gözlemlenebilir. Karşılarındaki kişinin yalan söylemek ya da dürüst olmamak için bir sebebi yokken bile, birey söylenen şeyin doğruluğunu kendi kontrol edene kadar inanmayabilir.
İnsanları kendinden uzak tutma:
Güvensizlik sorunu yaşayan bireyler, uzun ve anlamlı bir ilişki içerisinde olsalar bile kendilerini açma konusunda istekli olmayabilirler. Kendi duygularını ve hislerini paylaşmada hassas olup çekinme duygusu yalayabilirler.
Güvensizlik Sorunun Olduğunu Nasıl Anlarsın?
Bu soruyu cevaplarken, öncelikle hayatındaki bütün ilişkileri düşünerek kendine sorabileceğin birtakım soruları, sonrasında ise partnerlik ilişkilerinde gözlemleyebileceğin durumları listelemeye çalıştık.
Güvensizlik ile ilgili sorabileceğin genel sorular:
- İnsanların sana yaklaşmasına şüpheyle yaklaşır mısın?
- Diğer insanlardan yardım isterken tereddüt eder misin?
- Başkalarının seni hayal kırıklığına uğratma ihtimalini sıkça düşünür müsün? Buna bir önlem olarak insanlarla ilişki kurmaktan kaçınır mısın?
- İnsan ilişkilerini düşündüğünde aklına hep en kötü ihtimal mi gelir?
Kendinde ya da partnerinde herhangi bir güvensizlik sorunu olup olmadığını anlaman için gözlemlemen gereken bazı davranışlar ise şu şekilde:
- Eğer partnerine karşı kolaylıkla aşırı tepki veriyor, onu suçlamaya meyil ediyorsan. Ayrıca partnerinizin muhtemel bir ihanetinin açığını arıyor olabilir, kıskançlık nedir sorusunu kendinde sorgulayabilirsin. Bunlar güvensizlik sorununun en önemli belirtilerindendir. Ayrıca, partnerinin herhangi bir durumda seni hemen terk edeceğinden ya da sana ihanet edeceğinden korkuyor ve şüpheleniyor olabilirsin.
- Herhangi bir ilişkide bağlanma sorunu yaşıyorsan ya da partnerini kendinden uzak tutuyorsan güvensizlik sorunun olabilir. Kendini sabote eden ya da ilişkiyi sabote eden davranışlar son derece kaygılandırıcı olabilir.
- Özgüven nedir sorusu kişinin kendine güvenmesi ve karşılaştığı zorlukları bu sayede aşacağına olan inancı şeklinde cevaplanabilir. Düşük özgüven, anksiyete, depresyon ya da yalnızlık güvensizlik sorunu belirtisi olabilir. Ayrıca, bir diğer önemli belirti ise sürekli güvenilir olmayan kişilerle ilişki başlatıyor olman olabilir. Güven sorunu olan kişilerden etkilenmek, senin de güven sorunun olduğuna işaret olabilir.
Yukarıda belirtilen belirtileri kendinde ya da partnerinde sıklıkla gözlemliyorsan, bir uzmana başvurmanı önerebiliriz. Güvensizlik nedir sorusunun yanıtının ardından belirtilerinin de detaylıca bilinmesi sağlıklı ilişkiye giden basamaklardan biridir.
Güvensizlik Neden Olur?
Yapılan çalışmalar, bireylerin yaşadığı güven eksikliğinin genellikle daha önceden yaşamış oldukları olumsuz sebeplerden kaynaklandığını gösteriyor. Güven konusunda verilebilecek olumlu örnekler ise ailemizle, arkadaşlarımızla kurduğumuz yakın ilişkilerdir. Onlarla yaşadığımız güvenilir, samimi ilişkiler diğer insanlara da bunu yaşayabileceğimizi bize gösteren fırsatlardır. Hayatımızın çekirdeğinde yer alan insanlarla güven problemi yaşamamız ise genel bir yargı olarak insanların güvenilmez olduğunu düşünmemize yol açabilir.
Erken çocukluk deneyimi
Psikanalist Erik Erikson’a göre bu güven, bebekliğimizde hayatımızın ilk günlerinden itibaren tesis olunur. Güven veya güvensizlik aşaması olarak adlandırılan bu evrede bebek, kendisine gösterilen bakıma güvenip güvenemeyeceğini keşfeder. Bu da gelişimin gidişatını belirlemek konusunda önemli bir olgu olarak hayatımızda yer alır. Tam olarak bu noktada destekleyici ebeveynler ile büyüyen çocukların, yetişkinlik süreçlerinde de sağlıklı ilişkileri daha rahat kurduklarını söyleyebiliriz.
Zorbalık veya sosyal ret
Özellikle çocukluk döneminde maruz kaldığımız akran zorbalığı veya herhangi bir sebepten karşı karşıya geldiğimiz sosyal dışlanma, güvensizlik yaşamamıza neden olabilir. Kişilerin daha önce incitilmesi nedeniyle kırılganlaşması, onu yetişkinlik döneminde de kuracağı ilişkilerde de güven problemi yaşayabilir.
Sağlıksız toksik ilişkiler
Duygusal manada istismara uğramamıza neden olan partnerlik ilişkisi de sonraki partnerlik ilişkilerinde güven sorunu yaşamamıza neden olabilir. Kişi önceki partneriyle yaşadığı olumsuz deneyim nedeniyle sonraki partnerinin de onu inciteceğini ve duygusal manada ondan yararlanacağını düşünüyor olabilir.
Travma veya travma sonrası güvensizlik
Kişinin zihinsel sağlık koşulları veya yaşadığı travmalar kişinin kendini başkaları ile olan ilişkisinde nasıl gördüğünü etkiler ve güvensizliğe neden olabilir. Güven ile ilgili problemler, bu noktada travma sonrası stres bozukluğunun belirtilerinden biri olarak karşımıza çıkabilir.
Kişilik özellikleri
Bazı kişiler, taşımış oldukları karakter özellikleri nedeniyle güvensizlik yaşamaya daha meyilli olabilirler. Nevrotik kişilerin bu durumla karşılaşma olasılığın diğerlerine göre daha fazla olması bu konuda verilebilecek örneklerden biri olabilir. Ek olarak, kontrol odağı şeklinde adlandırılan özelliğin de bu konuda etkisi olabileceği belirtilir. Kavram, kişinin başından geçen olaylar üzerinde ne kadar kontrol sahibi olduğuna dair inancı ile ilgilidir. Bazı insanlar yaşadıklarını daha çok dış etkenlere bağlarken bu kişiler kaderlerini büyük ölçüde kendilerinin tayin ettiklerine inanırlar.
Güvensizlik Sorununun Farklı Tipleri
Konu güvensizlik olunca aklımıza gelen ilk şey romantik ilişkilerdeki güvensizlik sorunu olabilir. Bununla birlikte arkadaşlıklarımızda, iş veya aile ilişkilerimizde de bu problemi yaşayabiliriz. Güvensizlik, her türlü ilişkimizdeki iletişim eksikliğinden kaynaklanabilir ve çatışmalara neden olabilir.
Romantik ilişkiler:
Güven sorunu yaşayan bireyler, sıkça romantik ilişkilerde de partnerlerine güvenmekte zorlanırlar. Bu durum da ilişkinin içindeki güvene bağlı sadakatsizlik, bağlanmaya karşı zorlanma ve isteksizlik gibi problemlere de yol açabilir.
Arkadaşlık ilişkileri:
Arkadaşlık ilişkisinde de gözlemleyebileceğimiz güvensizlik ise hayal kırıklığı, ihanet veya kandırılma korkusundan meydana gelebilir. Geçmişte başkaları ile yaşanan olumsuz tecrübeler, hayal kırıklıkları ve örselenen güven de ilerideki ilişkileri kötü anlamda etkileyebilir ve yeniden güven tesis edilmesi zorlaşır.
İş ilişkileri:
Bazı zamanlarda kişinin bağlı olduğu işyerindeki iş arkadaşlarına güvenmemelerinin birtakım sebepleri olabilir. Kişi, kendisine karşı bir tavır alındığından veya ona komplo kurulduğundan endişelenebilir. Bununla birlikte bazı insanlar, iş arkadaşlarına güvenmenin çok da gerekli olmadığını savunabilirler.
Birlikte ilişki içinde olduğumuz bireylerle yaşadığımız güven problemi, hayatımızın çeşitli alanlarına sirayet edebilir. Romantik ilişkilerimizin daha kaygılı olmasına, arkadaşlıklarımızın daha zor sürdürülmesine ve işyerinde yaşayabileceğimiz gerginliklere neden olabilir.
İlişkide Güvensizlik Sorununu Aşmanın Yolları
İlişkinizde güven problemi olduğunu fark ettin veya partnerinin güvenini kırdın ve güven problemi nasıl giderilir sorusunun yanıtını arıyorsun. O zaman hadi başlayalım!
Öncelikle; sen ya da sevdiğin biri güvensizlik sorunlarıyla karşı karşıya ise, yalnız olmadığını muhakkak bilmeli. Ayrıca, daha sağlıklı, güven ve sevgi dolu romantik ya da aile ilişkileri kurmanın yolları bulunmaktadır. Güvensizlik sorunu nasıl çözülür:
Partnerinle iletişime geç:
Partnerle doğrudan ve dürüst iletişime geçmek güven duygusunun yeniden kurulmasının anahtar öğelerinden biridir. Her zaman partnerinle iletişime geçebileceğini ve konuşabileceğini aklında bulundurmalısın.
Güvensizlik konusu ile ilgili belirtebileceğimiz en kritik konulardan biri de kontrol ve güven kavramlarını birbirinden ayırmak olacaktır. Kıskançlıkta da karşımıza çıkabilen bu durumda kişiler aldatılmış veya kendisinden faydalanılmış gibi hissedebilirler. Bu olumsuz tecrübeler, kişiyi incitmekle birlikte kontrol edebileceği bir durumlar değildir. Her durum üzerinde kontrol sahibi olmayı istemek ise uzun vadede ilişkiyi yıpratacaktır.
Güven duygusunu yeniden kurmaya gayret et:
İnsanları hayatımıza kabul etmek hatta bazı durumlarda onları affetmek önemlidir. Yakın ilişkilerde güven duygusunun artırılması için 4 genel faktör vardır:
- Dürüstlük ve bütünlük
- Savunmasızlık
- Anlayış
- Doğrudan iletişim
Eğer arkadaşın ya da sevdiğin biri güvensizlik sorunu yaşıyorsa, bütün kişisel etkileşimlerinizde dürüst ve doğrudan olmayı hedeflemelisiniz. Bir sorunu doğrudan iletişim kurarak konuşmak, anlayışla yaklaşmak kaybedilen güven duygusunun geri kazanılmasına katkıda bulunacaktır.
Öncelikle kendine güven
Güven konusunda atılabilecek önemli adımlardan biri de kendimize güvenmemiz olacaktır. Bu, kişinin kendini veya seçimlerini hiçbir zaman sorgulamayacağı anlamına gelmez. Aksine başkaları ile olan ilişkilerimizde öz farkındalığımızı geliştirmemiz anlamına gelir. Farkındalık ile beraber geçmiş ve gelecek duygularımız yerine şu an ne hissettiğimize odaklanabiliriz.
Bir uzmanla konuşmayı dene
Sorunların farkında olmak ve bunları aşmak için çaba sağlamak çok önemlidir. Ancak, duygularınızın kontrolden çıktığını düşündüğün noktada bir profesyonel yardıma başvurman gerektiğini unutmamalısın. Danışacağın uzman, güvensizlik ile baş etmen konusunda sana yardımcı olacaktır. Süreç sana neden bu durumla karşı karşıya kaldığını, keşfedebileceğin yeni çözüm yollarını ve güveni nasıl tekrar inşa edebileceğini bulmanda yardımcı olacaktır.
Bilişsel davranışçı terapiyi düşün
Bu terapi çeşidi, bireyin güvensizlik sorununun kaynaklarına inmeye yardımcı olur. Bilişsel davranışçı terapi konuşma yoluyla yapılan terapi çeşididir. Terapistler, düşüncelerin davranışları etkilediğine inanır. Bu terapi çeşidinde ise danışan, uzmanla kendi sorunları hakkında konuşarak aşmaya çalışır. Terapist, danışan kişinin sorunlarının kaynağını bulup bu durumlarda nasıl farklı davranabileceğini ve düşünebileceğini öğretmeyi hedefler.
Güven Nasıl Kazanılır?
Yapmak istemediğin davranışları yapmış biri olarak bunların sana sürekli hatırlatılması zor ve yıpratıcı olabilir. Sorunların altında yatan nedenleri tanımlamak, bunun üzerinde iki tarafın da emek göstermesi ve buna istekli olması önemlidir. Bununla birlikte o davranışı artık tekrarlamayacağını, yalan, sır veya sadakatsizliğin artık olmadığını belirtmen ve davranışlarına yansıtman önemlidir.
Kurduğun iletişimde dürüst ve şeffaf olmak, samimi bir özür dilemek önemlidir. İletişimindeki çatışmayı sürdürecek şekilde bir diyaloğa girmekten kaçınmalısın. Geçmişte yaptığın davranışı onun eylemleri ile meşrulaştırmaya çalışmak ilişkiyi şu an olduğundan daha iyi bir noktaya taşımayacaktır.
Birlikte Güveni Nasıl Yeniden İnşa Edebilirsiniz?
İlişki içerisinde güven duygusu daha önceden zarar gördüyse onu yeniden inşa etmek için iki tarafın da sabırlı olması gerekiyor. Bu konuda uygulayabileceğiniz adımlara örnek olabilecek aşamaları sıralayalım:
- Tutarlı olun.
- İlişkiniz üzerinde daha çok emek göstermeye istekli ve bu konuda açık olun.
- Birbirinizle iletişiminiz kuvvetli olsun, konuşun ve daha iyi anlamak için ona sorular sorun.
- Birlikte yeni anılar, tecrübeler kazanın.
- Kendinizi birbirinizin yerine koyarak empati yapın, birbirinizin yanında olun.
- Verdiğiniz sözleri tutun.
- Bağlılık için yeni yollar keşfedin.
- İsteklerinizi, düşüncelerinizi ve duygularınızı paylaşabilmeniz adına kendi öz farkındalığını da derinleştirin.
Sıkça Sorulan Sorular:
Güvensizlik duygusu neden olur?
Bilinmelidir ki, güvensizlik sorunu olan kişiler bu sorunla doğmazlar. Güvensizlik duygusuna kapılan bireyler bu duyguyu birçok yaşanılan geçmiş deneyimler dolayısıyla bu sorunla baş etmeye çalışırlar. Geçmiş deneyimleri, onları partnerlerinin güvenilmez olduğuna inandırmış olabilir. Hatta bu deneyimlerin genel olarak romantik ilişkilerden edinilmiş olması da şart değildir.
Güvenmemek ne demek?
Güven; sağlıklı, güvenli ve tatmin edici ilişkilerin gelişmesini sağlayan temel taşlardan biridir. Güvensizlik duygusu daha önce yaşanmış kötü tecrübeler, sağlıksız partnerlik ilişkileri, çocukluk döneminde yaşanan zorbalık, dışlanma, hayatın belli döneminde yaşanan travmalar veyahut bazı kişilik özellikleri, bireylerin güvensizlik duygusu yaşamasına neden olabilir.
Güvensizlikten nasıl kurtulurum?
Açık ve güvenilir bir iletişimle, güvensizlik sorununu merkeze alarak bunu çözmeniz mümkün olabilir. Bu noktada karşı taraf üzerinde kontrol kurmak ve ona güvenmek arasındaki çizgiye dikkat edilmeli, kişinin kendisi de karşı tarafa güven vermelidir.
Bazı durumlarda bireyler, bu problemi çözmekte zorlanabilirler. İşte tam da bu durumda bir uzman ile görüşmek yeni yollar bulmayı ve güveni tekrar inşa etmeyi sağlayabilir.
Aldatılan bir kadının güveni nasıl kazanılır? Bir erkeğin güveni tekrar nasıl kazanılır?
Bu süreçteki iletişimin şeffaf ve dürüst olması, tarafların bu konuda gerçekten istekli olması oldukça önemlidir. İçten bir şekilde özür dilemek, güvensizlik yaratan davranışın tekrarlanmayacağını belirtilmeli ve tekrarlanmamalıdır. Bununla birlikte yapılan davranışın karşı tarafın davranışlarına bağlanması çatışmayı artırıp, ilişkiyi olumsuz etkileyecektir.
Kaynakça:
How Couples Can Rebuild Trust in a Relationship, Carly Snyder, MD, 2022
What It Means if You Don't Trust People, Sabrina Romanoff, PsyD, 2022
How to Build Trust in a Relationship, Ivy Kwong, LMFT, 2021
Signs of Trust Issues, WebMD Editorial Contributors, 2021
